Çĕннисем
Ракетӑллӑ двигателе ҫавӑн пек свойствӑна шута илсе тунӑ; ракетӑллӑ двигателӗн планетӑран планетӑна ҫӳрес задачӑна татса памалла пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑн пекех ракета та: тар газӗсене пӗр еннелле кӑлара-кӑлара пырса, хӑй тепӗр еннелле (хирӗҫле еннелле) куҫса пырать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Винтлӑ суднӑсем е самолетсем хӑйсен винчӗсемпе шыва е сывлӑша хускатаҫҫӗ; шыв е сывлӑш ҫав вӑйпах винта тивеҫҫӗ, парохода е самолета тепӗр еннелле кайма хӑвӑртлӑх параҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сопротивлени ҫук пулсан, тупӑ куҫнин хӑвӑртлӑхӗ тата снаряд вӗҫсе кайнин хӑвӑртлӑхӗ массӑсемпе хирӗҫ пропорциллӗ пулаҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Снарячӗ ҫавӑн чухлӗ вӑйпах газсене тивет, вӗсем урлӑ туппа та тивет, ӑна ҫавӑн пысӑкӑшех, m₂v₂ пысӑкӑш, движени хисепӗ парать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тар газӗсем снаряда тивеҫҫӗ, ӑна m₁v₁ пысӑкӑш движени хисепӗ параҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кирек мӗнле вутлӑ хӗҫпӑшалтан пенӗ чухне те (пӑшалтан, револьвертан, пулеметран, тупӑран пенӗ чухне) самӑй персе янӑ вӑхӑтра тупӑ калт хыҫалалла тапать («отдача» пулать), вӑл снаряд вӗҫсе кайнине хирӗҫле еннелле куҫса ларать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрремӗш шарӑн движени хисепӗ пӗтсе ларчӗ, анчах та вӑл иккӗмӗш шарӑн сиксе тухрӗ: движени хисепӗсем улшӑнса ларчӗҫ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Икӗ пӗр пек шартан пӗрне аяккалла туртса хурса (калӑпӑр, сылтӑм енчи шара D тӗлне туртса хурса) алӑран вӗҫерсе ярсан, пӗрремӗш шар иккӗмӗшне пырса ҫапать; пырса ҫапать те, хӑй чарӑнса ларать, иккӗмӗшӗ вара пӗрремӗш шара туртса хунӑ инҫӗшех (АС = ВD) сиксе каять.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр-пӗрне тивекен икӗ япалан движени хисепӗсем пӗр-пӗринпе улшӑннине — пӗр тапӑмлӑ шар тепӗрне пырса ҫапӑннинчен курма пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Качество енчен сӑнанисенчен пуҫлар.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вӑл тӗслӗхсенчен хӑшне-пӗрне анчах илсе кӑтартар.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫутҫанталӑкра пур механикӑлла действисем те ҫак закон тӑрӑх пулса пынипе, ку закон палӑрнин тӗслӗхӗсем вӗҫӗмсӗр нумай.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр-пӗрне тивекен вӑйсенчен пӗри пӗр япалана тивет, тепӗри — тепӗрне.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Действи пулсан, кирек хӑҫан та унпа тан тата ӑна хирӗҫле противодействи пулать, урӑхла — икӗ япалан взаимодействийӗсем пӗр-пӗринпе тан тата икӗ пӗр-пӗрне хирӗҫле еннелле пулаҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ньютон кӗнекинче виҫҫӗмӗш закона ҫакӑн пек сӑмахсемпе каланӑ:
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ку пӗртанлӑх ҫакна кӑтартать: икӗ япала пӗр-пӗрне ҫавӑн пек тивсен, туяннӑ хӑвӑртлӑхсем массӑсемпе хирӗҫле пропорциллӗ тата ен тӗлӗшӗнчен пӗр-пӗрне хирӗҫле пулаҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Икӗ япала пӗр-пӗрне тивесси вӗсем относительнӑй тӑплӑхра тӑнӑ чухне пуҫланать пулсан, пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Виҫҫӗмӗш закон тӑрӑх, ҫак улшӑнусем вӗсем пысӑкӑш енчен пӗртан, ен тӗлӗшӗнчен пӗр-пӗрне хирӗҫле пулаҫҫӗ:
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Иккӗмӗш япалан масси m₂ пулсан, унӑн пуҫламӗш хӑвӑртлӑхӗ v₀, юлашки хӑвӑртлӑхӗ v₂ пулсан, движени хисепӗ улшӑнни пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.