Çĕннисем
Мотор пӗр секундӑра миҫе хут ҫавӑрӑнса илнине счетчикпа виҫес пулать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Унӑн пысӑкӑшне ҫав опытранах виҫсе пӗлме пулать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ирӗклӗ ӳкнин хӑвӑртланни мӗнпе тан-ха ӗнтӗ?
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла паллӑ тусассӑн, ирӗклӗ ӳкнин формулисем ҫакӑн пек тӗслӗ пулса тӑраҫҫӗ:
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ирӗклӗ ӳкнин хӑвӑртланнине ытти хӑвӑртланнисенчен урӑхла паллӑпа — g саспаллипе палӑртма йышӑннӑ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах калас пулать, ҫак законсем вӗсем ирӗклӗ ӳкнӗ чухне тавралӑх сопротивленийӗ палӑрми пӗчӗккӗ пулнӑ тӗслӗхе (сӑмахран, сывлӑшра пӗчӗк хӑвӑртлӑхсемпе ӳкнӗ тӗслӗхе) тивӗҫлӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала ирӗклӗ ӳкни вӑл — тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан пӗртикӗс хӑвӑртланакан движени.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала ирӗклӗ ӳкнине Галилей вӗреннӗ, вӑл ҫакна тупнӑ:
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, опыт эпир каланӑ шухӑша тӗрӗсе кӑларчӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫул татӑкӗсем ҫавӑн пек шайлашса тӑни япала пӗртикӗс хӑвӑртланса куҫса пынине кӑтартать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Закона тӗрӗслес тесен, ҫав ҫулсене пӗр-пӗринпе танлаштарса пӑхас пулать. s₁ : s₂ : s₃ … отношенисем 1 : 4 : 9 : 16… отношенисемпе пӗр-пекрех пулаҫҫӗ, урӑхла каласан, кайнӑ ҫул ӳкнӗ вӑхӑтӑн квадрачӗпе тӳрӗ пропорциллӗ пулса тӑрать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав хушӑсем вӗсем ӳкекен япала 1, 2, 3, 4… пӗртан вӑхӑт хушӑсенче кайнӑ s₁, s₂, s₃… ҫулсем пулса тӑраҫҫӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ӳксе ҫитнӗ хыҫҫӑн цилиндр ҫинчен хутне сӳсе илеҫҫӗ те хут ҫинче пур паллӑсем урлӑ та каҫмалла тӳрӗ лини цилиндра тӑваканни тӑрӑх туртаҫҫӗ, унтан чи аялти паллӑран, цилиндр хускалмасӑр тӑнӑ чухне ӳкерсе илнӗ паллӑран пуҫласа, паллӑсем хушшисене виҫсе тупаҫҫӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Мотор пӗртикӗс ҫавӑрӑнса тӑнӑ чухне кисточка цилиндра кашни пӗртан вӑхӑтран сӗрсе илет, цилиндр ҫинче темиҫе паллӑ туса хӑварать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Мотор кирлӗ пек ӗҫлеме тытӑнсан, ҫиппе ҫунтарса татаҫҫӗ те, цилиндр ирӗклӗ ӳкет.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Цилиндрпа мотора кисточка ҫавӑрӑннӑ чухне цилиндрӑн аялти пайне кӑшт сӗртӗнмелле туса вырнаҫтарса лартаҫҫӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вӑхӑта шутласа пыма улшӑнакан е улшӑнман токпа ӗҫлекен мотор илеҫҫӗ, ӑна тӗнӗле вертикальлӗ пулмалла туса ҫирӗп никӗс ҫине ҫирӗплетсе хураҫҫӗ; тӗнӗлӗ ҫине йывӑҫ патак тиреҫҫӗ, патак вӗҫне краска сӗрнӗ тек (вӗҫен кайӑк тӗкӗ) е кисточка ҫыхса хураҫҫӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Цилиндра хулӑн ҫиппе штатив ҫумне ҫакса хураҫҫӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ӳкекен япала вырӑнне йывӑҫ цилиндр е металран тунӑ цилиндр (труба) илеҫҫӗ, цилиндр тавра фильтрламалли е ҫырмалли хут тачӑ авраса хураҫҫӗ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Закона тӗрӗслемешкӗн умлӑ-хыҫлӑ пыракан пӗртан вӑхӑт хушшисене шутласа пымалла та ӳкекен япала ҫав кашни вӑхӑт хушшинче мӗн чухлӗ кайнине виҫмелле.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.