Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Юлашкинчен, ҫакӑн пек вырӑнсем те пур: унта халӗ ҫӳлӗ тусем ҫӗкленсе лармаҫҫӗ, тахҫан авал ҫакӑн пек вырӑнсенче тусем пулнине, кӑвак тӳпенелле ту шӑрчӗсем кармашса ларнине, пӗчӗкҫӗ юханшывсем шавласа юхнине халӗ тӗл пулакан уйрӑм сӑртсем, тӗрлӗ ту породисем каласа параҫҫӗ.

Наконец, есть такие места, где только по отдельным холмикам, по выходам различных горных пород можно догадаться, что и здесь когда-то поднимались горы, синели гребни, шумели речки.

4. Тусем ерипен пӗтсе пыраҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Нумай-нумай пиншер ҫулсем ҫавӑн пек ӗҫленӗ хыҫҫӑн чи малтанхи пӗр евӗрлӗ, илемсӗр хуҫланчӑксем, тикӗс тӳремлӗхсем вырӑнне илемлӗ те тӗрлӗ тӗслӗ туллӑ ҫӗршыв пулса тӑрать, кунта шӗвӗр тӑрӑллӑ хитре чул сӑртсем, чӑнкӑ чул тусем, чӑнкӑ тайлӑмсем, сарлака тата ансӑр айлӑмсем, ту хушӑкӗсем, шывӗсем, хӑватлӑ юханшывсем тата пӑрлӑхсем пулса каяҫҫӗ.

И вот, после многих и многих тысяч лет такой работы однообразные, некрасивые первоначальные складки, ровные плоскогория сбросов превращаются в красивую и разнообразную горную страну, с цепями зубчатых вершин, живописными скалами, отвесными утёсами, крутыми склонами, широкими и узкими долинами, ущельями, водопадами, бурными речками и ледниками.

2. Тусем хӑйсен формине мӗнле йышӑнаҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Айлӑмсемпе ту хушӑкӗсем тӗпӗнче вара вӑхӑтлӑха ҫӑвакан юрпа ҫумӑртан пулнӑ шыв мар, айлӑмсен тури тӑрӑхӗсенчи ҫӑлкуҫӗсемпе чи ҫӳлӗ тусем ҫинчи пӑр уйӗсенчен пухӑнакан пӗчӗк шывсемпе вак юханшывсем юхса выртаҫҫӗ.

А на дне долин и ущелий работает уже не временная дождевая или снеговая, а постоянная вода ручьёв и речек, собирающихся из ключей в верховьях долин и из ледяных полей самых высоких гор.

2. Тусем хӑйсен формине мӗнле йышӑнаҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Вӗсем тинӗс хӗрринче вырнаҫнӑ ҫывӑхри тусем ҫинчен юханшывсем ишсе антаракан материалпа тата ҫавӑн пекех ҫырана пыра-пыра ҫапакан хумсем ишнипе пулакан материалпа хушӑнса пынӑ.

Они получали материал, сносимый реками с прилежащих гор, расположенных на берегу моря, а также материал, уносимый прибоем при размыве берегов.

4. Геосинклинальсем — тусен ҫӗршывӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Унта, тарӑн та тӗпсӗр ҫырта, уйсем, ҫарансем ешереҫҫӗ, авкаланчӑк юханшывсем кӗмӗл тӗспе йӑлтӑртатаҫҫӗ, ялсем тетте ҫурт ушкӑнӗсем пек курӑнаҫҫӗ, ҫав ҫуртсем патӗнче пӗчӗкҫӗ ҫынсем мӗшӗлтетеҫҫӗ.

Там, на дне глубокой пропасти, зеленеют поля, луга, серебрятся извилины речек, а селения кажутся кучкой игрушечных домиков, возле которых копошатся крошечные люди.

2. Ӗмӗрхи юрсен тӗнчинче // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Айлӑмсемпе ту хушӑкӗсен тӗпӗсенче ту ҫинчи чӑрсӑр юханшывсем юхаҫҫӗ: шыв пысӑк чулсем ҫийӗн хушлӑн-хушлӑн шуса иртет; шывӗ вара е сӗт пек шурӑ, е синькӑпа пӗветнӗ пек пӑтранчӑк-сенкер, е вӗте юшкӑна пула хӑмӑр тӗслӗ.

По дну долин и ущелий текут бурные горные речки; вода перекатывается волнами по огромным камням, то белая, как молоко, то мутно-голубая, словно подкрашенная синькой, то бурая от массы мельчайшего ила.

1. Тусем ҫинче мӗн курма пулать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Аялта вара сӑрт айлӑмӗсем ешереҫҫӗ, пӗчӗкҫӗ шывсемпе юханшывсем кӗмӗл тӗспе ҫутӑлаҫҫӗ, вӗсем вӑрман е тӗм йӑрӑмӗсем ӑшнелле юхса кӗреҫҫӗ.

А внизу, в глубине зеленеют долины, серебрятся ленты ручьёв и речек, скрываясь за стеной леса или полосой кустов.

1. Тусем ҫинче мӗн курма пулать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

— Эх, ывӑлӑмсем, ҫут тӗнчере юханшывсем юхма чарӑнмасӑр тӗрӗсмарлӑх та пӗтмест ӗнтӗ ҫав, — ответлерӗ Йевта.

— Эх, сыны мои, пока реки текут, до тех пор будет неправда на свете, — заметил Евта.

6 // Александр Яндаш. Чосич, Д. Хӗвел инҫетре: роман / вырӑсларан А.Яндаш куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 352 с.

Брест крепоҫӗн территорийӗ пысӑк, Буг тата Мухавец юханшывсем ӑна темиҫе утрав ҫине пайлаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Аттесен ҫулӗпе… аттесен йӗрӗпе… // Надежда Кириллова. https://chuvash.org/blogs/comments/5620.html

Пӑртакках шухӑшласа тӑнӑ хыҫҫӑн вӑл, ҫил вӗрсе тасатнӑ мӗнле те пулин юханшыв ҫулне тупас тесе, йӗлтӗрҫӗсене каллех пӗрре пӗр еннелле, тепре тепӗр еннелле ертсе кайрӗ: кунти юханшывсем пурте ҫурҫӗрелле, тинӗс еннелле юхнине пӗлет вӑл.

С минуту подумав, Кэукай снова повел лыжников резкими зигзагами, надеясь напасть на выдутое ветром русло какого-нибудь ручья: Кэукай знал, что все ручьи в этом месте бежали на север, к морю.

Йӗрлевҫӗсем // Тани Юн. Шундик Н.Е. Инҫетри ҫурҫӗрте: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 340 с.

Август уйӑхӗн юлашки кунӗсем тӑраҫҫӗ, тӳперен вӗтӗ ҫумӑр пӗрӗхет, урамсенче пӗчӗк юханшывсем шӑнкӑртатаҫҫӗ, вӑхӑтӑн-вӑхӑтӑн сивӗ ҫил вӑркӑшса вӗрет, йывӑҫсем хуллен кашлакалаҫҫӗ, ҫӗр ҫине сарӑ ҫулҫӑ тӑкӑнать.

Был конец августа, небо сеяло мелкий дождь, на улицах шептались ручьи, дул порывами холодный ветер, тихо шелестели деревья, падал на землю жёлтый лист.

Окуров хули // Уйӑп Мишши. Горький М. Окуров хули: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 134 с.

Вӑт ҫавсем пурте пӗр Шуратӑла пӗрлешеҫҫӗ те пӗрле пысӑк юханшывсем пулса юхаҫҫӗ.

Вот они все вливаются в Белую и текут вместе большой рекой.

II // Василий Юдин. Гариф Губай. Бакенщик хӗрӗ. Повесть. Тутарларан В.Н. Юдин куҫарнӑ — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1962. — 204 с.

Унтан пӗчӗк юханшывсем мӗн чухлӗ тата.

Еще ручьев сколько.

II // Василий Юдин. Гариф Губай. Бакенщик хӗрӗ. Повесть. Тутарларан В.Н. Юдин куҫарнӑ — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1962. — 204 с.

Ҫапла ӗнтӗ, ҫав аслӑ тинӗсе пӗрлешсе, юханшывсем хӑйсен тӗсӗпе тутине ҫухатмӗҫ, тетӗп эпӗ.

Так вот, мне думается, что и вода каждой реки, впадая в то море, будет сохранять свой особый вкус и цвет.

16 // Петр Львов, Георгий Ефимов. Шуртаков С.И. Ҫаврӑннӑ юрату. Повеҫпе калавсем. Вырӑсларан куҫарнӑ — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1977. — 190 с. — 3–180 с.

Юр ҫуса тултарать, кӗрт тарӑн та хаяррӑн хӗвсе каять, юханшывсем шӑнса лараҫҫӗ, пысӑк отрядсене тӑрантарса усрама йывӑр пулать, халӗ ӗнтӗ мӗн пулнине те — чӗрӗ тырӑпа лаша какайне те хатӗрлеме йывӑр…

Выпадут снега, высоко, ненадежно, сурово, речки захрипят, пропитать большие отряды трудно, не запасешь теперь и того, что было — сырого зерна и конины…

Улттӑмӗш сыпӑк // Яков Зверев. Первенцев, А.А. Чыса ҫамрӑкран упра: роман / вырӑсларан Я.Зверев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 482 с.

— Сире эпӗ: ҫак кун ҫӗр ҫинче пур юханшывсем те сенкер пулаҫҫӗ тесе каламарӑм-и!..

— Не я ли вам говорил, что в этот день все реки на свете станут такими!..

XXVII // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.

Алли ҫинчи юн тымарӗсем карттӑ ҫинчи юханшывсем пекех кӑвакарса кӳпченӗ.

Тугие жилы вздулись на ней, синея, как реки на карте.

XXV // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.

Юханшывсем аялта юлнӑччӗ…

Реки остались внизу, ручейки остались внизу…

XIX // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.

— Урлӑ каҫмалла мар юханшывсем ҫук, — тет вӑл хӑйӗн юлташне, — пурин урлӑ та каҫма пулать.

— Нет непреодолимых водных рубежей, — доказывает он товарищу, — все они проходимы.

IX // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.

Калас пулать, вӑрҫӑ хыҫҫӑн вӑл юханшывсем урлӑ ҫапӑҫса каҫнӑ чухне минометсен вучӗ мӗнле вырӑн йышӑнни ҫинчен диссертаци ҫырасшӑн.

Между прочим, он хочет после войны какую-то диссертацию писать о роли минометного огня в условиях форсирования водных рубежей.

VI // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.