Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Утрав топографики икӗ енчен уйрӑлса тӑрать: ҫӳллӗ тусем тата тарӑн ту хушӑкӗсем, ҫакна ҫак сӑн ҫинче аван сӑнама май пур.

Топографию острова отличают две особенности: высокие горы и глубокие ущелья, что хорошо видно на фотографии.

Мадейра // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0% ... 1%80%D0%B0

Ҫынна усӑ тӑвиччен хур ту тесе ахаль каламан-тӑр ҫав…

Куҫарса пулӑш

24 // Владимир Кузьмин. Владимир Кузьмин. Виҫӗ юман: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 144 с.

Сӗтел пуҫне тухса тӑнӑ Тамара унран тӑрӑхлама тытӑнчӗ: «Ну, халӗ ӗнтӗ, ҫаруран рыцарь, кала мана тӳррӗн, сана ҫеҫ юрататӑп, сана ҫеҫ курас килет, сана аса илсе ҫӗр ҫывӑраймастӑп тесе чӗркуҫленсе тупа ту, вара ӗненетӗп эс мана юратнине».

Куҫарса пулӑш

9 // Владимир Кузьмин. Владимир Кузьмин. Виҫӗ юман: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 144 с.

Крымӑн кӑнтӑрти хӗрринче климат типӗ, Кавказӑн Хура тинӗс хӗрри — Союзри чи йӗпе-сапаллӑ вырӑн: хӗвеланӑҫӗнчен вӗрекен ҫилсем Хура тинӗсрен кунта нӳрӗк илсе килеҫҫӗ, ӑна ҫӳллӗ тусем малалла ямаҫҫӗ, ҫавӑнпа ту хӗррисенче вӑйлӑ ҫумӑрсем ҫӑваҫҫӗ.

Южный берег Крыма имеет сухой климат, а Черноморское побережье Кавказа является самым влажным местом Союза: западные ветры несут сюда влагу с Черного моря, она задерживается высокими горами и выпадает на их склонах обильными дождями.

Климат // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Контурлӑ карта ҫинче ССР Союзӗн чи пысӑк ту хырҫисене паллӑ тӑвӑр.

Обозначьте на контурной карте главные горные хребты СССР.

Магнитогорск // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Революциччен Магнитная ту ҫинче тимӗр рудине алӑпа ӗҫлесе кӑларнӑ, турттарассине ҫеҫ ӑна ту ҫинчен лашапа турттарса антарнӑ.

До революции разработка руды на горе Магнитной велась ручным способом, и только с поверхности горы руда свозилась лошадьми.

Урал тӑвӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Урал тӑвӗсем ҫинче ҫӳллӗ ту тӑррисем те, тарӑн сӑрт ҫурӑкӗсем те ҫук.

Нет на Уральских горах ни высоких вершин, ни глубоких ущелий.

Урал тӑвӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ту ҫинчи чи кая юлнӑ халӑхсене те революци ҫине пурӑнӑҫ тума вӑратса ячӗ.

Революция пробудила самые отсталые горные народы к новой жизни.

Кавказри горецсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тусем ҫинче пӗр ялтан тепӗр яла каймалли ҫулсем ҫав ту каҫҫисем урлӑ каяҫҫӗ.

Через перевалы идут в горах дороги из одного селения в другое.

9. Тусем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ту тӑррисем хушшинче пӑртак лутрарах вырӑнсем тӗл пулкалаҫҫӗ, горецсем ту хырҫисем урлӑ ҫав тӗлсемпе каҫаҫҫӗ.

Между вершинами гор встречаются понижения, где горцы переходят через хребет.

9. Тусем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӳлте тусем ҫинче ту качака такисем тӗл пулаҫҫӗ.

Высоко в горах встречаются горные бараны.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗр ту хыҫҫӑн тепӗр ту пырать.

Одна за другой идут горы.

Ҫӗр ҫийӗн тӗрлӗ формисем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тусем пӗчченӗн-иккӗн пулмаҫҫӗ, ялан тенӗ пекех нумай ту пулать.

Обыкновенно возвышается не одна гора и не две, а много, много гор.

Ҫӗр ҫийӗн тӗрлӗ формисем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӑвӑрӑн географи площадкинче нӳрлӗ хӑйӑртан (хӗлле-юртан) 25 см. ҫӳллӗш сӑрт моделӗ 110–150 см ҫӳллӗш ту моделӗ тӑвӑр.

Сделайте на географической площадке из влажного песка (зимой — из снега) модель холма высотой 25 сантиметров и модель горы высотой 110–150 сантиметров.

Ту ҫине хӑпарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Сӑртпа ту моделӗсем туса хатӗрлӗр.

Сделайте модель холма и горы.

Ту ҫине хӑпарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ту хыҫҫӑн ту пӗлӗтсем хушшинче ҫухалчӗҫ.

Гора за горой исчезали в облаках.

Ту ҫине хӑпарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑл спортсменсене хатӗрленӗшӗн тренерсене тав тунӑ, чупӑшӑва хутшӑнакансене ҫирӗп сывлӑх тата ту ҫинчи ансат мар трассӑна чыслӑн ҫӗнтерме суннӑ.

Он поблагодарил тренеров за подготовку спортсменов, пожелал участникам забегов крепкого здоровья и с честью преодолеть непростую горную трассу.

Хушӑлкара ту кросӗ иртнӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/sport/2023-1 ... tn-3461688

Ҫынна ырӑ тӑвиччен усал ту, теҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

V сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.

Учалӑ предпринимателӗ «Туризм тата тараватлӑх индустрийӗ» нацпроект шайӗнче федераци грантне выляса илнӗ, унта ту ҫинчи трассӑна ятарласа витме тата капиталлӑ мар объектсем тума палӑртнӑ.

Учалинский предприниматель выиграл федеральный грант в рамках нацпроекта «Туризм и индустрия гостеприимства», на который будут закуплены специальное покрытие горной трассы и построены некапитальные объекты.

Раҫҫей сноубордисчӗсем ҫулла Пушкӑртра тренировка тума пултараҫҫӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... ra-3396378

Кавказ тӑвӗсем ҫинче ту качаки пек выляса ҫӳрӗн ак…

Куҫарса пулӑш

12 // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 128–184 с.