Çĕннисем
Анчах ҫак кӗрешӳре чиркӳ питӗ вӑйлӑ та ӑста тӑшманпа — Галилейпа тӗл пулнӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак кӗрешӳре чи малтанах ҫӗнӗ мировоззренишӗн тӑракан Бруно пӗтнӗ, ӑна 1600 ҫулта вутра ҫунтарса янӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа та ӗмӗр пӗтнӗ тӗлелле чиркӳ ҫӗнӗ вӗрентӗве хирӗҫ урса кайсах кӗрешме тытӑннӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑ ӗнтӗ чиркӳ тӗнчене тунин тӗллевӗ тата ӑна тӑвакан ӑслӑлӑхӗ ҫинчен йӗркеллӗ вӗрентнине аркатнӑ; ҫак вӗрентӳ арканнипе пӗрлех чиркӳ ҫынсен ӑстӑнӗнче пуҫпулса тӑрасси те ишӗлсе анмалла пулнӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫӗр, тӗн вӗрентнӗ тӑрӑх «турӑ престолӗ» пулса тӑнӑскер, тата ҫыннӑн ӗҫ вырӑнӗ — «тӗнчене тунин тӗллевӗпе вӗҫӗ пулса тӑнӑскер», хӑй вырӑнтан хускалманлӑхне ҫухатать те, ытти планетӑсемпе пӗр пекех тата ытти планетӑсем хушшинче Хӗвел тавра васкасах ҫавӑрӑнма тытӑнать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах та вӑл Коперник теорийӗ таса астрономи ыйтӑвӗсенчен чылай инҫете кайнине, вӑл ҫӗнӗ мировоззрени никӗсне хывнине часах ӑнланса илнӗ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Коперник теорийӗ пӗлӗтри ҫутӑ япаласем мӗнле куҫса ҫӳренине питӗ ансат майпа ӑнлантарса парасси патне илсе пынӑ, ҫавӑнпа ӗнтӗ вӑл астрономсем умне ҫав вӑхӑтри суту-илӳпе хуҫалӑх пурӑнӑҫӗ лартнӑ практикӑлла задачӑсене татса парассине ҫӑмӑллатнӑ; ҫакӑн пирки те ӗнтӗ католикла чиркӳ, вӑл хӑй те тинӗс леш енчи ҫӗршывсемпе суту-илӳ ӗҫне анлӑн хутшӑннӑскер, малтанах ҫак ҫӗнӗ вӗрентӗве кӑмӑлланӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
122. Ҫӗнӗ мировоззрени чиркӳ авторитечӗпе кӗрешни.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
3. Пӗлӗт сфери ҫӑлтӑрсемпе тата планетӑсемпе пӗрле ҫавӑрӑннӑ пек курӑнни Ҫӗр чӑннипе хӑй тӗнӗлӗ тавра ҫавӑрӑннӑ пирки пулать; Ҫӗр тӗнӗлӗ хӑй ҫавӑрӑнакан ҫулӑн тӳремҫийӗпе е Ҫӗр орбити текен линипе 66 1/2° кӗтес туса тӑрать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Планетӑсем хыҫӗнче хускалман (Хӗвел тавра ҫавӑрӑнман) ҫӑлтӑрсем вырнаҫса тухнӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
2. Хӗвел тавра Ҫӗр тата ытти планетӑсем те ҫавӑрӑнаҫҫӗ; планетӑсем Хӗвелрен тӗрлӗ инҫӗшре ҫак йӗркепе вырнаҫнӑ: Меркурий, Венера, Ҫер, Марс, Юпитер, Сатурн (вӑл вӑхӑтра ытти планетӑсене тупман пулнӑ).
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
1. Вселеннӑй центрӗнче Хӗвел тӑрать (ҫакӑнтан ӗнтӗ системӑн ячӗ — гелиоцентрически ят тухса кайнӑ; грексен сӑмахӗ гелиос хӗвел тени пулать).
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хальхи вӑхӑтри сӑмахсемпе ӑнлантарса парсан, Коперник теорин тӗп енӗсем ҫакӑн пек пулнӑ:
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Таблицӑсене тӳрлетме кирлӗ пулнӑ, ӗмӗр астрономи ыйтӑвӗсемпе питӗ интересленнӗ, ҫак интереса пула ҫутҫанталӑк мӗнле тытӑнса тӑни ҫинчен ҫӗнӗ теори пуҫланса кайнӑ; ҫак теорие Польша астрономӗ Коперник (1473 — 1543) тунӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах вӑл вӑхӑтра усӑ курнӑ планетӑсен тата ҫӑлтӑрсен положенийӗсен таблицисем питӗ кивелсе кайнӑ, пӗлӗтри ҫутатакан япаласен чӑн-чӑн положенинчен нумай уйрӑм пулнӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Суту-илӳ ҫыхӑнӑвӗсем пуринчен ытларах тинӗс ҫулӗсемпе пулса пынӑ; тинӗсри ҫулҫӳревҫӗсем хӑйсен ҫулне ҫӑлтӑрсем тӑрӑх тупса тӗрӗслесе пынӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
XV ӗмӗртех Хӗвелтухӑҫпа ҫыхӑну тытнӑ пирки Хӗвеланӑҫ Европӑри суту-илӳ ҫав тери аталанса кайнӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
121. Коперник вӗрентӗвӗ тӑрӑх вселеннӑй мӗнле тытӑнса тӑни.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Чиркӳ Птоломей системине сыхласа усрама хӑй аллине илнӗ те вӑтам ӗмӗрсем вӑхӑтӗнче темиҫе ӗмӗр хушши ӑна пулӑшса, сыхласа усранӑ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак вӗрентӳ тӑрӑх, ҫын вӑл — тӗнче центрӗ тата тӗллевӗ; ҫутҫанталӑкра пурне те — чӗрчунсене, ӳсен-тӑрана тата органически мар ҫутҫанталӑка пӗр этемшӗн кӑна тунӑ пулать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.