Çĕннисем
Хӑшпӗр чӗлхеҫӗсем вариантлӑха терминологи ӗҫӗнчи чӑтма ҫук пысӑк ҫитменлӗх тесе шутлаҫҫӗ, унран халех хӑтӑлас тӗллев лартма хӑтланаҫҫӗ.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Чылай чухне, чӑваш чӗлхинче вырӑс терминӗпе (интернационаллӑ терминпа) чиперех тӳр килекен сӑмах пур ҫинчех, литература чӗлхине вырӑс терминне те йышӑнаҫҫӗ, ҫапла вара вариантлӑх е синонимилӗх пулса каять.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Кунашкал терминсен хисепӗ пирӗн чӗлхере те, Совет Союзӗнчи ытти халӑхсен чӗлхисенче те ӳссех пырать.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Чӑвашсемшӗн пӗлтерӗшӗ уҫӑмлӑ пулнӑ пирки ӗнтӗ вӗсене словарьсенче ӑнлантарса пама кирлӗ мар.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Юлашки ушкӑнӗнчи терминсем чӑваш несӗллӗ мар пулин те, вӗсем халӗ чӑваш лексикин системине ҫирӗп кӗрсе вырнаҫнӑ, фонетикӑпа грамматика тӗлӗшӗнчен, ҫавӑн пекех сӑмах пулӑвӗпе пуплеври ҫыхӑну тӗлӗшӗнчен тымарланнӑ.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Вырӑсла термина тӳр килекенни чӑваш чӗлхинче тӗрлӗ йышши лексема пулма пултарать: тӗп чӑваш сӑмахӗ, вӑл шутра пӗлтерӗш кальки, урӑхла каласан, термин пӗлтерӗшӗпе функцине йышӑннӑ ахаль сӑмах, тӗслӗхрен: развитие — аталану, пространство — уҫлӑх, ствол — кӗпҫе т. ыт. те; вырӑс сӑмахӗн калӑпӗпе хайланӑ сӑмах пулӑвӗн кальки: безопасность — хӑрушсӑрлӑх, пятилетка — пилӗкҫуллӑх, разоружение — хӗҫпӑшалсӑрлану, хӗҫпӑшалсӑрланни т. ыт. те; вырӑс чӗлхинчен е ун урлӑ йышӑннӑ сӑмах: революция — революци, коммунизм — коммунизм, каучук — каучук, опера — опера т. ыт. те.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Хальхи вӑхӑтра кунашкал эквивалентлӑх ахаль лексика сӑмахӗсем хушшинче ҫеҫ мар, терминсен чылай ушкӑнӗнче те палӑрать.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Пӗр чӗлхери лексика единицине унӑн тепӗр чӗлхери тивӗҫлӗ эквиваленчӗпе улӑштарма, пӗлтерӗше ӑнлантарусӑрах уҫӑмлӑ тума икӗ чӗлхинче те ҫав ӑнлава, япалана ят паракан тан пӗлтерӗшлӗ сӑмахсем пулни кирлӗ.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ют чӗлхе сӑмахне е тӑван чӗлхене тин ҫеҫ кӗнӗ, халӑх хушшинче сарӑлайман термина ӑнлантармалли чи ансат мел вӑл, паллах, куҫару.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Кунта пӑхса тухнӑ мелсем вара чӑваш чӗлхин терминологи словарӗсене хатӗрленӗ чухне те юрӑхлӑ пулма пултараҫҫӗ.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Эпир хамӑр статьяра вӗсен материалӗпе те хӑш-пӗр таран усӑ куратпӑр.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Анчах икӗ чӗлхеллӗ ӑнлантаруллӑ терминологи словарӗсенче сӑмахсен пӗлтерӗшне уҫса памалли принципсем, тӗпрен илсен, ҫавнашкалах.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Терминологи словарӗсенче, пӗтӗмӗшле словарьсемпе танлаштарсан, лексикографи методикин хӑйне май уйрӑмлӑхсем пур.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Пӗтӗм словарӗпе илсен те ӳсӗм ҫавнашкалах пулать: 1961 ҫулта тухнин калапӑшӗ 79 авт. листи пулнӑ пулсан, ҫӗнӗ словарӗн пӗтӗм калӑпӑшӗ (ӳкерчӗксемпе пӗрле) 150 авт. листи, вӑл шутра текст 135-140 авт. листи пулмалла.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ҫапла вара словник кунта 70 процента яхӑн ӳснӗ.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Сӑмахран, словарь алҫырӑвӗн 1,5 проценчӗ чухлӗ пуҫламӑш пайӗнче кӑна («а» — «аллӑшӗ») 235 лексика единици хушӑнать, вӗсенчен ытларахӑшӗ — терминсем, 1961 ҫулта тухнӑ чӑвашла-вырӑсла словарьте вӑл сыпӑкра 380 сӑмах пулнӑ, вӗсенчен 40 сӑмахне ҫӗнӗ словаре кӗртмен.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Калас пулать, словаре кӗртнӗ ҫӗнӗ терминсен хисепӗ кунашкал мел пӗлтерӗшне татах ӳстерет.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
лазер физ., тех. лазер (хӑватлӑ ҫутӑ пайӑрки паракан прибор) ┃┃ лазерный; ~ установки лазерная установка; ~ пайӑркипе сиплени лечение лазерным лучом.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
лавсан лавсан (хими сӳсӗ, унран тӗртнӗ пусма) ┃┃ лавсановый; ~ костюм лавсановый костюм; ҫӑмпа ~ран тӗртнӗ пусма шерсть с лавсаном
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Тӗслӗхрен:
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.