Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫав айлӑм тӳремлӗхӗн варри тӗлӗпе, ҫурҫӗртен кӑнтӑралла Средне-Русски тӳпем тӑсӑлса выртать.

Посредине, с севера на юг, проходит Средне-Русская возвышенность.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗтернӗ вӑрмансем, типӗтнӗ шурлӑхсем вырӑнне ялсемпе хуласем, фабрикӑсемпе заводсем ӳссе ларнӑ, пур еннелле те чугун ҫулсем тӑсӑлса выртнӑ.

На месте сведенных лесов и осушенных болот возникли селения и города, заводы и фабрики, протянулась во все стороны сеть железных дорог.

Хутӑш вӑрмансен зони мӗнле улшӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кӑнтӑрти чикки Хусантан Киев хули патнелле тӑсӑлса каять.

На юге граница идет от Казани до Киева.

4. Хутӑш вӑрмансен зони. // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӑш-пӗр ҫӗрте ун пек ҫулсем темиҫе ҫӗр километр тӑршшӗ тӑсӑлса кайнӑ ӗнтӗ.

В некоторых местах они протянулись уже на сотни километров.

Тайгари ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Урамсем тӑршшӗпе хурӑн лартса тухнӑ, йывӑҫ тротуарсем тӑсӑлса выртаҫҫӗ.

По улицам высажены березы, тянутся деревянные тротуары.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сайра-хутра ҫӗр ҫумӗпе тӑсӑлса ӳсекен карликла йывӑҫсем — лутака хурӑнсем, ҫӳҫесем, хырсем тӗл пулкалаҫҫӗ.

Изредка попадаются стелющиеся по земле маленькие деревца: карликовые березы, ивы, сосны.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан хӗррипеле пӗтӗм Совет Союзӗ тӑршшӗпех тундра тӑрӑхӗ тӑсӑлса выртать.

По берегам Северного Ледовитого океана вдоль всего Советского Союза полосой расстилается тундра.

2. Тундра зони // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ӗмӗрхи вӑрмансем сарлака тӑрӑхӑн темиҫе пин километр хушши тӑсӑлса лараҫҫӗ, вӗсенче мамӑк тирлӗ хаклӑ тискер кайӑк нумай.

Широкой полосой на тысячи километров тянутся вековые леса, в них много ценного пушного зверя.

Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет Союзӗн ҫӗршывӗ хӗвел-анӑҫӗнчен хӗвелтухӑҫнелле 10 пин километр ытларах тӑсӑлса выртать.

На 10 тысяч километров тянется Советский Союз с запада на восток.

I. ССР Союзӗн ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи вырӑнӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Касса хӑртнӑ вӑрмансен тата ӗмӗрхи ҫеҫенхирсен вырӑнӗнче пысӑк хуласем, ялсем, темиҫе пин фабрика, завод пулса тӑнӑ, уйхирсем, садсем, парксем сарӑлса выртаҫҫӗ, пур еннелле те чугун ҫулсем тӑсӑлса каяҫҫӗ.

На месте вырубленных лесов и первобытных степей выросли огромные города и селения, тысячи заводов и фабрик, раскинулись поля, сады, парки, протянулись во всех направлениях железные дороги.

Ҫурҫӗр енчи вӑтам тӑрӑхра ҫӗршыв пуянлӑхӗпе епле усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Унта та кунта шурлӑхсем темиҫешер километр тӑсӑлса выртаҫҫӗ.

На целые километры протянулись в разных местах болота.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Темиҫе пин километр таран тӑсӑлса каять тайга сӗм-вӑрманӗ.

На тысячи километров протянулась дремучая тайга.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑрмансенчен кӑнтӑралла курӑкпа витӗннӗ тем аслӑш вӑрмансӑр ҫӗрсем тӑсӑлса выртаҫҫӗ.

Южнее, за полосой лесов, тянутся огромные безлесные пространства, поросшие травой.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хуласенчен чугун ҫулсем тӑсӑлса каяҫҫӗ.

От городов тянутся линии железных дорог.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫав хушӑра пин километр ытла тӑсӑлса выртакан ҫӗрте летчиксем пур еннелле сарӑлса каякан вӑрмансене те кураҫҫӗ.

Почти все это время на протяжении более тысячи километров летчики видели уходящие во все стороны непроходимые леса.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӗр чӑмӑрӗн вӑтам тӑрӑхӗсем сивӗ тӑрӑхпа шӑрӑх тӑрӑхсем хушшинче тӑсӑлса выртаҫҫӗ.

Умеренные пояса земного шара двумя широкими полосами тянутся между жарким и холодными поясами.

Вӑтам тӑрӑхсенчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫулла тӗллӗн-тӗллӗн юр ирӗлет, чулсем ҫинче мӑк шӑтса тухать, вӗтӗ хитре чечексем пулаҫҫӗ тата лутра вӗтлӗх тӗмӗсем ҫӗр ҫумӗпе тӑсӑлса выртаҫҫӗ.

Летом кое-где снег тает, на камнях показываются мох, мелкие яркие цветы, и стелются низенькие кустарники.

Поляр ҫӗрӗсенче ҫынсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем тӑсӑлса пӑр ҫумне ҫыпҫӑнса, йӑпшӑнса упаленсе пыраҫҫӗ.

Медведи медленно ползут, вытянувшись и плотно прижавшись ко льду.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанра пурӑнакан чӗрчунсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Малта, мӗн куҫ пӑхса илнӗ таранах, курӑклӑ тӳрем ҫӗр тӑсӑлса выртать.

Впереди, насколько хватал глаз, по-прежнему тянулась равнина, покрытая травами.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тӑсӑлса, явӑнса ӳсекен тем пысӑкӗш ӳсентӑрансем — лианӑсем мӑн канат пек пӗр йывӑҫ ҫинчен тепӗр йывӑҫ ҫине куҫса пыраҫҫӗ, йывӑҫсенӗн тунисем тавра явӑна-явӑна тӑррине ҫитех хӑпараҫҫӗ те унтан аялалла ҫӗре ҫитес пекех ҫакӑнса тӑраҫҫӗ.

Огромные разнообразные ползучие и вьющиеся растения — лианы — толстыми канатами перекидывались с одного дерева на другое, обвивались вокруг древесных стволов до самых вершин и оттуда свешивались почти до земли.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.