Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Вӑл каланӑ тӑрӑх, Вӑхӑтлӑх правительство валли хатӗрленӗ хӑйӗн евитлӗ ҫырӑвӗнче Корнилов ҫакӑн пек кирлӗ ӗҫсем тума ҫине тӑрать: тылри ҫарсемпе вырӑнти халӑх тӗлӗшпе пӗтӗм ҫӗршывӗпех ҫар сучӗн юрисдикцине туса хурса, ҫар сучӗсене вӗлермелли приговорсем йышӑнма ирӗк пама; ҫар начальникӗсен дисциплина тӗлӗшӗнчи влаҫне ҫӗнӗрен ӳстерме; ҫар чаҫӗсенчи комитетсене вак-тӗвек ӗҫсем ҫеҫ шанма т. ыт. те.

По его словам Корнилов в записке, приготовленной для доклада Временному правительству, настаивал на необходимости следующих главнейших мероприятий: введения на всей территории страны в отношении тыловых войск и населения юрисдикции военно-полевых судов, с применением смертной казни; восстановления дисциплинарной власти военных начальников; введения в узкие рамки деятельности комитетов в воинских частях и т. д.

XI // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

18. Ефрем тапӑрӗн элемӗпе ҫарӗсен ушкӑнӗсене анӑҫ енне лартмалла, Ефрем ывӑлӗсен пуҫлӑхӗ Елишама, Аммиуд ывӑлӗ, 19. унӑн шута кӗнӗ ҫарӗнче хӗрӗх пин те пилӗкҫӗр ҫын; 20. ун ҫумӗнче Манассия йӑхӗ, Манассия ывӑлӗсен пуҫлӑхӗ Гамалиил, Педацур ывӑлӗ, 21. унӑн шута кӗнӗ ҫарӗнче вӑтӑр икӗ пин те икҫӗр ҫын; 22. унтан Вениамин йӑхӗ, Вениамин ывӑлӗсен пуҫлӑхӗ Авидан, Гидеоний ывӑлӗ, 23. унӑн шута кӗнӗ ҫарӗнче вӑтӑр пилӗк пин те тӑватҫӗр ҫын; 24. Ефрем тапӑрӗн шутне кӗнисем, ҫар ушкӑнӗсем тӑрӑх шутласа тухсассӑн, мӗнпурӗ ҫӗр сакӑр пин те ҫӗр ҫын; вӗсем виҫҫӗмӗшсем пулса тапранмалла.

18. Знамя стана Ефремова по ополчениям их к западу, и начальник сынов Ефрема Елишама, сын Аммиуда, 19. и воинства его, вошедших в исчисление его, сорок тысяч пятьсот; 20. подле него колено Манассиино, и начальник сынов Манассии Гамалиил, сын Педацура, 21. и воинства его, вошедших в исчисление его, тридцать две тысячи двести; 22. потом колено Вениамина, и начальник сынов Вениамина Авидан, сын Гидеония, 23. и воинства его, вошедших в исчисление его, тридцать пять тысяч четыреста; 24. всех вошедших в исчисление к стану Ефрема сто восемь тысяч сто, по ополчениям их; третьими они должны отправляться.

Йыш 2 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

10. Рувим тапӑрӗн элемӗпе ҫарӗсен ушкӑнӗсем кӑнтӑр енче пулмалла, Рувим ывӑлӗсен пуҫлӑхӗ Елицур, Шедеур ывӑлӗ, 11. унӑн шута кӗнӗ ҫарӗнче хӗрӗх ултӑ пин те пилӗкҫӗр ҫын; 12. ун ҫумне хӑйӗн тапӑрне Симеон йӑхӗ лартӗ, Симеон ывӑлӗсен пуҫлӑхӗ Шелумиил, Цуришаддай ывӑлӗ, 13. унӑн шута кӗнӗ ҫарӗнче аллӑ тӑхӑр пин те виҫҫӗр ҫын; 14. унтан Гад йӑхӗ, Гад ывӑлӗсен пуҫлӑхӗ Елиасаф, Регуил ывӑлӗ, 15. унӑн шута кӗнӗ ҫарӗнче хӗрӗх пилӗк пин те ултҫӗр аллӑ ҫын; 16. Рувим тапӑрӗн шутне кӗнисем, ҫар ушкӑнӗсем тӑрӑх шутласа тухсассӑн, мӗнпурӗ ҫӗр аллӑ пӗр пин те тӑватҫӗр аллӑ ҫын; вӗсем иккӗмӗшсем пулса тапранмалла.

10. Знамя стана Рувимова к югу, по ополчениям их, и начальник сынов Рувимовых Елицур, сын Шедеура, 11. и воинства его, вошедших в исчисление его, сорок шесть тысяч пятьсот; 12. подле него ставит стан колено Симеоново, и начальник сынов Симеона Шелумиил, сын Цуришаддая, 13. и воинства его, вошедших в исчисление его, пятьдесят девять тысяч триста; 14. потом колено Гада, и начальник сынов Гада Елиасаф, сын Регуила, 15. и воинства его, вошедших в исчисление его, сорок пять тысяч шестьсот пятьдесят; 16. всех вошедших в исчисление к стану Рувима сто пятьдесят одна тысяча четыреста пятьдесят, по ополчениям их; вторыми они должны отправляться.

Йыш 2 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

— Ҫар ҫыннин Тӑван ҫӗршыва хӳтӗлекенӗн ятне чыслӑн та тивӗҫлӗн илсе ҫӳреме май паракан пахалӑхсем пулмалла: Тӑван ҫӗршыва, унӑн историне, культурине, халӑха юратмалла, ҫар дисциплини пулмалла, ҫар тивӗҫне парӑнмалла, Тӑван Ҫӗршыва кирек хӑш самантра та хӳтӗлеме хатӗр тӑмалла, — палӑртать Владислав Георгиевич ҫар ҫыннин профессийӗ ҫинчен.

Куҫарса пулӑш

Тӑван ҫӗршыва хӳтӗлекен професси пур // Неля САБАХОВА. https://sutasul.ru/articles/obshchestvo/ ... ur-3494333

Пишпӳлек районӗнче ҫар службин ветеранӗсен йышлӑ ҫарӗнчен паян пограничниксем ытти ҫар ветеранӗсене ҫар тӑванлӑхӗн йӑли-йӗркисене пӑхӑнса пурӑнмалли тӗслӗх параҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Пограничниксен тӑванлӑхӗ упранать // Владимир СМОЛОВ. https://sutasul.ru/articles/obshchestvo/ ... at-3277070

Ҫавӑн пек вӑйлӑн хирӗҫ тӑнине пула, пирӗн Хӗрлӗ Ҫар нимӗҫсен фашистла ҫарӗн чи лайӑх дивизийӗсене ҫапса ҫӗмӗрчӗ пулсан, ҫакӑ вара Гитлерӑн фашистла ҫарне те ҫапса ҫӗмӗрме май пуррине тата Наполеонпа Вильгельм ҫарӗсене ҫапса ҫӗмӗрнӗ пекех ҫапса ҫӗмӗрессине пӗлтерет.

И если в результате этого сопротивления лучшие дивизии немецко-фашистской армии оказались разбитыми нашей Красной Армией, то это значит, что гитлеровская фашистская армия так же может быть разбита и будет разбита, как были разбиты армии Наполеона и Вильгельма.

Оборонӑн государственный комитечӗн председателӗ И. В. Сталин юлташ радио тӑрӑх тухса каланӑ сӑмах // Илемлӗ литература. Илемлӗ литература, 1941, 7-мӗш кӗнеке. — 5–11 с.

Тӑвалла пӗр харӑсах виҫӗ ҫулпа хускалса кайрӗ нумай пин ҫынлӑ вырӑс ҫарӗ: утлӑ ҫар — Атӑлӑн сылтӑм енӗпе, ҫуран ҫар — сулахай ҫыран тӑрӑх, Галич ҫулӗпе, ҫар киммисемпе ладьясем — Атӑл варрипе.

Куҫарса пулӑш

7. Атӑл тӑрӑх — тӑвалла // Куҫма Турхан. Турхан К. С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: Истори романӗ. Иккӗмӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 559 с.

Хӗҫпӑшал тата ҫар снаряженийӗ васкавлӑн яма ыйтнине хирӗҫ Аслӑ ҫар совечӗ юлашкинчен: заявкӑра хӗҫпӑшал кирлӗ боецсен йышӗ ҫинчен, Царицынри ҫар пурлӑхӗ ҫинчен тата вӑл пурлӑха халиччен мӗн чухлӗ пӗтерни ҫинчен укҫан шутласа — суммӑпа тата тӗрӗс цифрсемпе кӑтартсан ҫеҫ Мускавран хӗҫпӑшалпа ҫар хатӗрӗсене яма пултаратпӑр, тесе пӗлтерет.

Высший военный совет в ответ на самые срочные требования прислать оружие и огневое снаряжение ответил, наконец, что оружие и огнеприпасы могут быть присланы из Москвы лишь при условии, если в заявках будут указаны точные цифры количества бойцов, которым нужно оружие, наличие военного имущества в Царицыне и суммы, в рублях, ранее произведенных расходов.

8 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Ҫурҫӗр Кавказри ҫар округӗнчи ҫар руководительне — генерал пулнӑ Снесарева, мобилизаци уйрӑмӗнчи ҫар специалистне — полковник пулнӑ Ковалевские, артиллери инспекторне — полковник пулнӑ Чебышева тата штаб комиссарне Селиванова, — пӗр сӑмахпа каласан, ҫар округӗнчи чӑлханса пӗтнӗ руководствӑн ертсе пыракан ҫыннисене пурне те йыхӑрса пухнӑ пулнӑ.

военрука Северокавказского военного округа бывшего генерала Снесарева, военспеца мобилизационного отдела бывшего полковника Ковалевского, инспектора артиллерии бывшего полковника Чебышева, штабного комиссара Селиванова, — словом, всю головку окружного и запутанного военного руководства.

2 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Ҫавӑнтан, инҫетрен, Кутузов 1806-мӗш ҫулта, Пруссипе Франци хушшинче пынӑ вӑрҫӑра, Наполеон ҫарӗ пырса ҫапнипе Пруссин ҫар системи пӗтсе пынине, Пруссин суя ҫар паттӑрлӑхӗ ишӗлсе кайнине, Иенӑпа Ауэрштедт патӗнче аркатса тӑкнӑ, хӑйӗн руководителӗсемех пӗтерсе хунӑ Прусси ҫарӗ путланса ларнине сӑнаса тӑнӑ.

Оттуда, издалека, наблюдал Кутузов, как в 1806 году в войне между Пруссией и Францией под ударами армии Наполеона затрещала прусская военная доктрина и рухнуло призрачное военное могущество Пруссии, как перестала существовать прусская армия, обреченная на гибель своими же руководителями, разгромленная под Иеной и Ауэрштедтом.

VI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ, Иван Яковлев. Брагин М.Г. Фельдмаршал Кутузов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 162 с.

Ахальтен мар ҫав ӗнтӗ унӑн чи юратнӑ сӑмахӗ «ҫар хӑнӑхӑвӗ» тени: куна вӑл ҫав ҫар хӑнӑхӑвӗ тӑрӑх ҫапла тума вӗренни хӑйӗн йӑнӑшне те вӑл ҫар хӑнӑхӑвӗ тӑрӑхах каҫарма пултарайман, лайӑх ӗҫӗсем те унӑн ҫав ҫар хӑнӑхӑвӗ тӑрӑхах аван пулса пыраҫҫӗ.

Недаром его любимым выражением было «армейская привычка»: это-то он должен сделать по армейской привычке, этого он не может переносить по армейской привычке, а это само собой выходит, и тоже по армейской привычке.

Партизансен крепоҫӗ // Илле Тукташ. Ковпак С.А. Путивльрен Карпата ҫитиччен: повесть. Вырӑсларан И. Тукташ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 128 с.

Галерӑсем ҫинче ҫуран ҫар пулнӑ, ҫуран ҫарта пурте тенӗ пекех тин ҫеҫ ҫара илнӗ, ҫар ӗҫне вӗренсе ҫитмен салтаксем пулнӑ.

На галерах плыла пехота, состоявшая сплошь из едва обученных солдат-новичков.

Похода! // Иван Пинер. Ровинский О.М. Гангут патӗнчи ҫапӑҫу: калав. — Шупашкар: Чӑвашгосизд, 1943. — 60 с.

Добровольчески ҫара Орелпа Кромск патӗнчи тӗп ҫапӑҫура ҫӗмӗрсе тӑкни тата Буденнӑйӑн утлӑ ҫарӗ Воронеж участокӗнче урӑм-сурӑм хӑватлӑ ҫӗнтерсе пыни кӗрешӳ мӗнпе вӗҫленессине татса пачӗ: ноябрь уйӑхӗнче Добровольчески ҫар, Дон ҫарӗн сулахай флангне хӑварса, хӑй чакнӑ май ӑна та пӗрле сӗтӗрсе, кӑнтӑр еннелле шуса кайрӗ.

Поражение Добровольческой армии в генеральном сражении на орловско-кромском направлении и, блестящие действия буденновской конницы на воронежском участке решили исход борьбы: в ноябре Добровольческая армия покатилась на юг, обнажая левый фланг Донской армии, увлекая и ее в своем отступлении.

XXIII // Аркадий Малов. Шолохов М.А. Лӑпкӑ Дон. Роман: IV кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1979. — 504 с.

Дон ҫинчи Ҫар Облаҫӗн Ҫар правительстви йышӑннӑ тӑрӑх, Канашӑн кивӗ составне, салатса ярса, станицӑсенче, ҫавӑн пекех ҫар чаҫӗсенче те, Ҫар канашӗн депутачӗсене ҫӗнӗрен суйлаҫҫӗ.

Войсковое правительство Войска Донского признало необходимым распустить прежний состав Круга и произвести перевыборы депутатов как от станиц, так и от войсковых частей.

XI // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

Казаксен ҫарпа революци комитечӗн депутацийӗ Атамански, 44-мӗш, 28-мӗш, 29-мӗш полксем, 16-мӗш, 27-мӗш, 23-мӗш, 8-мӗш чаҫсем, 2-мӗш запасной полкпа 43-мӗш полк, 14-мӗш уйрӑм сотня, 2-мӗш ҫуран ҫар батальонӗн 6-мӗш гвардейски, 32-мӗш, 28-мӗш, 12-мӗш, 13-мӗш батарейисем тата Каменскинчи вырӑнти команда ячӗпе тӑратнӑ требованисене сӳтсе явнӑ май, Дон ҫинчи Ҫар Облаҫӗн Ҫар правительстви чи малтанах правительство облаҫри мӗн пур казаксен представителӗ пулса тӑни ҫинчен пӗлтерсе хурать.

Войсковое правительство Войска Донского, обсудив требования Военно-революционного казачьего комитета, представленные депутацией комитета от имени Атаманского, Лейб-казачьего, 44-го, 28-го, 29-го, частей 10-й, 27-й, 23-й, 8-й, 2-го запасного и 43-го полков, 14-й отдельной сотни, 6-й гвардейской, 32-й, 28-й, 12-й и 13-й батарей 2-го пешего батальона и каменской местной команды, — объявляет, что правительство является представителем всего казачьего населения области.

XI // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

— «Дон ҫинчи Ҫар Облаҫӗн ҫар чаҫӗсемпе вӑрҫӑллӑ операцисем туса ирттерес тӗлӗшӗнчи пӗтӗм влаҫе, паянтан, 1918 ҫулхи январӗн 10-мӗшӗнчен тытӑнса, Ҫар атаманӗ аллинчен Дон казакӗсен Ҫарпа революци комитечӗн аллине куҫать.

— «Вся власть в Области Войска Донского над войсковыми частями в ведении военных операций от сего 10 января 1918 года переходит от войскового атамана к Донскому казачьему военно-революционному комитету.

X // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

71. Эсӗ, хӑвӑн ҫар вӑйне шанатӑн пулсассӑн, пирӗн патӑмӑра тӳремлӗхе ан, вӑйсене танлаштарса пӑхӑпӑр — эпӗ хуласен ҫарӗпе килнӗ. 72. Эпӗ кам иккенне, ыттисем, пире пулӑшакансем, кам иккенне ыйтса пӗл-ха эсӗ, вара калӗҫ сана: сирӗн пире хирӗҫ тӑма майӗ ҫук, санӑн аҫусемех те хӑйсен ҫӗрӗнчех пирӗнтен икӗ хутчен пӑрахса тарнӑччӗ. 73. Халӗ те эсӗ ҫакӑнта тӳрем ҫӗрте ҫакӑн пек утлӑ ҫарпа пирӗн вӑйлӑ ҫуран ҫара хирӗҫ тӑраймӑн, кунта сирӗн валли тарса пытанма чул та, ту хушӑкӗ те ҫук» тесе калама хушнӑ.

71. Если ты надеешься на твои военные силы, то сойди к нам на равнину, и там мы померяемся, ибо со мною войско городов. 72. Спроси и узнай, кто я и прочие помогающие нам, и скажут тебе: невозможно вам устоять пред лицем нашим, ибо дважды обращены были в бегство отцы твои в земле своей. 73. И ныне ты не можешь устоять против такой конницы и такого войска на равнине, где нет ни камней, ни ущелий, ни места для убежища.

1 Мак 10 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

11. Тӑшман ҫарӗ тапӑртан тапранса тухнӑ та вӗсене хирӗҫ пырса тӑнӑ; утлӑ ҫарӗ икӗ ушкӑна уйӑрӑлнӑ, ҫар умӗнчен чулравҫӑсемпе ухӑҫӑсем, вӑйлӑ та хастар ҫар ҫыннисем пынӑ.

11. И двинулось войско из стана и стало против них; и разделилась конница на две части, а впереди войска шли пращники и стрельцы и все сильные передовые воины.

1 Мак 9 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

29. Ун патне урӑх патшалӑхсенчен те, тинӗс утравӗсенчен те тара кӗрӗшнӗ ҫарсем килсе ҫитнӗ, 30. ҫапла вара унӑн ҫарӗн йышӗнче ҫӗр пин ҫынлӑ ҫуран ҫар, ҫирӗм пин ҫынлӑ утлӑ ҫар тата вӑрҫӑ вӑрҫма хӑнӑхтарнӑ вӑтӑр икӗ сӑлан пулнӑ.

29. пришли к нему и из других царств и с морских островов войска наемные, 30. так что число войск его было: сто тысяч пеших, двадцать тысяч всадников и тридцать два слона, приученных к войне.

1 Мак 6 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

2. Пӗрремӗш ҫар урапине ҫӳрен утсем, иккӗмӗш ҫар урапине хура утсем кӳлнӗ; 3. виҫҫӗмӗш ҫар урапине шурӑ утсем, тӑваттӑмӗш ҫар урапине ула утсем, вӑйлӑ утсем, кӳлнӗ.

2. В первой колеснице кони рыжие, а во второй колеснице кони вороные; 3. в третьей колеснице кони белые, а в четвертой колеснице кони пегие, сильные.

Зах 6 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.