Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Катрашка питлӗ япаласем Хӗвел ҫутине тӗрлӗ енне сапаласа яраҫҫӗ.

Предметы с шероховатой поверхностью разбрасывают лучи в разные стороны, рассеивают их.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫапла вара, эпир хӑйсем ҫутӑ паман япаласене Хӗвел ҫутине пула е ытти урӑх ҫутатакан япаласенчен ӳкекен ҫутта пула ҫеҫ куракан пулатпӑр.

Итак, мы видим несамосветящиеся предметы только потому, что они отражают в наш глаз лучи Солнца или другого светящегося тела.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Хӗвелтен ӳкекен тӗкӗр ҫутине темиҫе километртан курма пулать; ҫавна пула унпа вӑрҫӑра та усӑ кураҫҫӗ, сигналсем параҫҫӗ.

Солнечный зайчик можно видеть за много километров.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫак вӑхӑтра Хӗвел пайӑркисем вӑйлӑ сывлӑш витӗр тухаҫҫӗ те хӑйсен йӑлкӑшакан ҫутине ҫухатаҫҫӗ.

когда лучи его проходят сквозь большую толщу воздуха и теряют свою яркость.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр, мӗн вӑл планета? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Светофорӑн чарӑнма пӗлтерекен ҫутине пӑхмасӑр машина малалла васканӑ.

Не обращая внимания на красный свет светофора, машина выехала на перекресток.

Васкавлӑ пулӑшу машини ҫаврӑнса ӳкнӗ // Таисия Ташней. https://chuvash.org/news/30098.html

Шурӑ та ҫаврака пӗлӗтсем юмахри шыв айӗнчи кимӗсем пек вӑрахӑн шуса иртеҫҫӗ, — вара сасартӑк ҫак мӗнпур тинӗс, ҫак хӗвел ҫутине тулнӑ сывлӑш хӗвелпе ҫуталса тӑракан ҫак туратсемпе ҫулҫӑсем, — йӑлтӑртатса вӗттӗн-вӗттӗн чӗтреме пуҫлать те, кӗтмен ҫӗртен килсе ҫапнӑ вӗҫӗмсӗр вӗтӗ хум евӗрлӗ кӑштӑртатса калаҫнин уҫӑмлӑхӗ ҫӗкленет.

Волшебными подводными островами тихо наплывают и тихо проходят белые круглые облака, и вот вдруг все это море, этот лучезарный воздух, эти ветки и листья, облитые солнцем, — все заструится, задрожит беглым блеском, и поднимется свежее, трепещущее лепетанье, похожее на бесконечный мелкий плеск внезапно набежавшей зыби.

Илемлӗ Хӗҫри Касьян // Николай Степанов. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 92–112 с.

— Пирӗннисем таҫта вӗҫеҫҫӗ, — терӗ Валя, куҫӗсене шартакан хӗвел ҫутине алтупанӗпе хупласа.

— Наши куда-то летят, — сказала Валя, прикрыв ладонью.

VIII сыпӑк // Михаил Юрьев. Корольков Ю.М. Леня Голиков партизан: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 340 с.

Лейтенант сӗтел ҫинчи лампӑна куҫарса лартрӗ те, лампа ҫутине аллипе хупласа, пӳрте халь ҫеҫ кӗрсе тӑнӑ ҫынсем еннелле ҫаврӑнса тӑчӗ.

Лейтенант отодвинул коптилку, заслонил ладонью свет и повернулся к вошедшим.

Умсӑмах вырӑнне // Михаил Юрьев. Корольков Ю.М. Леня Голиков партизан: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 340 с.

Каҫ, мана хапӑлласа, ман пата сирень тӗмӗсене, вӗсен шӑршипе ялтӑравне ҫеҫ мар, ҫӑлтӑрсен пайӑрӑн сӑрхӑнакан ҫутине те, кайӑк хурсен сассине те, вӗҫсӗрлӗхри пиншер Галактикӑсене те ҫывхартса тӑчӗ.

А ночь подвигала ко мне вплотную не только сирень с ее запахами и бликами, но и резкое свечение звезд, и крик гусей, и округлость Вселенной.

Вунвиҫҫӗмӗш сыпӑк // Олимпиада Таллерова. Криштоф Е.Г. Ҫу уйӑхӗ — экзамен умӗнхи вӑхӑт: повесть. Вырӑсларан О. Таллерова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1973. — 144 с.

Эпир ҫаврӑнтӑмӑр та сиккелекен вут ҫутине куртӑмӑр — тахӑшӗ хунар йӑтса пынӑ.

Мы обернулись и увидели прыгающий и приближающийся огонек: кто-то нес фонарь.

IV сыпӑк // Никита Волков. Стиветсон, Р.Л. Мул утравӗ: роман / вырӑсларан Н.Волков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1940. — 168 с.

Ҫакна йӑлтах юсаса ҫитерсен, гимнастеркине хӑй вырӑнне леҫсе хучӗ те вӑл, ҫутине сӳнтерсе, кӑмака ҫине хӑпарчӗ.

Закончив с починкой, она отнесла гимнастёрку на место и, потушив свет, полезла на печку.

Хваттерте пурӑнакан // Николай Евстафьев. Баныкин, В. И. Чапаев ҫинчен: калавсем; Н. Евстафьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 128 с.

Кӑвайтсен тӗтӗмӗ мачча ҫумӗнчех ҫакӑнса тӑракан лампа ҫутине халь-халь сӳнтерес пек чӳхентерсе, мӗлтлеттерсе илет.

Дым костров колыхал огонек лампы, мерцавший под самым потолком.

XVIII // Геннадий Пласкин. Чжоу Ли-бо. Ҫил-тӑвӑл: роман; Г. Пласкин куҫарнӑ; В. Рудманӑн умсӑмахӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 429 с. — 13–429 с.

Вӑл тӑчӗ, пӗчӗк лампа ҫутине хӑпартрӗ, ӗнерхи «Дунбэйжибао» хаҫата илчӗ, иккӗмӗш страницӑра шӑпах кая юлса пыракан ҫынсемпе мӗнле ӗҫлемелли ҫинчен калакан статьяна тупрӗ.

Он встал, прибавил света в масляной лампе, достал вчерашний номер газеты «Дунбэйжибао» и на второй странице наткнулся на заметку, в которой как раз говорилось о методах работы с отсталыми.

XVI // Геннадий Пласкин. Чжоу Ли-бо. Ҫил-тӑвӑл: роман; Г. Пласкин куҫарнӑ; В. Рудманӑн умсӑмахӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 429 с. — 13–429 с.

Унтан пӗлӗт ҫинчен йӗпхӳ ҫӑва пуҫланӑ, — куҫа аран ҫеҫ курӑнакан вӗтӗ пӗрчӗсем хунарсен ҫутине, магазинсен кантӑкӗсене кӑвакрах тусанпа пиелесе илнӗ.

Потом с неба посыпалась изморозь, — маленькие, едва видные капельки сырости заволакивали огни фонарей и окна магазинов сероватой пылью.

XII // Митта Ваҫлейӗ. Горький М. Фома Гордеев: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Ҫил вӗрнине, юр-ҫумӑр ҫунине, шыв шӑнкӑртатнине, ҫулҫӑ шӗпӗлтетнине — пӗр сӑмахпа каласан, ҫӗр калаҫнине, хӗвел, уйӑх, ҫӑлтӑр ҫутине илтет-курать-тӗк, ӗмӗр-ӗмӗрех чӗрӗ вӑл, ӗмӗр-ӗмӗрех сывӑ этем.

Куҫарса пулӑш

9 // Хветӗр Агивер. Агивер Ф.Г. Сар ачапа сарӑ хӗр: Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1980. — 256 с.

Ҫуралнӑ тейӗпӗр, тӗнче ҫутине асӑнмалӑх астивсе пӑхрӗҫ те яланлӑхах, ӗмӗрлӗхех сивӗ ҫӗр айне кӗрсе выртрӗҫ.

Куҫарса пулӑш

9 // Хветӗр Агивер. Агивер Ф.Г. Сар ачапа сарӑ хӗр: Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1980. — 256 с.

Астӑвӑр, тухнӑ чух ҫутине сӳнтерсе хӑварма ан манӑр вара…

Куҫарса пулӑш

8 // Хветӗр Агивер. Агивер Ф.Г. Сар ачапа сарӑ хӗр: Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1980. — 256 с.

Амӑшӗ те пӑрахса кайрӗ, ав, Ҫуткас ҫутине яланлӑхах, хӑй те, Дина, вутлӑ юрату вучӗпе сасартӑк антӑхса, сисӗмлӗ чӗрине сасартӑк кӗллентерсе пӑхрӗ…

Куҫарса пулӑш

8 // Хветӗр Агивер. Агивер Ф.Г. Сар ачапа сарӑ хӗр: Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1980. — 256 с.

Ҫапла, тӗлӗ-йӗрӗпе ӑнланаймасть пулин те ку вӑрттӑплӑха Дина, ҫакна вара тӗшмӗртет-тӗшмӗртетех хӗр: ҫут тӗнчере мӗн чӗрӗ — ҫав япалан ҫеҫ чунӗ пур; ыратать-и унӑн вулли-кӗлетки, туять-и вӑл сивве-шӑрӑха — ҫав ҫеҫ кун ҫутине сисӗмлеме, чӑнлӑхлама пултарать: ытти — хӑть пусахла, хӑть вӑйрат мимене хӗреслӗ-пирлӗ — чӗрӗ чун хӑтлантарӑшӗ анчах, шухӑш вӗҫевӗ, кӑмӑл ҫуначӗ.

Куҫарса пулӑш

8 // Хветӗр Агивер. Агивер Ф.Г. Сар ачапа сарӑ хӗр: Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1980. — 256 с.

Ҫӗр ҫумӗнчен ытлашши ҫӳлех хӑпма ӗлкӗреймен хӗвел, ав, хӑйӗн йӑлтӑркка ҫутине те тӗссӗрлетме ӗлкӗрнӗ.

Куҫарса пулӑш

8 // Хветӗр Агивер. Агивер Ф.Г. Сар ачапа сарӑ хӗр: Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1980. — 256 с.