Чӑваш чӗлхи корпусӗ

— Ӗҫнӗ ӗнтӗ, — чӑн-чӑннипех хирӗҫлерӗ те Золотухин чӳрече витӗр уйӑхӑн ҫурлине, хула ҫийӗн пит аялта та кичеммӗн ҫакӑнса тӑраканскерне, пӑхса илчӗ.

— Пили уж, — серьезно возразил Золотухин и поглядел в окно на узкий серп месяца, который низко и скучно стоял над городом.

XIX // Антал Назул. Куприн, Александр Иванович. Тытӑҫу: повеҫсем; вырӑсларан Антал Назул куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1978. — 144–392 с.

Ҫак ыйхӑсӑр, лӑсканчӑклӑ каҫ, пӗчченлӗх туйӑмӗ, уйӑхӑн тикӗс, тӗксӗм, чӗрӗ мар ҫути, ура айӗнчи хушӑкӑн хуралса тӑракан тарӑнӑшӗ тата хӑйпе юнашар ларакан чӗмсӗр, хӗненине пула тӑнран тухнӑ салтак — пурте, пурте ҫаксем ун умне темле ниҫта юрӑхсӑр, питӗ асаплӑ тӗлӗк евӗррӗн тухса тӑчӗҫ, унашкал тӗлӗксене ҫынсем, тен, тӗнче пӗтес умӗнхи юлашки кунсенче ҫех курма пултараҫҫӗ пулӗ.

Эта бессонная лихорадочная ночь, чувство одиночества, ровный, матовый, неживой свет луны, чернеющая глубина выемки под ногами, и рядом с ним молчаливый, обезумевший от побоев солдат — все, все представилось ему каким-то нелепым, мучительным сновидением, вроде тех снов, которые, должно быть, будут сниться людям в самые последние дни мира.

XVI // Антал Назул. Куприн, Александр Иванович. Тытӑҫу: повеҫсем; вырӑсларан Антал Назул куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1978. — 144–392 с.

Кунсӑр пуҫне, Эрне мана «Уйӑхӑн леш енче», урӑхла каласан, уйӑх анса ларакан вырӑнта, тепӗр майлӑ каласан, вӗсем пурӑнакан вырӑнтан хӗвеланӑҫ енче, ман пек сухаллӑ шурӑ ҫынсем пурӑнни ҫинчен каласа пачӗ.

Кроме того, Пятница рассказал мне, что далеко «за луной», то есть в той стороне, где садится луна, или, другими словами, к западу от его родины, живут такие же, как я, белые бородатые люди.

Ҫирӗм иккӗмӗш сыпӑк // Василий Хударсем. Даниэл Дефо. Робинзон Крузо тинӗс ҫулҫӳревҫин пурнӑҫӗ тата вӑл курнӑ тӗлӗнмелле мыскарасем: роман; Василий Долгов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1970. — 5–280 с.

Кашни уйӑхӑн пӗрремӗш числине пӗлтерекен куна эпӗ тата вӑрӑмрах картпа картаттӑм.

Зарубки же, обозначающие первое число каждого месяца, я делал еще длиннее.

Саккӑрмӗш сыпӑк // Василий Хударсем. Даниэл Дефо. Робинзон Крузо тинӗс ҫулҫӳревҫин пурнӑҫӗ тата вӑл курнӑ тӗлӗнмелле мыскарасем: роман; Василий Долгов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1970. — 5–280 с.

Вуннӑмӗш уйӑхӑн вуннӑмӗш кунӗ!

Да ведь десятое октября.

Ҫӳҫ ҫинчен // Николай Григорьев. Лу Синь. Калавсем. Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 46–53 стр.

Акӑ вӑл, халь асӑннӑ хаҫат, ҫак уйӑхӑн иккӗмӗш числинче тухнӑскер, — васкамасӑр, ватӑ ҫыннӑн ҫинҫерех сассипе калаҫать старик, хӑй ҫав вӑхӑтрах пиншакӗн шалти кӗсйинчен тирпейлӗн тӑватӑ хут хутлатса чикнӗ хаҫата туртса кӑларчӗ.

Вот она, эта самая газетка от второго числа сего месяца, — не спеша, старческим тенорком говорил старик, а сам уже доставал из внутреннего кармана пиджака аккуратно сложенную вчетверо газету.

27-мӗш сыпӑк // Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959

Уйӑхӑн чӗмсӗр ҫутипе ҫуталса ялтӑраканскерсем, вӑхӑт пирки те, хӑйсем ӑҫти ҫинчен те мана-мана кайнӑ вӗсем, сехет хыҫҫӑн сехет иртнӗ акӑ, вара тин вӗсем пӳлӗмӗн решеткеллӗ чӳречисенчен кӗрен шуҫӑм ҫути кӗме пуҫланине тӗлӗнсе асӑрханӑ.

Окруженные, осиянные молчаливым светом луны, они забывали о времени, о месте, и вот проходили часы, и они с удивлением замечали, как в решетчатые окна покоя заглядывала розовая заря.

IX сыпӑк // Антал Назул. Куприн, Александр Иванович. Тытӑҫу: повеҫсем; вырӑсларан Антал Назул куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1978. — 85–143 с.

Вӗсенчен ӳкекен хура мӗлкӗсем симӗсӗн курӑнакан илемлӗ хумсене тӗксӗмлетсе тӑраҫҫӗ, ҫакӑнпа вӗсем пӗртен-пӗр хусканӑва, шыв чарӑнмасӑр шӑпӑлтатнипе кӑпӑксем ассӑн сывланине тата ту хыҫӗнчен тухма ӗлкӗреймен уйӑхӑн кӑвак кӗмӗл йӑлтӑрккипе пӗрле пӗтӗм йӗри-таврара тӑракан вӑрттӑн шӑплӑха пӑсакан пур сас-чӗве те хупласа хурасшӑн пек туйӑнаҫҫӗ.

С них на пышные зеленоватые гребни волн упали черные тени и одевают их, как бы желая остановить единственное движение, заглушить немолчный плеск воды и вздохи пены, — все звуки, которые нарушают тайную тишину, разлитую вокруг вместе с голубым серебром сияния луны, еще скрытой за горными вершинами.

Сокол ҫинчен хывнӑ юрӑ // Ҫемен Элкер. Максим Горький. Сочиненисем. Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 70–74 стр.

Вӗҫӗ-хӗррисӗр тинӗс, ҫыр хӗрринче юлхавлӑн хашкаканскер, — тӗлӗрсе кайнӑ, уйӑхӑн кӑвак йӑлтӑрккипе витӗннӗ инҫетӗнче пӗр хускалмасӑр шӑпах выртать.

Море — огромное, лениво вздыхающее у берега, — уснуло и неподвижно в дали, облитой голубым сиянием луны.

Сокол ҫинчен хывнӑ юрӑ // Ҫемен Элкер. Максим Горький. Сочиненисем. Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 70–74 стр.

Акӑ, уйӑхӑн кӑвак ҫутипе витӗр курӑнакан пулнӑ пӗлӗт мӗлкисем ҫеҫенхир тӑрӑх пирӗнтен сулахаялла шӑвӑнса иртеҫҫӗ.

По степи, влево от нас, поплыли тени облаков, пропитанные голубым сиянием луны, они стали прозрачней и светлей.

I сыпӑк // Александр Алга. Максим Горький. Сочиненисем. Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 50–69 стр.

Тӳпере ҫӗнӗ уйӑхӑн шӑлланнӑ ҫӳп-ҫӳхе кӗмӗл ҫурли ҫакӑнса тӑратчӗ ӗнтӗ, ун тӗксӗм ҫутинче вара эпӗ Олеся куҫӗсем юхса тухайман шултра куҫҫульпе тӑп-туллиех тулса ларнине куртӑм.

На небе уже стоял тонкий серебряный зазубренный серп молодого месяца, и при его бледном свете я увидел, что глаза Олеси полны крупных невылившихся слез.

XI сыпӑк // Антал Назул. Куприн, Александр Иванович. Тытӑҫу: повеҫсем; вырӑсларан Антал Назул куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1978. — 3–84 с.

Ҫав уйӑхӑн вӗҫӗнче Тинӗс техника комитечӗн карапсем тӑвас енӗпе ӗҫлекен пайӗн ларӑвӗ пулнӑ.

В конце этого же месяца было заседание кораблестроительного отдела Морского технического комитета.

Ҫирӗммӗш пай // Галина Матвеева. Яновская, Жозефина Исаковна. Карап ӑсти: повесть; вырӑсларан Г. Матвеева куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2012. — 205 с.

Акӑ уйӑхӑн сивӗ ҫутипе тулнӑ юрлӑ хир урлӑ пире хирӗҫ юланутсем вӗҫтерсе килеҫҫӗ, вӗсем пыр тӗпӗпе: «Иогее» — тесе кӑшкӑраҫҫӗ, пуҫӗсем ҫинче — ҫӑмламас ҫӗлӗксем.

И когда по снежному полю, залитому холодным сиянием луны, мчатся навстречу нам всадники с гортанным криком «Иогее!», а на головах их — косматые шапки.

27 сыпӑк // Митта Ваҫлейӗ. Лев Кассиль. Аслӑ хирӗҫтӑру. Митта Ваҫлейӗ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1950

Анчах та ҫак уйӑхӑн сулахай енчи ҫурри — ерипен-ерипен тӗксӗмленсе, сылтӑм енӗ ҫуталса пычӗ.

Но почему-то левая половина сегмента этой луны постепенно тускнела, а правая становилась резче.

Ҫиччӗмӗш сыпӑк // Валентин Урташ, Илпек Микулайӗ. Вениамин Каверин. Икӗ капитан. Валентин Урташпа Николай Илпек куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951

Санӑн ҫыруна, эсӗ Миронов хӗрне Марья Ивановнӑна качча илме пирӗнтен ирӗк тата пиллӗх ыйтса ҫырнӑскерне, ҫак уйӑхӑн 15-мӗш кунӗнче илтӗмӗр, сана хам енчен пиллеме тата ирӗк пама шутламастӑп та ҫеҫ мар, тата сан патна ҫаврӑнса ҫитсе, ҫавӑн пек иртӗхнӗшӗн сана, офицер чинӗнче тӑратӑн пулин те, ачана ӑса кӗртнӗ пекех вӗрентес тетӗп; мӗншӗн тесессӗн эсӗ, сана, хӑвӑн пек пуҫтахсемпе дуэльсем тума мар, тӑван ҫӗршыва сыхлама панӑ хӗҫе ҫакса ҫӳреме тивӗҫлӗ маррине кӑтартрӑн.

Письмо твое, в котором просишь ты нас о родительском нашем благословении и согласии на брак с Марьей Ивановой дочерью Мироновой, мы получили 15-го сего месяца, и не только ни моего благословения, ни моего согласия дать я тебе не намерен, но еще и собираюсь до тебя добраться да за проказы твои проучить тебя путем как мальчишку, несмотря на твой офицерской чин: ибо ты доказал, что шпагу носить еще недостоин, которая пожалована тебе на защиту отечества, а не для дуелей с такими же сорванцами, каков ты сам.

Пиллӗкмӗш сыпӑк. Юрату // Михаил Сироткин, Никифор Ваҫанкка. Александр Пушкин. Капитан хӗрӗ. Вырӑсларан Н.Т. Ваҫанккапа М.Я. Сироткин куҫарнӑ. Чӑваш АССР государство издательстви, 1940

Ҫак уйӑхӑн 15-мӗшӗнче янӑ сирӗн хисеплӗ ҫырӑвӑра эпӗ ҫак уйӑхӑн 23-мӗшӗнче илтӗм, вӑл ҫырура эсир ман ҫывӑх тус пулнӑ тата именисем тӗлӗшпе кӳршӗ пулнӑ Иван Петрович Белкин хӑҫан ҫуралнипе вилни ҫинчен, унӑн службипе килти пурӑнӑҫӗ ҫинчен, вӑл мӗн ӗҫлесе мӗнле кӑмӑлпа пурӑнни ҫинчен тӗплӗн пӗлесчӗ тесе ҫыратӑр.

Почтеннейшее письмо ваше от 15-го сего месяца получить имел я честь 23 сего же месяца, в коем вы изъявляете мне свое желание иметь подробное известие о времени рождения и смерти, о службе, о домашних обстоятельствах, также и о занятиях и нраве покойного Ивана Петровича Белкина, бывшего моего искреннего друга и соседа по поместьям.

Издательрен // Ҫт. Ухантей. Александр Пушкин. Иван Петрович Белкин ҫырса хӑварнӑ повеҫсем. Ст. Угандей куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1936

налук тапхӑрӗ хыҫҫӑнхи уйӑхӑн 1-мӗш кунӗ тӗлне налуксем, пуҫтарусем тата Раҫҫей Федерацийӗн бюджет тытӑмӗнчи бюджетсене ҫирӗплетнӗ йӗркепе тӳлемелли тӳлевсем енӗпе парӑмсем ҫуккисем;

не имеющих задолженность по налогам, сборам и другим обязательным платежам в бюджеты бюджетной системы Российской Федерации по состоянию на 1-е число месяца, следующего за налоговым периодом;

Чӑваш Республикин "Раҫҫей Федерацийӗн налуксемпе тӳлевсем ҫинчен калакан саккунӗсемпе Раҫҫей Федерацийӗн субъекчӗсене шанса панӑ налук йӗркелӗвӗн Чӑваш Республикинчи ыйтӑвӗсем ҫинчен" саккунне тата Чӑваш Республикин "Чӑваш Республикин "Раҫҫей Федерацийӗн налуксемпе тӳлевсем ҫинчен калакан саккунӗсемпе Раҫҫей Федерацийӗн субъекчӗсене шанса панӑ налук йӗркелӗвӗн Чӑваш Республикинчи ыйтӑвӗсем ҫинчен" саккунне улшӑнуcем кӗртесси ҫинчен" саккунӗн 2 статйине улшӑнусем кӗртесси ҫинчен // Михаил Игнатьев. Закон №48 от 15 сентября 2018 г.

ӑ) 3-мӗш пайра «ултӑ уйӑхра пӗрре, утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен тата кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен кая юлмасӑр» сӑмахсене «кашни кварталта, ӳссе пыракан итогпа, отчетлӑ тапхӑр хыҫҫӑнхи пӗрремӗш кун тӗлне, отчетлӑ тапхӑр хыҫҫӑнхи уйӑхӑн 4-мӗш кунӗнчен кая юлмасӑр» сӑмахсемпе улӑштарас;

б) в части 3 слова "один раз в шесть месяцев, в срок не позднее 15 июля и 20 января" заменить словами "ежеквартально, нарастающим итогом, по состоянию на первый день, следующий за отчетным периодом, не позднее 4 числа месяца, следующего за отчетным периодом";

Чӑваш Республикин "Чӑваш Республикин территорийӗнче вырнаҫнӑ нумай хваттерлӗ ҫуртсенчи пӗрлехи пурлӑха тӗпрен юсас ӗҫе йӗркелес енӗпе правӑн уйрӑм хутшӑнӑвӗсене йӗркелесси ҫинчен" саккунне улшӑнусем кӗртесси ҫинчен // Михаил Игнатьев. «Хыпар», 2016.07.05, 103-104№

а) 2-мӗш пайра «ултӑ уйӑхра пӗрре, утӑ уйӑхӗн 15-мӗшӗнчен тата кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен кая юлмасӑр» сӑмахсене «кашни уйӑхра, отчетлӑ тапхӑр хыҫҫӑнхи уйӑхӑн 4-мӗш кунӗччен» сӑмахсемпе улӑштарас;

а) в части 2 слова "один раз в шесть месяцев, в срок не позднее 15 июля и 20 января" заменить словами "ежемесячно до 4 числа месяца, следующего за отчетным периодом";

Чӑваш Республикин "Чӑваш Республикин территорийӗнче вырнаҫнӑ нумай хваттерлӗ ҫуртсенчи пӗрлехи пурлӑха тӗпрен юсас ӗҫе йӗркелес енӗпе правӑн уйрӑм хутшӑнӑвӗсене йӗркелесси ҫинчен" саккунне улшӑнусем кӗртесси ҫинчен // Михаил Игнатьев. «Хыпар», 2016.07.05, 103-104№

12. Тӑваттӑмӗш ангел трупине кӑшкӑртрӗ те — хӗвелӗн виҫҫӗмӗш пайӗ, уйӑхӑн виҫҫӗмӗш пайӗ, ҫӑлтӑрсен виҫҫӗмӗш пайӗ сӳнчӗ; ҫапла вара вӗсенӗн виҫҫӗмӗш пайӗ тӗттӗмленчӗ; ӗнтӗ кун та, каҫ та хӑйсен ҫутин виҫҫӗмӗш пайне ҫухатрӗҫ.

12. Четвертый Ангел вострубил, и поражена была третья часть солнца и третья часть луны и третья часть звезд, так что затмилась третья часть их, и третья часть дня не светла была - так, как и ночи.

Ӳлӗм 8 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.