Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ялсенче ӗлӗкрех килӗрен колхоз валли кӗл пуҫтарнине аслӑ ҫулсенчисем лайӑх астӑваҫҫӗ-ха.

Пожилые люди хорошо помнят, как раньше для колхоза в деревнях ходили по домам и собирали золу.

Ал айӗнчи паха удобрени // Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх. «Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх», 2016.07.28, 29№

Кӗл — паха удобрени, ҫакна чылайӑшӗ пӗлет.

Зола - ценное удобрение, об этом многие знают.

Ал айӗнчи паха удобрени // Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх. «Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх», 2016.07.28, 29№

Ӑна сарлака куршака пахча тӑприпе кӑштах кӗл, хӑйӑр, лайӑх ҫӗрнӗ тислӗк хушса лартмалла.

Куҫарса пулӑш

Ылтӑн хунав // Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх. «Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх», 2016.07.28, 29№

Мӑкланнӑ тымарлӑ тӗпсен тӗлӗсене извеҫ е кӗл сапса пымалла.

Куҫарса пулӑш

Нематодaран хaтaлмаллах // Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх. «Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх», 2016.07.28, 29№

Япӑх аталаннӑ тӗмсене кӑлармалла, тымарне тӗплӗн тӗрӗслемелле, нематода чирӗ иккенне ҫирӗплетсен тымара тӗп тумалла, тӗм вырӑнне вӗрекен шыв е извеҫ, кӗл сапмалла.

Куҫарса пулӑш

Нематодaран хaтaлмаллах // Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх. «Кил-ҫурт, хушма хуҫалӑх», 2016.07.28, 29№

Картишне сапнӑ кӗл ҫинче чакаланаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Вутра ҫунман уртӑш // Анатоли Ырьят. «Канаш», 11-21№

Вӑрҫӑ вӑл – асап, халӑх нуши, куҫҫуль, тӑлӑх ача-пӑча, кӑварпа кӗл.

Куҫарса пулӑш

Ветерансем парӑнмаҫҫӗ // Сувар. «Сувар», 25(703)№, 2007.06.22

Ана хӗрринче йӑх пуҫӗ турӑсене кӗл тунӑ, кашни ҫын вӗсене асӑнса апат панӑ.

Куҫарса пулӑш

Акатуй — ӗҫпе кану уявӗ // Сувар. «Сувар», 25(703)№, 2007.06.22

«Апаш, Айзман, Александр Фадеев, Алексей Кокель, Алексей Ургалкин, Алькеш, Анаткасс, Афанасий Никитин, Ахлаткин, Ашмарин, Бажов, Бажов 2-мӗш, Хурӑнлӑ, Бичурин, Болгарстрой, Борис Алексеев, Бородин, Бродский, В. Ярды, Вачалкасси, Виктор Родионов, Чиеллӗ, Гарин-Михайловский, Боголюбов генерал-полковник, Глинка, Гоголь, Капӑр, Дунаевский, К. Симонов, Канаш ҫулӗ – мӑшӑр енри ҫуртсем, Карл Либкнехт, Клуб, Кременской, Крупская, Кӳкеҫ, Кузнецов, Вӑрман – 1 №-лӗ ҫуртран пуҫласа 16 №-лӗ ҫурт таран, Ҫулҫӑллӑ, М.А. Сапожников, Макаренко, Менделеев, Менжинский, Моисей Спиридонов, Мусоргский, Анатри, Анатри 2-мӗш, Низами, Ҫӗнӗ, Опикасси, Ҫирӗк, Мӑйӑр, Пархоменко, Перов, Плеханов, Пржевальский, Пучков, Тӳремлӗх, Рихард Зорге, Кӗл чечек, Роза Люксембург, С. Лазо, Мухина скульптор, Токмаков, Трактор, Тургенев, Эреш, Ушинский, Федор Павлов, Фрунзе, Фурманов, Чечеклӗ, Таса, Аначкасси, Шелепи, Шота Руставели, Шупуҫҫынни, Кӑнтӑр 1-мӗш, Кӑнтӑр 2-мӗш, Кӑнтӑр 3-мӗш, Кӑнтӑр 4-мӗш, Кӑнтӑр 5-мӗш, Кӑнтӑр 7-мӗш, Кӑнтӑр 8-мӗш, Кӑнтӑр 9-мӗш, Юннат, Юрий Зайцев, Ухсай Яккӑвӗ, Яблочков.»;

"Абашевская, Айзмана, Александра Фадеева, Алексея Кокеля, Алек­сея Ургалкина, Альгешевская, Анаткасс, Афанасия Никитина, Ахлаткина, Ашмарина, Бажова, Бажова 2-я, Березовая, Бичурина, Болгарстроя, Бориса Алексеева, Бородина, Бродского, В. Ярды, Вачалкассинская, Виктора Родионова, Вишневая, Гарина-Михайловского, Генерал-полковника Бого­любова, Глинки, Гоголя, Декоративная, Дунаевского, К. Симонова, Канаш­ское шоссе – дома четной стороны, Карла Либкнехта, Клубная, Кре­менского, Крупской, Кугесинская, Кузнецова, Лесная – с дома № 1 по № 16, Лиственная, М.А. Сапожникова, Макаренко, Менделеева, Менжинского, Моисея Спиридонова, Мусоргского, Нижняя, Нижняя 2-я, Низами, Новая, Обиковская, Ольховая, Ореховая, Пархоменко, Перова, Плеханова, Прже­вальского, Пучкова, Равнинная, Рихарда Зорге, Розовая, Розы Люксембург, С. Лазо, Скульптора Мухиной, Токмакова, Тракторная, Тургенева, Узорная, Ушинского, Федора Павлова, Фрунзе, Фурманова, Цветочная, Чистая, Шах­чуринская, Шелеби, Шота Руставели, Шубоссинни, Южная 1-я, Южная 2-я, Южная 3-я, Южная 4-я, Южная 5-я, Южная 7-я, Южная 8-я, Южная 9-я, Юннатская, Юрия Зайцева, Якова Ухсая, Яблочкова.";

Чӑваш Республикин "Чӑваш Республикинче миравай судьясен должноҫӗсене тата суд участокӗсем туса хурасси ҫинчен" саккунне улшӑнусем кӗртесси ҫинчен // Михаил Игнатьев. «Хыпар», 2016.07.05, 103-104№

Пиллесессӗн пин пулнӑ, пиллемесен (ылхансассӑн) кӗл пулнӑ тенӗ ӗлӗкхи чӑвашсем.

Если благословить, будет тысячи, не благословить (проклинать) будет зола, говорили в старину чуваши.

Кӗлӗ тата пил сӑмахӗсем // Виталий Родионов. Пилсемпе кӗлӗсем // Шупашкар: Чӑваш кенеке издательстви, 2005. — 5-11 с.

Масар ҫинче кӗл тусан, вилнисене асӑнса киле каяҫҫӗ.

На кладбище молятся, поминают усопших и возвращаются домой.

Ҫимӗк // Сувар. «Сувар», 21(699)№, 2007.05.25

Макӑрса Турра кӗл тунӑ, Турӑран ыйтнӑ: – Эй, ҫӳлти Турӑ, ачасен ашшӗ чипер, сывӑ таврӑнмалла пулсан хӑть шӑрпӑк пӗрчи, улӑм пӗрчи тупӑнтӑр ҫул ҫинче, – тенӗ.

Слезно стала молится Богу, просила у Бога: - О, всевышний Бог, если суждено отцу детей вернутся благополучно, в здравии хоть бы спичинка, соломинка нашлась на дороге, - говорила.

Выҫӑллӑ-тутӑллӑ ачалӑхӑм // Сувар. «Сувар», 16(697)№, 2007.05.11

Чылайччен кӗл турӑм ҫапла.

Долго молился так.

Тамӑкран хӑтӑлнӑ // Сувар. «Сувар», 16(697)№, 2007.05.11

Аш татӑкне васкавлӑн форточкӑран юр ҫине петӗм, хам чӗркуҫленсе лартӑм та Турра кӗл тума пуҫларӑм: «Турӑҫӑм, каҫар мана, тата хӑтар ку тамӑкран, капла ухмаха тухса каятӑп вӗт, хӑтарсам», – тетӗп.

Кусочек мясо скорей выкинул в снег через форточку, сам упали на колени и стал молиться Богу: "Господи, прости меня, и спаси от этого ада, так же я с ума сойду, спаси", - говорю.

Тамӑкран хӑтӑлнӑ // Сувар. «Сувар», 16(697)№, 2007.05.11

Хӑшӗ-пӗрисем хурӑнташӗсем ҫул ҫитсе вилнишӗн савӑнса, хӑйсем валли те ҫавнашкал телей килессе ӗмӗтленсе чӗркуҫҫи ҫине тӑрса кӗл тӑваҫҫӗ: «Асатте-асанне… Атте, анне, ачасем… тӑвансемпе хурӑнташсем — пурте пил тӑвӑр… Эпир ҫинине эсир те ҫийӗр… Эпир ӗҫнине эсир те ӗҫӗр… Эпир тутӑ — эсир те тутӑ пулӑр… Йывӑр тӑпрӑрсем ҫӑмӑл пулччӑр… Чунӑрсем сӗтлӗ кӳлӗре ҫӳреччӗр…»

Куҫарса пулӑш

Пурнӑҫран уйрӑлнисене ӗлӗкренех сума сунӑ // Агафон ПЕТРОВ. «Урал сасси», 2016.06.01

19. Пуҫӗ ҫине кӗл сапса, уласа йӗрсе, ӗсӗклесе кӑшкӑрчӗҫ вӗсем: эй аслӑ хула, хуйхӑ, хуйхӑ ҫитрӗ сана! тинӗсре карап тытакансем санӑн мулупа пуйса ҫитнӗччӗ; эсӗ пӗр самантра пушанса юлтӑн!

19. И посыпали пеплом головы свои, и вопили, плача и рыдая: горе, горе тебе, город великий, драгоценностями которого обогатились все, имеющие корабли на море, ибо опустел в один час!

Ӳлӗм 18 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

38. Эпӗ хам мӗн калани ҫинчен шухӑшласа тӑнӑ чухне пӑхрӑм та сылтӑм енче пӗр хӗрарӑм тӑнӑ пек курӑнчӗ: акӑ вӑл чунтан татӑлса, хыттӑн ӗсӗклесе йӗрет; ҫийӗнчи тумне ҫуркаласа пӗтернӗ, пуҫӗ ҫине кӗл сапнӑ.

38. Когда я говорил это в сердце моем, я воззрел глазами моими, и увидел на правой стороне женщину; и вот, она плакала и рыдала с великим воплем, и сильно болела душею; одежда ее была разодрана, а на голове ее пепел.

3 Езд 9 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Эпӗ Содомпа Гоморрӑна мӗн кӑтартнине астуса ил: 9. вӗсенӗн ҫӗрӗ сӑмала куписемпе кӗл сӑрчӗсем айӗнче выртать.

Вспомни, что Я сделал Содому и Гоморре: 9. земля их лежит в смоляных глыбах и холмах пепельных.

3 Езд 2 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

6. Ҫап-ҫамрӑк хӗрсем, тин ҫеҫ каччипе мӑшӑрланнӑскерсем, тин ҫеҫ туя ларнӑскерсем, чунтан савӑнас вырӑнне хурланса йӗме пуҫланӑ, сӗрӗшпе сӗрӗннӗрен ырӑ шӑршӑ саракан ҫӳҫӗ ҫине кӗл сапнӑ, ӗнтӗ вӗсене ҫарамас халлӗнех хӑваласа пынӑ, туй юрри юрлас вырӑнне вӗсем, ют йӑх ҫыннисем асаплантарса-хӗнесе пынӑран, ыттисемпе пӗрле кӑшкӑрса макӑрнӑ.

6. Отроковицы, только что сочетавшиеся супружеским союзом и вошедшие в брачный чертог, вместо ликования начали плач, посыпали пеплом благоухавшие от мастей волосы, были ведены непокрытыми, и вместо брачных песней поднимали общий вопль, будучи мучимы истязаниями иноплеменных.

3 Мак 4 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

15. Хӑйсен пӳлӗмӗнче хупӑнса пурӑнакан хӗрсем те амӑшӗсемпе пӗрле чупа-чупа тухнӑ, пуҫӗ ҫине кӗл, тӑпра сапнӑ, вӗсем ӗсӗклесе йӗнипе, ахлатнипе урам янӑраса тӑнӑ.

15. И заключенные в своих покоях девы выбегали с матерями и, посыпая пеплом и прахом головы, оглашали улицы рыданиями и стонами.

3 Мак 1 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.