Çĕннисем
Пӗртикӗс куҫса пыни мӗн иккенне тата хӑвӑртлӑх мӗн иккенне кӑтартса панинчен ҫакӑ тухса тӑрать: пӗртикӗс движенин хӑвӑртлӑхӗ пӗтӗм куҫнӑ вӑхӑт хушшинче пӗрех пулать, урӑхла каласан, улшӑнми пысӑкӑш пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
10. Пӗртикӗс движенин уравненийӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗрлӗ хӑвӑртлӑхсен тӗслӗхӗсене кӗнеке хыҫӗнчи 1-мӗш таблицӑра кӑтартнӑ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑртлӑхӑн пысӑкӑшне пӗлес тесе ӑна хуть те мӗнле виҫепе виҫес пулсан та, кайнӑ ҫулпа вӑхӑта виҫес пулать, унтан пӗрремӗш числона иккӗмӗшӗ ҫине пайлас пулать, тупнӑ частное вара хӑвӑртлӑх единицисен шутне кӑтартать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак единицӑн ячӗ — метр секунда (ӑна чӑвашла ҫапла вулаҫҫӗ: метр секундӑра, е кӗскен: метр секунда).
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точка кашни 1 сек. хушшинче 1 см кайса пырать пулсан, унӑн хӑвӑртлӑхӗ хӑвӑртлӑх единиципе тан пулать; вӑл 1 сек. хушшинче 5 см кайса пырать пулсан, унӑн хӑвӑртлӑхӗ 5 хӑвӑртлӑх единиципе, е 5 сантиметр секундпа, тан пулать; вӑл 1 секундӑра 1 м кайса пырать пулсан, унӑн хӑвӑртлӑхӗ 100 хӑвӑртлӑх единиципе, е 100-па, тан пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак единицӑн ячӗ сантиметр секунда (ӑна чӑвашла ҫапла вулаҫҫӗ: сантиметр секундӑра, е кӗскен: сантиметр секунда).
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑртлӑх единици тесе точка пӗртикӗс куҫса пынӑ чухне 1 сек. хушшинче 1 см кайнӑ хӑвӑртлӑха калаҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
9. Хӑвӑртлӑх единици.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Величинана виҫес тӗни вӑл ӑна унпа пӗр йышши виҫепе, единица вырӑнне йышӑннӑскерпе, танлаштарас тени пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Движенисен хӑвӑртлӑхӗсене пӗр-пӗринчен уйӑрса илмешкӗн вӗсене виҫме вӗренмелле.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ӑмӑртусенчи тӗрлӗ йышши движенисем кӑтартнӑ тӑрӑх, куҫса пынисен хӑвӑртлӑхӗсем питӗ тӗрлӗ пулма пултараҫҫӗ; ӑмӑртакансем 1 сек. хушшинче тӗрли тӗрлӗ тӑршшӗ ҫул кайма пултараҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс движенин хӑвӑртлӑхӗ вӑл 1 сек. хушшинче кайнӑ ҫул тӑршшӗпе виҫӗнекен величина пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс движени мӗн иккенне ҫапла палӑртса панӑ хыҫҫӑн ҫавӑн пек движенин хӑвӑртлӑхӗ мӗн иккенне те ӑнланма пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
8. Пӗртикӗс движенин хӑвӑртлӑхӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах поезд кашни сехетре 36-шар км, кашни ҫур сехетре 18-шар км, анчах та сехетӗн чӗрӗкӗсенче 8, 10, 12, 6 км каять пулсан, ун пек кайнине вара пӗртикӗс движени темеҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Поезд кашни сехетре, калӑпӑр, 36-шар км, кашни ҫур сехетре 18-шар км, кашни минутӑра 0,6-шер км, кашни секундӑра 10-шар м, секундӑн кашни вуннӑмӗш пайӗнче 1-ер м, т. ыт. те кайса пырсан, ун пек кайни пӗртикӗс движени пулнӑ пулӗччӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс куҫса пыма, урӑхла каласан, пӗртан вӑхӑт хушшисенче ҫулӑн пӗртан пайӗсене кайма, кӗске ҫулсенче ҫаксем пултараҫҫӗ: поездсем, пароходсем, автомашинӑсем, самолетсем, ҫынсем.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точка пӗртан вӑхӑт хушшисенче хуть те хӑшӗсенче те пӗртан тӑршшӗ ҫул каять пулсан, ҫавӑн пек движение пӗртикӗс движени теҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс движенин тепӗр тӗслӗхӗ — Мускаври ҫӗр айӗнчи ҫул (метро) станцийӗсенчи шӑвакан пусма (эскалатор} куҫса пыни пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.