Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫавӑнпа ахаль сывлӑшри тӗрлӗ сывлӑшсем яланах пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ: ҫӑмӑллисем ҫӳлелле хӑпараҫҫӗ, йывӑррисем аялалла анаҫҫӗ, — ҫапла вӗсем шывлӑ витрери япаласем пӑтраннӑ чухнехи пек пӗрмаях куҫса ҫӳреҫҫӗ.

От этого в воздухе всегда ходят разные газы: какие легче, те идут вверх, какие тяжелее, те опускаются вниз, и ходят газы беспрестанно, как в ведре с водой разные вещества.

Сывлӑш // Чӗмпӗр чӑваш шкулӗ. Толстой Л. Н. Упа тытни: Калавсем, халапсем, юптарса каланисем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1979. — 264 с.

Йывӑртарах сывлӑшсем аяла анаҫҫӗ, ҫӑмӑлтараххисем ҫӳле хӑпараҫҫӗ, сарӑлса каяканнисем пӗтӗм сывлӑша сарӑлса пӗтеҫҫӗ.

Какие тяжелее воздуха, те садятся ниже; какие легче, те поднимаются выше; какие могут распуститься, те расходятся по всему воздуху.

Сывлӑш // Чӗмпӗр чӑваш шкулӗ. Толстой Л. Н. Упа тытни: Калавсем, халапсем, юптарса каланисем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1979. — 264 с.

Ним те чарма пултараймасть вӗсене: йывӑҫсем те — йывӑҫ ҫине вӗсем тӑррине ҫитиех хӑпараҫҫӗ, юханшыв та — юханшыв урлӑ вӗсем хӑйсенчен кӗпер туса каҫаҫҫӗ.

Ничто не может остановить их: ни деревья, на которые они легко взбираются до самой верхушки, ни ручьи — они переходят через них по собственным висячим мостам, образованным их сцепившимися телами.

Пиллӗкмӗш сыпӑк // Роза Митрушкина. Жюль Верн. Вунпилӗк ҫулхи капитан. Роман. Куҫараканӗ Митрушкина Р. М. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1984 ҫул, 304 с.

Хӑй куҫ виҫейми сарӑлса кайнӑ, уй пек пысӑк пӑр лаптӑкӗсем таткаланнӑ хура ҫула илсе анаҫҫӗ, вӗсем пӗр-пӗрин ҫине шуса хӑпараҫҫӗ, чӗвен тӑраҫҫӗ, кӳмерккеленеҫҫӗ, пӗр вырӑнта ҫаврӑнаҫҫӗ, унтан, ванса, шыв пулаҫҫӗ.

По необъятному простору неслись ледяные поля с отрезками бурых дорог, наползали друг на друга, дыбились, громоздились, кружились на месте и рушились в воду.

Пӗтӗм халӑх ӗҫӗ // Юхма Мишши,Асклида Соколова. Воскресенская, Зоя Ивановна. Амӑш чӗри: Мария Александровна Ульянова пурнӑҫӗ ҫинчен ҫырнӑ калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1968. — 286 с.

Унта-кунта сӑрӑ, ҫара мӑйлӑ хир чӑххисем тӳпене вӗҫе-вӗҫе хӑпараҫҫӗ.

Кое-где взлетали куропатки — серые птицы с совершенно лишенной перьев шейкой.

Вунтӑваттӑмӗш сыпӑк // Роза Митрушкина. Жюль Верн. Вунпилӗк ҫулхи капитан. Роман. Куҫараканӗ Митрушкина Р. М. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1984 ҫул, 304 с.

Мачта ҫине парӑса лартма е илме ҫеҫ мар, ун ҫил вӗрсе карӑнтаракан лаптӑкне пӗчӗклетме те, моряксем калашле «рифсене» илме», хӑпараҫҫӗ.

Лазать на мачту приходится не только для того, чтобы поставить или убрать парус, но и тогда, когда нужно уменьшить площадь, которую парус подставляет ветру, — «взять рифы», как говорят моряки.

Вуннӑмӗш сыпӑк // Роза Митрушкина. Жюль Верн. Вунпилӗк ҫулхи капитан. Роман. Куҫараканӗ Митрушкина Р. М. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1984 ҫул, 304 с.

Ун вулли тӑрӑх вут хӗлхемӗсем вӗлтӗртетсе ҫӳлелле хӑпараҫҫӗ, турачӗсем кӑмрӑкланса та ларнӑ ӗнтӗ.

По стволу его змейками пробегали огненные искры, ветки обуглились.

43 сыпӑк // Николай Сандров. Осеева В.А. Ваҫҫук Трубачевпа унӑн юлташӗсем. Повесть. 2-мӗш кӗнеке. Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1956. — 400 с.

Мӗн те пулин сиксе ан тухтӑр тесе, Саша хӑйсен тусӗсемпе — Ҫерушпа тата Илюшпа пӗрле, вӗсем хыҫҫӑн вара ытти шӑкӑр-мӑкӑрсем те, сӑрт ҫине — кил ҫывӑхнелле чаваланса хӑпараҫҫӗ, — кунта тӑшмансем чееленни пӗрре те хӑрушӑ мар.

На всякий случай Саша со своими дружками, чернявым Серегой и голубоглазым толстяком Илюшей, а за ними и прочая мелюзга карабкаются выше в гору — ближе к дому; здесь любая каверза врага не страшна.

Пӗрремӗш сыпӑк // Михаил Юрьев. Смирнов В.И. Саша Чекалин: повесть. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1960. — 340 с.

Океан тӑрӑх ярӑнса пыракан хумсем ҫул ҫинче хӑйсене чаракан мӗнле те пулин вырӑн тупсан, хӑпараҫҫӗ, ӳсеҫҫӗ, юлашкинчен ҫыран ҫине питӗ вӑйлӑ хӑватпа пырса ҫапӑнаҫҫӗ.

Когда эта волна, катящаяся по океану, встречает препятствие, она поднимается, растет и обрушивается на берег с невероятной силой.

Пӗрремӗш сыпӑк // Андрей Краснов. Ефремов И.А. Ҫӑлтӑр карапӗсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959. — 96 с.

Хӑш-пӗр баклансем ҫеҫ вӗҫсе хӑпараҫҫӗ те, хӑйсем хыҫҫӑн ыттисем ҫӗкленменнине кура, каллех хӑйсен вырӑнне пырса лараҫҫӗ.

Только некоторые бакланы слетали, но, видя, что никто не следует их примеру, тотчас возвращались обратно.

Кайӑк-кӗшӗк пасарӗ // Александр Галкин. Арсеньев В.К. Тайгари тӗлпулусем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 178 с. — 135–138 с.

Хӑлхинчен ҫаплах пушар шавӗ кая пӗлмерӗ: хуралтӑ шатӑртатни, ҫурчӗ ишӗлни, асӑхнӑ вут вӗҫӗмсӗр кашлани, айӗн-ҫийӗн хӗвӗшекен халӑх шапӑлтатни ҫаплах янӑраса тӑчӗ; куҫӗ умӗнче те темле вӑрӑм-вӑрӑм хӗлхемсем — ҫуннӑ улӑм пӗрчисемччӗ-ши — таҫта ҫӳле вӗҫсе хӑпараҫҫӗ те татӑлса-тӗпренсе васкамасӑр анаҫҫӗ.

В ушах его все еще стоял шум ночного пожара, казалось, он слышит отчаянный стрекот трещотки, а в глазах полыхают красные языки пламени…

ХХХIII. Ашшӗн каламан сӑмахӗ // Илпек Микулайӗ. Илпек Микулайӗ. Хура ҫӑкӑр. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 400 с.

Кӗлет пуҫӗнчен ҫӗкленнӗ кӑвак кӑвакарчӑнсем, ҫуначӗсене хӑвӑрт-хӑвӑрт вылянтарса, ҫӳле вӗҫсе хӑпараҫҫӗ те канӑҫсӑр ҫаврӑнаҫҫӗ.

С крыши амбара, часто-часто перебирая крыльями, взмыли в небо голуби.

ХХХIII. Ашшӗн каламан сӑмахӗ // Илпек Микулайӗ. Илпек Микулайӗ. Хура ҫӑкӑр. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 400 с.

Йӑлттам вут ачисем хӑватлӑн кӗрлесе ҫӳлелле хӑпараҫҫӗ.

И вскоре загорелся костер, веселый, бойкий.

XXX. Ҫураҫу // Илпек Микулайӗ. Илпек Микулайӗ. Хура ҫӑкӑр. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 400 с.

Йышлӑ хӗлхем пӗрчисем таҫта ҫитес пек ярӑнса хӑпараҫҫӗ.

И в воздух полетели только искорки…

XIII. Тимӗр хӗрсе шӑранать // Илпек Микулайӗ. Илпек Микулайӗ. Хура ҫӑкӑр. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 400 с.

Кӳлӗ хӗррипе иккӗн утса хӑпараҫҫӗ.

По берегу озера шли двое.

XIII. Тимӗр хӗрсе шӑранать // Илпек Микулайӗ. Илпек Микулайӗ. Хура ҫӑкӑр. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 400 с.

Халӗ анчах эпир тӗрӗс меслетсемпе сӑнаса пӗлнӗ тӑрӑх, ҫав хусканусем ерипен мар пулса пыни тӗрлӗ ҫӗршывсенче халӗ те аван палӑраҫҫӗ: Вӑтаҫӗр тинӗсӗ, Ҫурҫӗр тинӗс хӗррисем (Германи ҫыранӗсем анса пыраҫҫӗ, Швеци ҫыранӗсем хӑпараҫҫӗ), Ҫурҫӗр полярта Новая Земля утравӗ нумаях та пулмасть, тӑватӑ ҫӗр метр ҫӳлелле хӑпарнине сӑнаса пӗлнӗ.

Теперь лишь, обладая точными методами, мы измеряем их и знаем, что эти колебания — вовсе даже не медленные и происходят в самых различных местах: по берегам Средиземного, Северного моря (причем берега Германии опускаются, а Швеции поднимаются), Северного полярного, где лишь в 1933 году установлено весьма недавнее поднятие Новой Земли на четыреста метров.

Ҫӗрӗн ҫийӗсем мӗнле тытӑнса тӑни тата ҫӗр варрине кайса ҫӳрени ҫинчен // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с. — 211–227 с.

Инҫетре шыв хумӗсем пек катрам ҫумӑр пӗлӗчӗсем пӗр-пӗринпе тӗркӗшсе илемлӗн хӑпараҫҫӗ.

Облака скопляются в плотные, тяжелые хлопья, расположенные в живописном беспорядке.

XXXV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Инҫетре, ҫӳллӗ ҫуртсем тӗлӗнчи хушӑра, «Катюшӑсен» пайӑркисем, сӗвек, ҫемҫе, куҫа курӑнми пӗкӗ пек, питӗ пысӑк хӑвӑртлӑхпа ҫӳлелле хӑпараҫҫӗ.

Вдали, в промежутке между высокими домами, пологой, мягкой, почти незаметной дугой неслись вверх стремительные лучи «катюш».

Саккӑрмӗш сыпӑк // Николай Евстафьев. Павленко П.А. Телей: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 312 с.

Сылтӑм енче пӑрлӑхсем, темӗн чухлӗ тусен тӑррисем картланса тӑсӑлнӑ; хӑш-пӗр ту тӑррисенчен сайра тӗтӗм ҫаврашкисем ҫӑмхасем евӗрлӗ ҫӗкленсе хӑпараҫҫӗ.

Направо от меня тянулись бесчисленные ледники и высились горные пики; над некоторыми из них вздымались легкие клубы дыма.

XVI сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.

Исландецсем йывӑр япала йӑтнӑ пулин те, горецсем пек ҫӑмӑллӑн хӑпараҫҫӗ.

Исландцы, хотя и нагруженные багажом, взбирались с ловкостью горцев.

XV сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Жюль Верн. Ҫӗр варрине анса курни: роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1947. — 228 с.