Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Чӑнлӑх, ирӗклӗх, туслӑх хӗвелӗ Кӗҫех тухӗ юн пек тӳпене, Эпир, чӑн та, пит хаклӑ тӳленӗ — Юнпа илнӗ ҫак ҫӗр телейне.

И взойдет над кровавой зарею Солнце правды, свободы, любви, Хоть купили мы страшной ценою Кровью нашею — счастье земли.

Вуниккӗмӗш сыпӑк // Леонид Агаков. Жарков Л.М. Хастар тусӑм ҫинчен ҫырнӑ повесть. Вырӑсларан Л. Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 300 с.

Вӑл пӗтӗм пичӗ-куҫӗпе йӑлкӑшса кулать, шыв тулса ларнӑ кӳлленчӗке, хуралсарах кайнӑ утӑ капанӗпе хӑмӑр кӑвак тӳпене типтер хуҫа куҫӗпе сӑнаса пӑхать.

широко улыбался, по-хозяйски осматривал залитый водой лужок, потемневший стог и угрюмое небо.

18 // Аркадий Малов. Казакевич Э.Г. Кӑвак тетрадь: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1976. — 158 с.

Вӑл хӑйӗн петардине персе ярса тӳпене ҫакӑн пек ялтӑртатса тӑракан ҫулӑмпа ҫутатма пултарчӗ.

Запустив свою петарду, расцветил небо разноцветными огненными всполохами.

Юнкун, октябӗрӗн 31-мӗшӗнче, Эмиль лашаллӑ пулать тата Петрель-фрупа пӗтӗм Виммербю ҫыннисене вилесле хӑратса пӑрахать // Галина Матвеева. Линдгрен А. Лённебергӑри Эмиль мыскарисем: повесть; чӑвашла Г.А. Матвеева куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2018. — 203 с.

Тӳпене айлӑн-сийлӗн пӗлӗт татӑкӗсем сырса илнӗ.

Куҫарса пулӑш

Тинӗс госпиталӗнче // Валентин Бурнаевский. Чӑваш литературин антологийӗ: пӗрремӗш том. Проза. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2003. — 551 с. — 275–281 с.

Сулахайри ӳкерчӗк ҫинче Акӑш альфи ҫӑлтӑрӗ патӗнчи тӳпене 4 сехет, сылтӑм енчи ӳкерчӗке 13 сехет хушши тытса ӳкерсе илнӗ: «Фотографи куҫӗ» ҫак тӑхӑр сехет хушшинче мӗн чухлӗ ҫӑлтӑр курнӑ!

На рисунке слева снята область неба около звезды Альфа Лебедя с выдержкой в 4 часа; а на рисунке справа та же область снята с выдержкой в 13 часов. И какое множество звезд увидел «фотографический глаз» за эти добавочные 9 часов!

Ҫӑлтӑрлӑ тӳпе ӳкерчӗкӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пӗтӗм тӳпене районсене уйӑрнӑ, тӳпен кашни районне мӗнле те пулин обсерваторие ҫирӗплетнӗ.

Все небо разделено на районы, и каждый район неба закреплен за какой-нибудь обсерваторией.

Ҫӑлтӑрлӑ тӳпе ӳкерчӗкӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Хӗвел, ҫур ҫуллӑха вилнӗ хыҫҫӑн ҫӗнӗрен ҫуралнӑ пек, тӳпене ҫӳлӗрен ҫӳлерех хӑпарса пырать.

Солнце как будто рождается снова после полугодичного умирания и с каждым днем начинает все выше подниматься на небе.

Xӗвел // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Авалхи ҫынсем ҫӑлтӑрсене тап-таса тӳпене ҫакса янӑ йӑлтӑртатакан пӗчӗк хунарсем тесе шутланӑ.

В старину люди думали, что звезды — блестящие фонарики, подвешенные к хрустальному своду неба.

Метеорсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ку — каҫхи ҫӑлтӑр: вӑл тӳпене тӗттӗмленсе ҫитичченех тухса ларать.

Она первая выходит на небо, когда еще совсем светло.

Венера // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Вара вӑл Коперник системи чӑн-чӑнах тӗрӗс иккенне тӳпене пӑхсах курнӑ.

Итальянский астроном сразу увидел на небе наглядные доказательства того, что система Коперника справедлива.

Галилео Галилей тата унӑн тӗлӗнмелле ӗҫӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Аристотель тӳпене кӗленче пек япала тесе шутланӑ пулсан, Птолемей унпа пачах та килӗшмен.

Птолемей не верил в Аристотелевы хрустальные небеса.

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Халӗ ӗнтӗ эсӗ ҫынсем ӗлӗк-авал тӳпене витӗр курӑнакан тӗнче тӑрри тенине пӗлетӗн.

Теперь тебе уже известно, что люди в древности представляли себе небо

Птолемей ҫут тӗнче ҫинчен вӗрентни // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫынсем вара Хӗвеле сӑнанӑ: Хӗвел тӳпене ҫӳлӗрех улӑха пуҫласан, ҫанталӑк ӑшӑтать, эппин, часах хӗллехи сивӗсем иртеҫҫӗ, ҫурхи ӑшӑ уяр кунсем ҫывхараҫҫӗ.

И человек следит за солнцем: начинает оно подниматься на небе и сильнее греть, значит, скоро зиме конец, скоро придут теплые, ясные весенние дни.

Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫуллахи ӑшӑ каҫхине юханшыв хӗрринче вӑлтапа пулӑ тытса ларнӑ май е ҫеҫенхирти пӗчӗк сӑртра пӗччен выртнӑ чухне тӳпене сӑнама пит аван.

Хорошо наблюдать небо в теплую летнюю ночь, сидя на берегу реки с удочками или лежа на холмике в степи.

Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Уйӑх тӳпене те ҫутатать.

Луна освещает и небо.

Умсӑмаx // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Пурӑнасса вӑл тӗттӗм каҫсенче, уйӑх ҫук чух е тӳпене пӗлӗтсем хулӑммӑн хупласа лартнӑ чух, пурӑнатчӗ.

Жил он тёмными ночами, когда нет луны или небо занавешено плотной тканью облаков.

Манӑн университетсем // Леонид Агаков. Горький М. Манӑн университетсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 138 с.

Вара, паллах ӗнтӗ, хам тӳпене лекекен кашни ҫӑкӑр татӑкӗ ман чун ҫине чул пек пулса выртатчӗ.

Естественно, что каждый кусок хлеба, падавший на мою долю, ложился камнем на душу мне.

Манӑн университетсем // Леонид Агаков. Горький М. Манӑн университетсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 138 с.

Тупӑ кӗпҫисенчен тухакан ҫулӑмсем хура тӳпене ҫутӑ сӑн ҫапнӑ.

Вспышки осветили тёмное небо.

Ҫирӗм виҫҫӗмӗш сыпӑк // Иван Васильев. Рысс Е. Хӗрача ашшӗне шырать: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 140 с.

Хӑш чухне вӗсем пӗтӗм тӳпене хупӑрласа илнӗ, хӑш чухне сайралса сапаланнӑ, вара ҫӑлтӑрсем мӑч-мӑч туса курӑнкаланӑ е уйӑхӑн пӗр кӗтесси ыйхӑллӑ ҫӗр ҫине ҫутатса илнӗ, Кольӑна полицейскисен ура сассисем илтӗнессӗн, вӗсен йӑпшӑнса килекен мӗлкисем курӑнассӑн туйӑннӑ.

Порой они заволакивали все небо, порой расходились, и тогда мелькали одинокие звезды или край луны освещал сонную землю; Коля ждал, что услышит шаги полицейских или увидит крадущиеся фигуры.

Вуннӑмӗш сыпӑк // Иван Васильев. Рысс Е. Хӗрача ашшӗне шырать: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 140 с.

Ҫутӑ тӳпене шупка ҫӑлтӑрсем тухса тӑнӑ.

Бледные звезды проступили на светлом небе.

Пиллӗкмӗш сыпӑк // Иван Васильев. Рысс Е. Хӗрача ашшӗне шырать: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 140 с.