Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Кирек епле чӗрчун та, йывӑҫ та, ҫӗр те хӑйсем хӑҫан пӗтӗленсе юлмалли вӑхӑта пӗлеҫҫӗ, ҫынсем вара… эпир — чи киревсӗр чӗрчунран та усалтарах, ирсӗртерех!

И животина всякая, и дерево, и земля пору знают, когда им надо обсеменяться, а люди… а мы — хуже и грязней самой паскудной животины!

34-мӗш сыпӑк // Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959

18. Санӑн пурне те пултаракан аллу, ӗренкесӗр япаларан тӗнче тунӑ аллу, вӗсем ҫине имсӗр-сумсӑр упа е хаяр арӑслан, 19. е халиччен пулман, ҫӗнӗрен пултарнӑ усал тискер кайӑк, е вут-ҫулӑм вӗрсе кӑларакан, е аслатиллӗ тӗтӗм явӑнтаракан, е куҫӗнчен хӑрушӑ хӗм сирпӗтекен чӗрчун та яма пултарнӑ, 20. ҫав чӗрчунсем вӗсене амантса-суранлатса кӑна мар, хӑйсен хӑрушӑ сӑнӗпех пӗтерме пултарнӑ.

18. Не невозможно было бы для всемогущей руки Твоей, создавшей мир из необразного вещества, наслать на них множество медведей или свирепых львов, 19. или неизвестных новосозданных лютых зверей, или дышащих огненным дыханием, или извергающих клубы дыма, или бросающих из глаз ужасные искры, 20. которые не только повреждением могли истребить их, но и ужасающим видом погубить.

Ӑсл 11 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

9. Шыври мӗнпур чӗрчунран акӑ ҫаксене ҫийӗр: вӑл ҫырмара пурӑнать-и, тинӗсре-и, юханшывра-и, ҫуначӗпе хуппи пулсассӑн — ҫийӗр; 10. шывра ишсе ҫӳрекеннисенчен, шывра пурӑнаканнисенчен — вӗсем тинӗсре-и, ҫырмара-и — хӑшӗн те хӑшӗн ҫуначӗпе хуппи ҫук пулсассӑн, вӗсем пурте сирӗншӗн ирсӗр; 11. вӗсем сирӗншӗн ирсӗр пулмалла: вӗсен ашне ан ҫийӗр, вӗсен виллисенчен йӗрӗнӗр; 12. ҫуначӗпе хуппи ҫук пулсассӑн, шывра пурӑнакан пур чӗрчун та сирӗншӗн ирсӗр.

9. Из всех животных, которые в воде, ешьте сих: у которых есть перья и чешуя в воде, в морях ли, или реках, тех ешьте; 10. а все те, у которых нет перьев и чешуи, в морях ли, или реках, из всех плавающих в водах и из всего живущего в водах, скверны для вас; 11. они должны быть скверны для вас: мяса их не ешьте и трупов их гнушайтесь; 12. все животные, у которых нет перьев и чешуи в воде, скверны для вас.

Лев 11 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Путин каланӑ тӑрӑх, уяв «ҫак илемлӗ ҫӑткӑн чӗрчун шӑпишӗн пӑшӑрхантаракансене, тискер ҫутҫанталӑка кӑмӑллакансене, ӑна хӳтӗлесе хӑйсем валли те, пулас ӑрусем валли те сывлӑхлӑ тавралӑх йӗркелесе тискер ҫутҫанталӑкпа килӗштерсе пурӑнма тӑрӑшакансене пурне те» пӗрлештерет.

По словам Путина, этот день объединяет «всех, кого волнует судьба этого прекрасного хищника, всех, кто неравнодушен к дикой природе и стремится жить с ней в гармонии, оберегать её, формируя здоровую окружающую среду и для себя, и для будущих поколений».

Пӗтӗм тӗнчери тигр кунӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9F%D3%97%D ... 0%BD%D3%97

Экспериментсене ирттернӗ май вӗсем ҫакӑн пек пӗтӗмлетӳ тума пултарнӑ: кушак мӑрлатни чӗрчун калаҫӑвӗ кӑна мар, вӑл организма инфекцисемпе кӗрешме, сурансене хӑвӑртрах тӳрленме пулӑшакан сиплев хатӗрӗ те, унсӑр пуҫне нерв тытӑмне лӑплантарма май парать.

В результате экспериментов они пришли к выводу, что мурлыканье кошки — это не только разговор животного, но и лечебное средство, которое способствует повышению сопротивляемости организма к инфекциям, ускорению процессов заживления ран, а также позволяет успокоить нервную систему.

Кушак кунӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9A%D1%83%D ... 0%BD%D3%97

Авалхи Египетра кушак сӑваплӑ чӗрчун шутланнӑ.

В Древнем Египте кошка считалась священным животным.

Кушак кунӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9A%D1%83%D ... 0%BD%D3%97

Атя, вӗҫтер кунтан, ан чӑрмантар ӗҫлеме, — Миргалим хускалчӗ кӑна — ҫивӗч чӗрчун йӑлт ҫеҫ тарса пытанчӗ.

Куҫарса пулӑш

X // Зоя Нестерова. Нестерова З.А. Ылтӑн пӗрчисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 256 с. — 121–208 с.

— Тайгара мӗн пурри сахал эппин сана, ыйткалама килетӗн, — терӗ завхоз, пӗчӗк чӗрчун ӑна ӑнланас пек.

Куҫарса пулӑш

X // Зоя Нестерова. Нестерова З.А. Ылтӑн пӗрчисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 256 с. — 121–208 с.

Чӗрчун ҫын сӑмахӗсене хускалмасӑр итлет, пӗчӗк куҫӗсем кӑна канӑҫсӑррӑн выляҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

X // Зоя Нестерова. Нестерова З.А. Ылтӑн пӗрчисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 256 с. — 121–208 с.

Пысӑк хӑрӑк турт хыҫӗнчен Миргалим ҫине пакша евӗр ҫӑмламас вӑрӑм хӳреллӗ пӗчӗк чӗрчун тинкерсе пӑхрӗ.

Куҫарса пулӑш

X // Зоя Нестерова. Нестерова З.А. Ылтӑн пӗрчисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 256 с. — 121–208 с.

Росомаха — чӑн-чӑн тискер чӗрчун.

Куҫарса пулӑш

IX // Зоя Нестерова. Нестерова З.А. Ылтӑн пӗрчисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 256 с. — 121–208 с.

— Мӗн тӗрле чӗрчун, тискер кайӑк-кӗшӗк пурӑнмасть-ши ҫак ҫӗрсенче!

Куҫарса пулӑш

I // Зоя Нестерова. Нестерова З.А. Ылтӑн пӗрчисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 256 с. — 121–208 с.

ПР Экологи министерствин чӗрчун тӗнчин объекчӗсемпе усӑ курнине сыхлас тата надзор пайне ертсе пыракан специалисчӗ Рамиль Расаев Шуратӑл шывӗнче стерлядь валли лайӑх апат никӗсӗ пурри ҫинчен каласа панӑ.

Куҫарса пулӑш

Пушкӑртра нацпроекта пула Шуратӑл шывне 16 пине яхӑн пулӑ лӗккине янӑ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... an-3797494

Халӗ унта 170 чӗрчун пурӑнать.

Сейчас там живет 170 животных.

Румынинчи зубрсем планетӑна климат улшӑнӑвӗнчен сыхлама пултараҫҫӗ // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/news/38193.html

— Ухмах эс, ытлӑ-ҫитлӗ пурӑнатӑн, ҫавах та сӑхӑлла этемле таҫта та тустаратӑн, тӑранайми чӗрчун пек пур ҫӗре те пуҫна чикетӗн.

Куҫарса пулӑш

Кил // Николай Жирнов. Жирнов, Николай Трофимович. Анне килӗ: повеҫсем. — Шупашкар: Ҫӗнӗ вӑхӑт, 2007. — 261 с. — 4–33 с.

Генри Бестон ҫыравҫӑ-натуралист «Ҫӗр хӗрринчи пӳрт» кӗнекинче сӑмсахӑн тулаш пляжӗнчи ҫутҫанталӑка тата чӗрчун тӗнчине сӑнласа кӑтартнӑ.

Писатель-натуралист Генри Бестон описал природу и животный мир внешнего пляжа мыса в книге «Домик на краю земли».

Кейп-Код // Светлана Трофимова. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9A%D0%B5%D ... 0%BE%D0%B4

Ҫӳренӗ вара леш асар-писер пысӑк чӗрчун ихӗрешсе тӗлли-паллисӗр.

Куҫарса пулӑш

Ҫӗр ҫинче чи мӑнни — ҫын аллинчи кукӑль // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Вӑрман ҫыншӑн чи шанчӑклӑ вырӑн та: пӗр-пӗр капашсӑр шултӑра чӗрчун тапӑнать-и — этем йывӑҫсем хушшине, пулӑ шыва чӑмнӑ пекех, вӗлт ҫеҫ кӗрсе ҫухалнӑ.

Куҫарса пулӑш

Ҫӗр ҫинче чи мӑнни — ҫын аллинчи кукӑль // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Тискер чӗрчун тытма каймалла-и: ме сана, этем, юман чукмар.

Куҫарса пулӑш

Ҫӗр ҫинче чи мӑнни — ҫын аллинчи кукӑль // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Тух, чуп вӑрмана, сӑна чӗрчун тӗнчине, килен кӑкӑр кӑшкарӗ лаш сарӑличчен…

Куҫарса пулӑш

Асран кайми рифмӑсем // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.