Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Самар Кукринчи тата унпа кӳршӗллӗ вырӑнсенчи чӑваш тумӗ XX ӗмӗрӗн пӗрремӗш вӑтӑрҫуллӑхӗ таранах авалхи йӑла-йӗркепе килӗшӳллӗ аталанса пынӑ.

Куҫарса пулӑш

Самар Кукри чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Хими сӑррисемпе пӗветме, фабрика ҫипписемпе тӗрлеме пуҫласан (XIX ӗмӗрӗн юлашки вӑтӑр ҫуллӑхӗнче) кӗскӗллӗ кӗпесен сӑнӗ ҫуталса, «янраса» каять.

Куҫарса пулӑш

Сарӑ ту чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Саккам тӑрӑхӗнче улача кӗпе XX ӗмӗрӗн малтанхи вунӑҫуллӑхӗнче тин пуҫ пулса тӑнӑ.

Куҫарса пулӑш

Саккам чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XVIII ӗмӗрӗн иккӗмӗш ҫурринче П.С. Паллас чӑваш хӗрарӑмӗсем тӗрленӗ эрешсене уйрӑмах палӑртнӑ.

Куҫарса пулӑш

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Тум валли мӗн кирлине (ҫипне, пирне, тирне, хӑю-хуртине, йӗсми-шараҫне) XVIII ӗмӗрӗн малтанхи ҫурринче ытларах килте хатӗрленӗ.

Куҫарса пулӑш

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XX ӗмӗрӗн иккӗмӗш ҫурринче ку ӗҫе чӑваш ӑсчахӗсем (П.В. Денисов, Л.А. Иванов т. ыт. те) пуҫӑннӑ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XVIII ӗмӗрӗн малтанхи ҫурринче чӑвашсен тумӗпе Ф.И. Страленберг, Т. Кенигсфельд, Г.Ф. Миллер тӗпчевҫӗсем паллашнӑ.

Куҫарса пулӑш

Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XIX ӗмӗрӗн ытларах пайӗнче Шотландин тухӑҫ ҫыранӗпе Эдинбургпа Абердин хушшинче чукун ҫулпа тӳрӗ ҫыхӑну йӗркелеме Ҫурҫӗр тинӗсӗн фьорд евӗрлӗ икӗ сарлака кӳлмекӗ — Ферт-оф-Форт тата Ферт-оф-Тей — кансӗрленӗ.

На протяжении большей части XIX века организации прямого железнодорожного сообщения по восточному берегу Шотландии между Эдинбургом и Абердином мешали два широких фьордообразных залива Северного моря — Ферт-оф-Форт и Ферт-оф-Тей.

Фёрт-оф-Форт чукун ҫул кӗперӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A4%D1%91%D ... 1%80%D3%97

Экспозици неолитӑн каярахри тапхӑрӗнчен пуҫласа Сасанидсен патшалӑхӗ арканнин тапхӑрӗ таран, ҫав шутра шумерсен, хеттсен, санидсен, ассирисен, вавилонсен, эламсен тата ытти культурӑсен япалисем те кӗреҫҫӗ, унсӑр пуҫне бронза ӗмӗрӗн япалисен шучӗ те пысӑк.

Экспозиция охватывает период с позднего неолита до падения державы Сасанидов, включая предметы шумерской, хеттской, сасанидской, ассирийской, вавилонской, эламской и других культур, а также большое число предметов бронзового века.

Метрополитен музейӗ (Нью-Йорк) // Светлана Трофимова. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9C%D0%B5%D ... %80%D0%BA)

XIX ӗмӗрӗн вӗҫӗнчен пуҫласа музей Авалхи Тухӑҫра ӑсталанӑ ӳнер ӗҫӗсемпе артефакчӗсене туянма тытӑннӑ.

С конца XIX века музей стал приобретать произведения искусства и артефакты Древнего Востока.

Метрополитен музейӗ (Нью-Йорк) // Светлана Трофимова. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9C%D0%B5%D ... %80%D0%BA)

Христос Ҫуралнин чиркӗвӗ (XIX ӗмӗрӗн 1-мӗш ҫурри).

Церковь Рождества Христова (1-я половина XIX века).

Лежнево (Иваново облаҫӗ) // Макар Силиванов. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9B%D0%B5%D ... %AB%D3%97)

XVII ӗмӗрӗн иккӗмӗш пайӗнче ял Александр Пушкинӑн мӑн аслашшӗсен темиҫе ӑрӑвӗн аллинче пулнӑ, тата ӗлӗкрех вара вӑл Долгорукий кнеҫӗсен вотчини пулнӑ.

Во второй половине XVII века селом владели несколько поколений предков Александра Пушкина, а ещё раньше оно было вотчиной князей Долгоруких.

Лежнево (Иваново облаҫӗ) // Макар Силиванов. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9B%D0%B5%D ... %AB%D3%97)

Ӑмӑртӑва иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенчен пуҫласа ирттереҫҫӗ.

Соревнования берут начало с 90 -x годов прошлого века.

"Йӗлме йӗлтӗр" йӗлтӗр ӑмӑртӑвӗ Пӑслӑкра иртнӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/sport/2024-0 ... tn-3657244

Вӑрӑм ӗмӗрӗн иккӗмӗш сӑлтавӗ- ачаранах пыл хурчӗсем ӗрчетни.

Куҫарса пулӑш

Пурнӑҫпа савӑнма пӗлет // Владимир СМОЛОВ. https://sutasul.ru/articles/obshchestvo/ ... et-3660742

Кирек мӗнле пулсан та, пирӗн эрӑчченхи III ӗмӗрӗн иккӗмӗш чӗрӗкӗ тӗлне вӑл никама пӑхӑнман патшалӑх пулнӑ.

В любом случае, состоянием на вторую четверть III века до н. э. это была самостоятельная держава.

Одиша // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9E%D0%B4%D ... 1%88%D0%B0

XIX ӗмӗрӗн вӗҫӗнче Вюртемберг патшалӑхӗн Гейльбронн хулинче 25 000 яхӑн ҫын пурӑннӑ.

На конец XIX столетия в городе Гейльбронн королевства Вюртемберг проживало около 25 000 жителей.

Хайльбронн // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A5%D0%B0%D ... 0%BD%D0%BD

Хӑйӗн ӗмӗрӗн юлашки ҫичӗ ҫулне Анӑҫри Сассексра пурӑнса ирттернӗ.

Последние семь лет своей жизни жил в Западном Сассексе.

Джон Голсуорси // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%94%D0%B6%D ... 1%81%D0%B8

Кермене XX ӗмӗрӗн 30-мӗш ҫулӗсенче юсама пуҫланӑ.

Восстановление дворца велось в 30-е годы XX века.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

X ӗмӗр варринчен пуҫласа XIII ӗмӗрӗн варриччен Эстергом ҫӗршывӑн экономика, политика тата тӗн пурнӑҫӗн центрӗ, унӑн тӗп хули шайӗнчех пулнӑ.

С X по середину XIII века Эстергом был центром экономической, политической и религиозной жизни страны, её фактической столицей.

Эстергом // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D1%81%D ... 0%BE%D0%BC

XV ӗмӗрӗн иккӗмӗш пайӗнче ку вырӑн хулана ҫаврӑннӑ, лаптӑка пурӑнмалли ҫуртсемлӗ тара илмелли хула ҫӗрӗсем ҫине пайланӑ, Грассмаркетри уҫӑ лаптӑкра вара пасар йӗркеленӗ.

Во второй половине XV века местность была урбанизирована, землю разделили на городские арендные участки с жилыми домами, а открытое пространство на Грассмаркете отвели под рынок.

Грассмаркет // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%93%D1%80%D ... 0%B5%D1%82