Çĕннисем
99. Шӗвек хӑй ӑшне путарнӑ япала ҫине пусни.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Шӗвекӗн ҫак свойствине геодезире горизонтальлӗ линисене кӑтартса панӑ чухне, водопровод ҫетӗнче шыва ҫуртсен хучӗсем тӑрӑх янӑ чухне, артезиан ҫӑлӗсене, фонтансене тунӑ чухне, шыв е нефть виҫмелли кӗленчесене лартнӑ чухне т. ыт. чухне те усӑ кураҫҫӗ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрлешсе тӑракан савӑтсене пӗр шӗвекех ярсан, вӗсен ҫӳлти ҫийӗ пур савӑтсенче те пӗр горизонталь ҫинчех выртать, урӑхла каласан, пур савӑтсенчи шӗвек ҫӳллӗшӗ те пӗртанах пулать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрлешсе тӑракан савӑтсене янӑ тӗрлӗ шӗвексен юписем пӗр-пӗрне шайлаштарса тӑраҫҫӗ пулсан вӗсен вертикаль тӑрӑх илнӗ ҫӳллӗшӗсем шӗвексен танлаштаруллӑ йывӑрӑшӗсемпе хирӗҫле пропорциллӗ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак пӗртанлӑха урӑхла сӑмахсемпе ҫапла калама пулать:
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрлешсе тӑракан савӑтсенчи пӗр-пӗрне шайлаштарса тӑракан шӗвексен юписем лӑпкӑ тӑнӑ чух ҫапла вырнаҫса тӑраҫҫӗ: вӗсем хӑйсен тӗпӗсем ҫине пӗртан вӑйпах пусаҫҫӗ, урӑхла каласан:
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрлешсе тӑракан савӑтсем тесе вӗсен аялти пайӗсене пӗр-пӗринпе трубкӑпа пӗрлештернӗ савӑтсене калаҫҫӗ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
98. Пӗрлешсе тӑракан савӑтсенчи шӗвексен ҫийӗ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
АСDВ савӑта тата ЕFDС трубкӑна хытӑ япала тултарас пулсан, вара трубкӑри япала йывӑрӑшӗ АВ тӗпӗ ҫине СD лаптӑк ҫине тивекен пусӑм вӑйӗнчен сахалрах вӑйпа пуснӑ пулӗччӗ; АВ лаптӑк СD лаптӑкран миҫе хут пысӑкрах, пусӑм вӑйӗ те ҫавӑн чухлӗ хутах сахалтарах пулнӑ пулӗччӗ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тата ҫакна асӑрхаттарса хӑварӑпӑр: АВ савӑтри ҫинҫе трубкӑна янӑ сахал шӗвек те савӑтӑн сарлака тӗпӗ ҫине лартнӑ вертикальлӗ мӗнпур шӗвек юпи пусакан вӑйпах пусать (ӳкерчӗк ҫинче ӑна пунктирлӑ линипе кӑтартнӑ).
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак савӑтсенчен кашнинех тараса чашки ҫине лартсан, айккинчи мӗнпур пусӑмсен горизонтальлӗ хушӑнаканӗ тараса чашкине тивмест; вертикальлӗ хушӑнаканӗ б савӑтӑн тӗпне тивекен пусӑм вӑйӗ ҫумне хутшӑнать тата в савӑтӑн тӗпне тивекен пусӑма чакарать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Шӗвекӗн йывӑрӑшӗпе тӗпӗ ҫине тивекен пусӑм вӑйӗ пӗр-пӗринчен уйрӑм тӑнине ӑнланса илес тесе, айккинчи стенкӑн пӗр-пӗр пӗчӗк пайӗ ҫине лекекен пусӑма икӗ хушӑнакан вӑй ҫине — горизонтальлӗ тата вертикальлӗ вӑйсем ҫине уйӑрӑпӑр.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗпӗ ҫине килекен пусӑма шӗвекӗн йывӑрӑшӗпе пӑтратма юрамасть; шӗвекӗн йывӑрӑшне савӑтпа пӗрле турттарса пӑхса пӗлеҫҫӗ, а савӑтри шӗвекӗн йывӑрӑшӗпе танлаштарсан, б савӑтри шӗвекӗн йывӑрӑшӗ ытларах, в савӑтри шӗвекӗн йывӑрӑшӗ сахалтарах.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Шӗвек савӑтсен тӗпне пӗр вайпах пустӑр тесен, тӗрлӗ формӑллӑ савӑтсене, приборӑн вырӑнтан куҫма пултаракан тӗпӗ ҫине лартнӑскерсене, шӗвеке пӗр ҫӳллӗшех тултарма кирлине эпир опыт туса та ӗненме пултаратпӑр.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Савӑтӑн форми кирек епле пулсан та, лаптӑк кирек хӑш еннелле чалӑшса тӑрсан та, ҫак шӗвекри пӗр тарӑнӑшӗнчи пусӑм пӗртанах пулать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Лаптӑкӗ S, ҫӳллӗшӗ h шӗвекӗн танлаштаруллӑ йывӑрӑшӗ d пулсан, вара вертикальлӗ юпан калӑпӑшӗ hS, шӗвекӗн йывӑрӑшӗ е лаптӑк ҫине пусакан мӗнпур вӑй F = dhS, пусӑм р = F/S пулать, ҫакӑнтан ӗнтӗ:
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кирек мӗнле тарӑнӑшӗнчи пусӑма та 1 см² тӗплӗ тата шӗвек ӑшӗнчи лаптӑк варрипе савӑтри шӗвекӗн ҫиелти ҫийӗ хушшинчи хушӑпа тан ҫӳллӗшлӗ вертикальлӗ шӗвек юпин йывӑрӑшӗпе виҫеҫҫӗ; ҫак пусӑм пысӑкӑшӗ лаптӑк мӗнле май выртнинчен килмест.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑнтан тата кун умӗнхи опытсенчен ҫакӑн пек тӗп вывод:
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Цилиндр тӗпӗн лаптӑкне, унта тултарнӑ шӗвекӗн ҫӳллӗшне тата унӑн танлаштаруллӑ йывӑрӑшне пӗлсен, савӑтӑн тӗпне тивекен вӑй вертикальлӗ стенкӑллӑ савӑта янӑ шӗвекӗн йывӑрӑшӗпе пӗртаннине кӑтартса пама пулать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Унтан чашка ҫине мӗнле те пулин груз хураҫҫӗ; ҫак грузӑн йывӑрашӗ пластинкӑна цилиндр ҫумне ҫыпӑҫтарса тӑракан вӑйпа пӗртан пулмалла; вара а пластинка цилиндр ҫумӗнчен кӑшт уйӑрӑлмаллах цилиндр ӑшне кӑштах шӗвек яраҫҫӗ, пластинка цилиндр ҫумӗнчен хӑпӑнни ҫийӗнчех цилиндртан шыв юхса тухнипе паллӑ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.