Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

хӗлӗхсене (тĕпĕ: хӗлӗх) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.
Пӗри хӑлтӑр-халтӑр инструмент тыткӑчине ҫавӑрать: пушӑ ещӗк ӑшӗнче йывӑҫ кӑстӑрчӑк ҫаврӑнать те хытӑ туртса карӑнтарнӑ хӗлӗхсене сӗртӗнсе тунсӑхлӑн та пӗр евӗрлӗн сӑрлатакан сасӑ кӑларать.

Один вертел рукоятку примитивного инструмента: деревянный валик кружился в отверстии пустого ящика и терся о туго натянутые струны, издававшие однотонное и печальное жужжание.

X // Степан Апаш. Короленко В.Г. Суккӑр музыкант: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 194 с.

Ҫаплаччӗ ҫав: ун чухне вӑл кӗтесри сак ҫине ларатчӗ те, сӗрме купӑса хыртарнӑ янахӗпе ҫирӗппӗн хӗстерсе, путек тирӗнчен ҫӗлетнӗ ҫӗлӗкне ӗнси ҫине маттур йӗкӗтле пусса лартса, хивре карӑнтарнӑ хӗлӗхсене кукӑр сӗркӗчипе сӗртӗнетчӗ кӑна, вара корчмарисенчен сахалӑшӗ пӗр вырӑнта тӳссе ларатчӗҫ.

Когда, бывало, он, усевшись в углу, крепко притиснув скрипку бритым подбородком и ухарски заломив высокую смушковую шапку на затылок, ударял кривым смычком по упругим струнам, тогда редко кто в корчме мог усидеть на месте.

IV // Степан Апаш. Короленко В.Г. Суккӑр музыкант: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 194 с.

Жоржетта, ҫак кресло патӗнче тӑрса, шӑтӑксене пӳрнипе чакаласа хӗлӗхсене турта-турта кӑларать.

Жоржетта остановилась возле кресла; она раздирала пальчиком дыры и с озабоченным видом вытаскивала оттуда волос.

III // Михаил Рубцов. Гюго Виктор. Тӑхӑрвун виҫҫӗмӗш ҫул: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 282 с.

Андрий каллех хӗлӗхсене туртса ячӗ те, вальс янӑраса кайрӗ.

Андрий опять тронул струны, и зазвучал вальс.

Вуниккӗмӗш сыпӑк // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Островский, Николай Аслексеевич. Тӑвӑлпа ҫуралнисем: [роман] / Н.А. Островский. — Шупашкар: Чӑвашиздат, 1937. — 268 с.

— Юрӗ-ҫке, ҫиесех килсен, хӑех ыйтӗ, — лӑплантарчӗ Андрий, хӗлӗхсене ҫыпӑҫуллӑн пӑрса карӑнтарнӑ май.

— Ничего, захочет кушать, сама попросит, — успокоил Андрий, ловко накручивая на колышки струны.

Вуниккӗмӗш сыпӑк // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Островский, Николай Аслексеевич. Тӑвӑлпа ҫуралнисем: [роман] / Н.А. Островский. — Шупашкар: Чӑвашиздат, 1937. — 268 с.

Унта — хӗлӗхсене вӗҫне ҫитичченех туртса хунӑ, пӗтӗм тӗнчене илтӗнмелле янӑра е татӑлса кай!

А там — натянуты струны, звени на весь мир или порвись!

XXX // Михаил Рубцов. Тургенев И.С. Умӗн: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 160 с.

Вал аллине тӑсса гитара тытрӗ, ман ҫине чеен пӑхса илчӗ те, хӗлӗхсене ҫапса ярса, ҫакӑн пек юрӑ юрласа пачӗ:

Он протянул руку за гитарой, лукаво глянул на меня и, ударив по струнам, спел такую песню:

Параппанҫӑ кун-ҫулӗ // Леонид Агаков. Гайдар, Аркадий Петрович. Параппанҫӑ кун-ҫулӗ: повесть; вырӑсларан Л.Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1957. — 132 с.

Путсӗрлӗх килсе тухни пурӑнӑҫра час-часах усӑллӑ та пулать: вӑл ытлашши туртӑнса тӑракан хӗлӗхсене пушатать, хӑйне хӑй ытла шанас е манас туйӑмсене хӑй вӗсемпе питӗ ҫывӑх пулнине пӗлтерсе урӑлтарса ярать.

Появление пошлости бывает часто полезно в жизни: оно ослабляет слишком высоко настроенные струны, отрезвляет самоуверенные или самозабывчивые чувства, напоминая им свое близкое родство с ними.

XIX // Феофан Савиров. Тургенев И.С. Ашшӗсемпе ывӑлӗсем: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 206 с.

Романтикӑлла хӗлӗхсене йӑлтах хускатать.

Так и шевелит в вас все романтические струны.

II // Асклида Соколова. Тургенев И.С. Пиравйхи юрату: повеҫсем, калавсем, прозӑллӑ сӑвӑсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 176 с. — 84–131 с.

Суккӑр ватӑ хӑйӗн юррине вӗҫлерӗ ӗнтӗ; каллех хӗлӗхсене ӗнерме пуҫларӗ; халь ӗнтӗ вӑл Хомапа Ерёма ҫинчен, Столяр Стокоза ҫинчен кулӑшла такмаксем каласа юрлама тытӑнчӗ… анчах ваттисем те ҫамрӑккисем те хускалма шухӑшламарӗҫ, чылайччен пуҫӗсене чиксе, ӗлӗк-авалах пулса иртнӗ хӑрушла ӗҫ ҫинчен шухӑшлакаласа тӑчӗҫ вӗсем.

Уже слепец кончил свою песню; уже снова стал перебирать струны; уже стал петь смешные присказки про Хому и Ерему, про Сткляра Стокозу… но старые и малые все еще не думали очнуться и долго стояли, потупив головы, раздумывая о страшном, в старину случившемся деле.

XVI // Василий Алагер, К. Никифорова, Михаил Рубцов, Афиноген Кузьмин. Николай Гоголь. Диканька ҫывӑхӗнчи хуторти каҫсем. Вырӑсларан чӑвашла В. Алагер, К. Никифорова, М. Рубцов, А. Кузьмин куҫарнӑ. Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 254 с.

Арӑм хыҫҫӑн хӑҫан пуҫламаллине итлесе-йӗрлесе пычӗ те асӑрхануллӑ пӳрнисемпе хӗлӗхсене туртрӗ — рояль сасси ҫумне хутшӑнчӗ.

И, прислушиваясь к своим звукам, он осторожными пальцами дернул по струнам, и рояль ответил ему.

XXIII // Ваҫлей Игнатьев. Лев Толстой. Повеҫсемпе калавсем. Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 3–86 стр.

Юррӑн мухтавлӑ сасси ҫынсен чӗрисенчи хӗлӗхсене ҫӗнӗ сасӑпа тава кӗрсе илтӗнчӗ.

Ее торжественные звуки затронули в людях какие-то новые струны.

XVII. Спектакль // Илпек Микулайӗ. Вазов Иван. Пусмӑрта: роман; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1964. — 464 с.

Олива йывӑҫҫисен ҫӑра ҫулҫисем хушшине темиҫе пин йӗс хӗлӗх каркаланӑ тейӗн, хытӑ ҫулҫӑсене ҫил силлентерет те, вӗсем ҫав хӗлӗхсене ҫепӗҫҫӗн, пӗр чарӑнми сӗртӗне-сӗртӗне илнипе вӗри сывлӑш пуҫа янӑратакан сасӑпа тулать.

Словно тысячи металлических струн протянуты в густой листве олив, ветер колеблет жесткие листья, они касаются струн, и эти легкие непрерывные прикосновения наполняют воздух жарким, опьяняющим звуком.

Итали ҫинчен хунӑ юмахсем // Александр Алга. Максим Горький. Сочиненисем. Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 166–190 стр.

Унччен те пулмарӗ, вӑл таҫтан балалайка туртса кӑларчӗ, вӑр-вар ӗнерчӗ, унтан, Курбан вылякан мелодине тытса, хӗлӗхсене хӑй майлӑ, вырӑсла, ҫунтарма пуҫларӗ, ялан пӗр тонпа илтӗнекен дутар сассине, кӗвӗллӗн ытамла-ытамла, йӑлтах чӗртсе ячӗ.

Вытащил откуда-то балалайку, быстренько подстроил струны и, поймав тон мелодии, которую играл Курбан, пустился легко перебирать струны, по-своему, по-русски, разнообразя напевным перебором однотонное звучание двухструнного дутара.

19 сыпӑк // Митта Ваҫлейӗ. Лев Кассиль. Аслӑ хирӗҫтӑру. Митта Ваҫлейӗ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1950

«Ӑшӑ варкӑш» ум статьяра Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер ҫапла ҫырать: «Ачасен чун туртӑмне, кӑмӑл-туйӑмне питӗ аван туять ҫыравҫӑ. Ӑна вӑл кӗслеҫӗ хӗлӗхсене ҫепӗҫ пӳрнисемпе асамлӑн перӗнсе пире тыткӑнлакан сасӑ кӑларнӑ пек чӗрӗ те сӑнарлӑ чӗлхепе ҫырса кӑтартать. Альбина Исемпин чӗлхе ӳнерӗ, ман шутпа, хӑй ятарлӑ тӗпчеве тивӗҫлӗ. Ача-пӑча калаҫӑвӗнчи ҫӗнӗ сӑмахтӑваслӑх та, сӑнарлӑха палӑртаслӑх та ун пуплевӗнче шыв юхнӑ пекех ҫыпӑҫуллӑн та ҫыхӑнуллӑн пулса пыраҫҫӗ, чуна тыткӑнлаҫҫӗ».

Куҫарса пулӑш

«Пылак сухан» тата хаваслӑ ачасем // Тантӑш. «Тантӑш», 2016.05.26, 20№

Страницăсем:

Меню

 

Статистика

...тĕплӗнрех