Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Пирӗн планетӑри чи шӑрӑх вӑхӑта Меркурий ҫинчи шӑрӑхпа танлаштарсан, вӑл, Ҫӗр ҫинчи шӑрӑх, ытарма ҫук ырӑ сулхӑн-ха.

В самых жарких уголках нашей планеты прохладно по сравнению с адским пеклом на дневной стороне Меркурия.

Меркурий // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫулла Киевра ҫанталӑк шӑрӑх тӑрать, шӑрӑх пула пуҫласан асанне кунта килет, мӗншӗн тесен кунта питех шӑрӑх мар.

А летом в Киеве жарко, и бабушка уезжает сюда, потому что здесь не очень жарко.

Мӗнле парне // М. Тимофеева. Житков Б. С. Эпӗ курса ҫӳрени: япаласем ҫинчен ҫырнӑ калавсем; М. Тимофеева куҫарнӑ; ӳнерҫӗсем Ф. Осиповпа П. Сизов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 212 с.

Сивӗ тӑрӑхран ҫӗршыв мӗн чухлӗ инҫе, шӑрӑх патне вӑл мӗн чухлӗ ҫывӑх, ҫавӑн чухлӗ унта климат ҫемҫерех, хӗл кӗскерех те ӑшӑрах пулать, ҫу вӑрӑмрах та шӑрӑхрах пулать.

Чем дальше от холодного пояса и ближе к жаркому, тем климат становится мягче, тем короче и теплее становится зима, тем длиннее и жарче становится лето.

Вӑтам тӑрӑхсенчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Чи шӑрӑх вӑхӑтра та ирхине шӑрӑх пулмасть: ун чухне хӗвел пӗлӗт ҫинче аялта тӑрать те, унӑн пайӑркисем хытӑ хӗртмеҫҫӗ.

Даже в самое жаркое время года утром бывает не жарко — в это время солнце еще низко стоит на небе, и его лучи греют слабо.

Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшӑ тӑрӑхӗсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шӑрӑхран шӑрӑх пулса пынӑ.

Становилось все жарче.

Ҫӗр тавра малтан ҫӳресе ҫаврӑнни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӑнтӑрла шӑрӑхӗ те шӑрӑх, ҫын куҫне те ытла тӑрӑнатӑн.

Днем жарко, да и от лишних глаз лучше скрыться.

V // Хветӗр Уяр. Уяр Ф. Е. Шурча таврашӗнче. 2 кӗнекеллӗ роман. 2-мӗш кӗнеке. Таркӑн. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке изд-ви, 1994. — 398 с.

Енчен те эсӗ август уйӑхӗн шӑрӑх кунӗнче уйра ӗҫлесе курнӑ пулсан хӑв та пӗлетӗн, ӗҫлесе ывӑннӑ хыҫҫӑн шӑрӑхра пӗр сехет те пулин канса ларасси, уни-куни ҫинчен калаҫасси, ҫавна май ҫу сӗрнӗ ҫӑкӑрпа вӗри кофе ӗҫесси — чӑн-чӑн ырлӑх.

И в самом деле, если тебе довелось побывать в тёплый августовский день на полевых работах, ты можешь себе представить, как приятно отдохнуть часок посреди дня, посидеть всем вместе на пригорке, поболтать о том о сём, да ещё при этом пить кофе и есть хлеб с маслом.

Ытларикун, августӑн вуннӑмӗшӗнче Эмиль шапана ирхи апат карҫинккине ячӗ, ун хыҫҫӑн ҫав тери лайӑх мар хӑтланчӗ, кун пирки каласа та парас килмест // Галина Матвеева. Линдгрен А. Лённебергӑри Эмиль мыскарисем: повесть; чӑвашла Г.А. Матвеева куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2018. — 203 с.

Ҫакӑн пек кун хӑш чухне чылай шӑрӑх та пулать, тӑрсан-тӑрсан хӗртсе те пӑхать, анчах йӑвашшӑн вӑркӑшакан ҫил шӑрӑха ҫавӑнтах сирсе ярать.

В такие дни жар бывает иногда весьма силен, иногда даже «парит» по скатам полей; но ветер разгоняет, раздвигает накопившийся зной.

Бежин ҫаранӗ // Ярукка Сантри. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 71–91 с.

Шӑрӑх сивӗпе, сивӗ шӑрӑхпа ылмашса тӑрасси уйрӑмах ҫуркуннепе кӗркунне, кӑнтӑрла хӗвел хытӑ хӗртнӗ, ҫӗрле сивӗ пулнӑ чух, питӗ палӑрать.

Эти переходы от жары к холоду и от холода к жаре особенно резки весной и осенью, когда днём солнце сильно греет, а ночью нередко бывает мороз.

1. Тусем мӗншӗн ишӗлеҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Пӗр хӗрхенмесӗр хӗртсе пӑхакан ҫутӑ хӗвел патӗнчен вӗри сывлӑш авкаланса чупни, шӑрӑхӑн юххине лексе йывӑрланнӑ пек, пӗтӗм сывлӑш чӗтресе юхса тӑни, шӑрӑх сывлӑш епле юхса-силленсе тӑни курӑннӑ.

Видно было, как кругами расходился зной от беспощадного белого солнца, как мелко дрожал и зыбился весь воздух, словно отягощенный тяжкими потоками зноя, как плыло и качалось знойное марево.

4. Фрося сӑрчӗн хӗрринче // Александр Яндаш. Николаева, Галина Евгеньевна. Ӗҫҫинче: роман; вырӑсларан И.Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 524 с.

Ӑна ҫав шӑрӑх пиркиех тытса тӑчӗҫ — шӑрӑх иртсе кайсан ӑна сада кайса акаци сулхӑнӗнче кофе ӗҫме сӗнчӗҫ.

Его не отпускали все под тем же предлогом ужасного зноя, а когда зной свалил, ему предложили отправиться в сад пить кофе в тени акаций.

XIII // Николай Сандров. Тургенев И.С. Ҫурхи шывсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1952. — 142 с.

Ӑна шӑрӑх хӑратрӗ, анчах эпӗ шӑрӑхран хӑрамастӑп.

Ее жара испугала, но я не боюсь жары.

II // Михаил Рубцов. Тургенев И.С. Умӗн: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 160 с.

Шӑрӑх чи пытанчӑк кӗтессене те кӗрет, пӗтӗм чӗрчун ҫурт ҫивиттисем айне пытанать, шӑрӑхра аптӑранӑ йытӑсем те кӗлетсем айӗнче кахаллӑн ыйхӑласа выртаҫҫӗ.

Зной проникал в самые сокровенные уголки, все живое укрылось под крыши, и даже псы заползли под амбары и лежали там, разморённые жарой, ленивые и сонные.

Тӑваттӑмӗш сыпӑк // Максим Данилов-Чалдун. Островский, Николай Аслексеевич. Хурҫӑ мӗнле хӗрлӗ: [роман] / Н.А. Островский. — Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1948. — 402 с.

Унта кӑлканӑн шурӑ тӗтӗм евӗрлӗ ҫилхисем, тӑварлӑ тӑпран шӑрӑхпа типсе, ҫуркаланса пӗтнӗ мӑкӑрӑлчӑкӗсем курӑнаҫҫӗ, чӗтресе тӑракан ӑрша пайӑркисем юхаҫҫӗ, кӑнтӑр тӗлӗнчи шӑрӑх пуҫланать.

Она белела дымчатыми султанами ковыля, высохшими плешинами потрескавшихся от жары солончаков, струилась текучим и зыбким маревом и горячо дышала полуденным зноем.

IX сыпӑк // Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963.

9. Кӗҫӗне хӑварнӑ тӑван хӑй асла тухнипе мухтантӑр; 10. пуян хӑй кӗҫӗне юлнипе мухтантӑр, мӗншӗн тесессӗн вӑл хирти чечек пекех пӗтсе ларӗ: 11. хӗвел тухса сарӑлать те, шӑрӑх пулать, курӑк шӑрӑхпа типсе каять, чечекӗ тӑкӑнать, унӑн илемӗ ҫухалать — пуян та ҫапла хӗвӗшӳллӗ ӗҫӗсемпех пӗтсе ларать.

9. Да хвалится брат униженный высотою своею, 10. а богатый - унижением своим, потому что он прейдет, как цвет на траве. 11. Восходит солнце, настает зной, и зноем иссушает траву, цвет ее опадает, исчезает красота вида ее; так увядает и богатый в путях своих.

Иак 1 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

5. Эсӗ тӑшмансен хаярлӑхне, шывсӑр вырӑнти шӑрӑх евӗрлӗскерне, пусартӑн; пӗлӗт ӗмӗлки шӑрӑха пусарнӑ евӗр, пусмӑрҫӑсен савӑнӑҫне путартӑн.

5. Как зной в месте безводном, Ты укротил буйство врагов; как зной тенью облака, подавлено ликование притеснителей.

Ис 25 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Ҫурхи е ҫуллахи кунсем тепӗр чухне тем тери шӑрӑх пулсан та, вӑл яланах вӑрӑм ҫанӑллӑ кӗпепе ҫӳренӗ: ҫитӗннӗ хитре хӗр хӑйӗн илемсӗр аллине ҫынсене кӑтартасшӑн пулман.

Куҫарса пулӑш

Вунҫиччӗрисем // Александр Клементьев. Клементьев А.К. Вунҫиччӗрисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 216 с. — 56–121 с.

Регион климачӗ тропиклӑ шутланать, ҫу вӑхӑчӗ кунта шӑрӑх та типӗ (ака — ҫӗртме), муссонсен тапхӑрӗ пур (утӑ — авӑн), хӗл вӑхӑтӗнче сулхӑн та типӗ ҫанталӑк тӑрать.

Климат региона характеризуется как тропический, отличается жарким и засушливым летом (апрель — июнь), периодом муссонов (июль — сентябрь) и прохладной и сравнительно засушливой зимой.

Мадхья-Прадеш // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0% ... 0%B5%D1%88

Ҫанталӑк шӑрӑх тӑнине пула пушар та ҫине-ҫине сиксе тухрӗ.

Куҫарса пулӑш

Пӗрле тӑрӑшсан йывӑрлӑхсене ҫӗнтерӗпӗр // Юрий ГАВРИЛОВ. http://kasalen.ru/2023/12/29/%d0%bf%d3%9 ... %80%d3%97/

Хӑйӗн вӑйне пӗлес тесе, ытти арҫынсемпе вылякаласа ҫеҫ алхаснӑ пулсан, ҫан-ҫурӑма канӑҫ паракан пӗвене шӑрӑх ҫанталӑкра ҫеҫ чӑмса тухкаланӑ пулсан, халӗ шыва сикрӗ те куҫа курӑнман ҫыран еннелле каялла ҫаврӑнса пӑхмасӑр ишет те ишет…

Куҫарса пулӑш

Ял тавра кашкӑрсем ҫӳреҫҫӗ // Алексей Афанасьев. А. А. Афанасьев. Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ: роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 288 с.