Шырав

Шырав ĕçĕ:

тӑпра сăмах пирĕн базăра пур.

тӑпра (тĕпĕ: тӑпра) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Ӑна унта ҫимӗҫ те ҫитет, мӗншӗн тесен хура тӑпра аяла пулчӗ, тӑмлӑ тӑпра ҫиеле.
Куҫарса пулӑш

IV. Ҫӑмӑлах та мар ӑна тӑвасси // Илпек Микулайӗ. Юрий Сотник. Курман-илтмен кайӑк; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 138–154 с.

Шӑтӑк тӗпне хура тӑпра саратӑп, унта йывӑҫ тымарне вырнаҫтаратӑп та сыхланса ҫеҫ тӑприне алӑпа яратӑп.
Куҫарса пулӑш

Хура тӑпра ҫирӗм сантиметр тарӑнӑшӗ кӑна иккен, унтан вара тӑмлӑ тӑпра пуҫланать.
Куҫарса пулӑш

Дымшаков ӑна васкамасӑр салатса ҫӳлелле ҫӗклерӗ: плакат иккен — кӗреҫе сухаллӑ колхозник тӑснӑ аллинче ҫемҫе тӑпра муклашкисем тытса тӑрать, ун пӳрнисем хушшинчен тӑпра тӗпренсе тӑкӑнать.
Дымшаков не спеша расправил его и показал всем красочный плакат: бородатый колхозник держал в протянутой руке рыхлые комья чернозема, земля крошилась и сыпалась у него меж пальцев-.

20 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Ҫӑлтӑрсен ут чӗрнипе те, урапа та таптанман мӑнаҫлӑ ҫулӗсем питӗрӗнсе ларнӑ; сапса янӑ тулӑ пӗрчисем пек сапаланчӑк ҫӑлтӑрсем типӗ те хура тӑпра пекех хура тӳпере шӑтмасӑр, калчаланса куҫа савӑнтармасӑр пӗтеҫҫӗ; уйӑх пирчесе хытса кайнӑ тӑварлӑ тӑпра пек курӑнать; ҫеҫехирте вара талккишпех — типӗ ҫанталӑк, ҫунса кайнӑ курӑк; ун тӑрӑх пур ҫӗрте те шурӑ ҫунатлӑ путенесем лӑпланма пӗлми ҫапӑҫӑвӗпе шӑрчӑксен тимӗр пек хӑйранса тухакан сасси янӑраса тӑрать…
Забились гордые звездные шляхи, не попранные ни копытом, ни ногой; пшеничная россыпь звезд гибла на сухом, черноземно-черном небе, не всходя и не радуя ростками; месяц — обсохлым солончаком, а по степи — сушь, сгибшая трава, и по ней белый неумолчный перепелиный бой да металлический звон кузнечиков…

VI // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Уй-хирте пралук карса тухман-ха, анчах пулас электричество ҫулӗ вуншар ҫухрӑма палӑрчӗ: ун тӑрӑх пӗчченшер те, ушкӑнпа та ҫынсем сапаланнӑ — вӗсем шӑтӑксем чавнӑ, юпасем лартнӑ, пралук карса пынӑ; вӑкӑр е лаша кӳлнӗ лавсем юпа салатса, унталла та кунталла пӗр йӗрпе кумса ҫӳренӗ, тиенӗ пушӑ лавсене туртса пыракан тракторсем хире-хирӗҫ пулса пӗр-пӗрне ҫул панӑ; унта та кунта вӑхӑтлӑх хӳшӗ е палатка курӑннӑ, вучахран тӗтӗм йӑсӑрланса хӑпарнӑ, апат пӗҫерекен хӗрарӑмсен шурӑ тутӑрӗсем вӗлтлетнӗ; чавнӑ шӑтӑксенчен кӑларнӑ тӑпра тӗмескисем тӗлӗнмелле тӳрӗ выртнӑ, каюра чавса кӑларнӑ тӑпра пекех туйӑннӑ вӗсем, кашни тӗмеске тӗлӗнчех юпа выртнӑ…
Еще не поднялись над степью провода, а уже на десятки километров обозначилась будущая электрическая дорога: по ней и группами и в одиночку разбрелись строители — рыли ямы, ставили столбы, тянули провода; взад и вперед по одному следу двигались конные и бычьи упряжки, развозя бревна; встречались и разминались тракторы, тянувшие вереницу подвод с грузом и без груза; там и здесь раскинулись походные таборы — балаган или палатка, — поднимался дым от костра и белели косынки кухарок; удивительно ровной стежкой чернели бугорки свежей земли, напоминая кротовьи насыпи, и возле этих насыпей лежали столбы…

XXXIV сыпӑк // Мария Ухсай. Бабаевский, Семен Петрович. Ылтӑн ҫӑлтӑр кавалерӗ: икӗ кӗнекеллӗ роман; вырӑсларан Мария Ухсай куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 568 с.

Ҫӗрӗ пӗрех, курӑкӗ тӗрлӗрен сӗткен илет иккен; сӑрт хыҫӗнче ҫеҫенхирте пирчек хура тӑпра, кимӗрчек евӗрлӗ; ут кӗтӗвӗ чупса иртсен те — пӗр ура йӗрӗ кураймӑн; ҫӗрӗ чул пекех хытӑ, ҫапах та курӑкӗ аван ӳсет унта, вӑйлӑ, лайӑх шӑршӑллӑ; Дон ҫийӗпе унӑн леш хӗрринче, нӳрӗ те кӑпка тӑпра пулин те, ниме юрӑхсӑр, киллентермеллех мар кӑна ӳсеҫҫӗ, хӑш-хӑш ҫулсенче выльӑхсем те ҫиме йӗрӗнеҫҫӗ вӗсене.
Одна земля, а соки разные высасывает трава; за бугром в степи клеклый чернозем что хрящ: табун прометется — копытного следа не увидишь; тверда земля, и растет по ней трава сильная, духовитая, лошади по пузо; а возле Дона и за Доном мочливая, рыхлая почва гонит травы безрадостные и никудышные, брезгает ими и скотина в иной год.

1 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

— Хӑйӑрлӑ тӑпра, ҫырман ку енӗпе — тӑварлӑ тӑпра.
— Супесь, по энту сторону лога — солончаки.

16 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Ял ҫинчен ҫырнӑ пирӗн литературӑна, калӑпӑр, хура тӑпраллӑ анлӑ уй-хирсемпе, ял ҫинчен ҫыракансене ҫав тухӑҫлӑ тӑпра ҫинче ҫӗр ӗҫлекенсемпе танлаштарас пулсан, ҫак хӑюллӑ танлаштарӑва малалла аталантарса; ҫак хура тӑпрапа (агроном чӗлхипе каласан) епле усӑ курнине тата унта мӗнле культурӑсем акса тунине пӑхас пулсан, — вара ҫав ҫӗрӗн пӗтӗм лаптӑкне сухаласа акнине курма пулӗччӗ.
Если бы сравнить нашу литературу о деревне, скажем, с обширными полями чернозема, а товарищей, пишущих о деревне, с хлеборобами, обрабатывающими эту плодородную почву; если бы такое сравнение развить дальше и присмотреться, как же (говоря языком агронома) освоен этот чернозем и какие культуры на нем возделываются, то можно было бы увидеть всю площадь земли вспаханной и посеянной.

XXI // Александр Яндаш. Бабаевский, Семен Петрович. Ҫӗр ҫинчи ҫутӑсем: роман; вырӑсларан Исаак Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 7–514 с.

Накатник пӗренисем хушшипе тӑпра тӑкӑнать, стенасем ҫинчен пысӑк тӑпра муклашкисем катӑла-катӑла анаҫҫӗ.
Между бревен накатника трусилась земля, а от стен — один за другим — откалывались большие комья.

XXIII // Феодосия Ишетер. Бубеннов, Михаил Семёнович. Шурӑ хурӑн: роман; пӗрремӗш кӗнеке; вырӑсларан Феодосия Ишетер куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 382 с.

— Ҫав ҫынпа тӗл пулсан, Вера Павловнӑн иккӗмӗш тӗлӗкӗнче Лопуховпа Алексей Петрович тӑпра свойствисем ҫинчен калаҫни ҫумне тата хушса каламаллине лайӑх курса тӑратӑн; ҫакна хушса хумалла: кирек мӗнле тӑпра ҫинче те тӗл-тӗл сывӑ пучахсем ҫитӗнме пултараҫҫӗ.
Это человек служит живым доказательством, что нужна оговорка к рассуждениям Лопухова и Алексея Петровича о свойствах почвы во втором сне Веры Павловны, оговорка нужна та, что какова бы ни была почва, а все-таки в ней могут попадаться хоть крошечные клочочки, на которых могут вырастать здоровые колосья.

XXIX // Николай Сандров, Владимир Садай. Чернышевский, Николай Гаврилович. Мӗн тумалла?: роман; вырӑсларан Николай Сандров, Владимир Садай куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 495 с.

— Ан та калӑр, Серж, — тет Алексей Петрович, — эпир сирӗн историне пӗлетпӗр; хӑвӑра кирлӗ марришӗн тӑрӑшни, кирлӗ марри ҫинчен шухӑшлани — акӑ эсир ӳссе ҫитӗннӗ тӑпра; ку вӑл фантазилле тӑпра.
— Не исповедуйтесь, Серж! — говорит Алексей Петрович, — мы знаем вашу историю; заботы об излишнем, мысли о ненужном — вот почва, на которой вы выросли; эта почва фантастическая.

III // Николай Сандров, Владимир Садай. Чернышевский, Николай Гаврилович. Мӗн тумалла?: роман; вырӑсларан Николай Сандров, Владимир Садай куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 495 с.

Вил тӑприсем ҫинче ҫӗрӗш шӑршипе пӑнтӑхнӑ курӑк, ирӗлсе ӑшӑннӑ хура тӑпра шӑршин хутӑшӗ пӗр сирӗлми тӑрать.
Смешанный запах тлена, сопревшей травы, оттаявшего чернозема устойчиво держался над могилами.

XXI сыпӑк // Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963.

Унӑн чи хӗрринче ҫеҫ, ҫурҫӗр енчи тайлӑмра, тӑмлӑ тӑпра ҫиеле тухнӑ ҫӗрте, сарӑрах, тикӗс мар хӑю тӑсӑлать, йӑрансене тӑрӑх плуг тӗренӗсем ҫавӑра-ҫавӑра хурса ҫутатнӑ хура тӑпра касӑмӗсем тӑсӑлаҫҫӗ, вӗсен тӗлӗнче хура кураксем явӑнаҫҫӗ, хура пусӑра тата ҫеҫпӗл ҫеҫки пек кӑвак пӑнчӑ курӑнать: Варя Харламова хӑйне пачах туртма пӑрахнӑ ӗҫе пӑрахнӑ та пуҫне усса майӗпен станалла утать.
Только на самом краю ее, на северном скате, там, где близко к поверхности выходили суглинки, — тянулась неровная, рыжая с бурыми подпалинами кайма, вдоль борозд тускло блистали отвалы чернозема, выбеленные лемехами плугов, над ними кружились грачи, и, словно одинокий подснежник, на черной пахоте виднелось голубое пятно: Варя Харламова бросила утратившую для нее теперь всякий интерес работу и, понурив голову, медленно брела к стану.

IX сыпӑк // Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963.

Калчан шӗп-шӗвӗр вӗҫлӗ сӑнни, ачаш та тӗрексӗрскер, хӗвел шӑрши кӗрекен ӑшӑ, кӑпка тӑпра муклашкисем айӗнче шанса кайса выртать, ҫутӑ патнелле туртӑнать, анчах нӳрлӗхӗ пӗтнӗ, куштӑркаса кайнӑ тӑпран ҫиелти сийне ниепле те шӑтарса тухаймасть.
Острое жальце ростка, нежное и слабое, вяло лежало под рыхлыми комьями теплой, пахнущей солнцем земли, стремилось к свету и не могло пронзить лишенный влаги, зачерствевший земляной покров.

37-мӗш сыпӑк // Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959

Выртнӑ-выртманах тата кӗҫех куҫ умӗнче хумханса выртакан хура тӑпра йӑранӗ курӑнса кайрӗ: плуг тӗренӗн шап-шурӑ ҫивӗччӗшӗ пӗр сасӑсӑр шӑвӑнса пырать, ун аяккипе, хӑйӗн сӑн-питне улӑштарса, сӑмала евӗр вӗресе хура тӑпра парӑлтатса ҫӗкленет, йӑванса выртса юлать…
И почти сейчас же, едва только лег, перед глазами поплыла волнующаяся черная почва: белое лезвие лемеха скользило неслышно, а сбоку, меняя очертания, смолой вскипала, ползла черная земля…

36-мӗш сыпӑк // Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959

Каллех — касӑ хыҫҫӑн касӑ выртса юлать, ҫӗр ҫулсем хушши ҫил-ҫумӑрпа ҫийӗнсе, пирченсе выртнӑ тӑпра, плуг шӑрчӗпе тӗренӗ айӗнче касӑлса, ҫаврӑнса выртать, пуҫхӗрлӗ ҫавӑрса пӑрахнӑ курӑксен хӑрса пӗтӗрӗнкелесе пӗтнӗ тымаррисем пӗлӗтелле кармашаҫҫӗ, касса вакласа тӗпретнӗ ҫиелти ҫеремлӗ тӑпра сийӗ хуп-хура касӑ йӑранӗсем айне пулса пытанать.
И снова — борозда за бороздой — валится изрезанная череслом и лемехом заклеклая, спрессованная столетиями почва, тянутся к небу опрокинутые, мертво скрюченные корневища трав, издробленная, дернистая верхушка прячется в черных валах.

Вӑл плугӑн сылтӑм аври ҫине уртӑнчӗ, плугне тӗрен вӗҫӗ ҫине лартрӗ, вара тӑпра сийӗ, плугӑн сурпанӗ тӑрӑх чалӑшшӑн та хыттӑн сӑтӑрӑнса иртсе, сурпан ҫумне ҫыпҫӑнса хытса ларнӑ тӑпрана, ҫулласа тасатнӑ пекех, тасатса хучӗ.
Он налег на правую чапигу, поставил плуг «на перо», и пласт земли, косо и туго проехавшись по отвалу, словно слизал плотно притертую, налипшую на отвале грязь.

Вӑл чӗрнипе пӗр чӗптӗм тӑпра чавса илчӗ, вара, чӗлхине тӑсса, ҫав тӑпрана хучӗ.
Он выцарапал ногтями щепотку и, высунув язык, свежий и розовый, как чайная колбаса, положил на него землю.

XXI. Тупата // Александр Ярлыкин. Валентин Катаев. Пӗччен парус шуррӑн курӑнать. Александр Ярлыкин куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949

Помидор калчине кӑшт йӳҫенкӗрех тӑпра юрӑхлӑ (рН 5,5-6,6), хӑярпа купӑстана нейтраллӑ йӳҫеклӗх тивӗҫтерет (рН 6-7), сухана - нейтраллӑ е кӑштах сӗлтӗ (щелочлӑ) тӑпра (рН 6,5-7).
Для рассады помидоров больше подходит немного кисловатая земля (рН 5,5-6,6), огурцы и капусту удовлетворяет нейтральная кислотность (рН 6-7), для лука - нейтральная или слегка щелочная (щелочная) земля (рН 6,5-7).

Калча валли тӑпра хатӗрлер // Эльвира Иванова. «Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх», 2016.01.28

Страницăсем:

Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Меню

Статистика