Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шыв ҫийӗнчи тӗтре те сирӗлет, хӗвелтухӑҫӗнчи кӗрен тӗс те ҫухалчӗ — йӑлтӑркка ҫутӑра пурте хӑй вырӑнне ларчӗ, пурне те яланхи тӗс ҫапрӗ; вӗрипе хӗрсе саралнӑ чуллӑ сӑртсем те, шуркутсем йӑва туса чечче пек шӑтарса пӗтернӗ тӑм тӑвайкки те, ҫаралса юлнӑ тӗмескесем те, чӑнкӑ ҫырансенчи шыв та, хырсен сӑрӑ вуллисем те, стенисене кизякпа сӗрнӗ хура выльӑх вити те — пурте, пурте яланхи пекех.

Нет ни тумана над рекой, ни розовых бликов — все под ярким светом обрело и обычную форму и должную окраску; и желтые, опаленные зноем скалы, и небольшая глиняная круча, изрытая, как оспой, щуровыми гнездами, и тощий кустарник, и река в глубоких берегах, и бурые стволы сосен, и темная, обмазанная кизяком кошара — все, все было просто и обыденно.

XXVI // Александр Яндаш. Бабаевский, Семен Петрович. Ҫӗр ҫинчи ҫутӑсем: роман; вырӑсларан Исаак Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 7–514 с.

Шырланпуҫра тата ун ҫийӗнче пурнӑҫ ӗмӗрхи пекех пысӑк утӑмпа васкамасӑр утать: хутор ҫинче ҫаплах хӑш чухне шурӑ, пас тытнӑ пек туйӑнакан шупка пӗлӗтсем шуса иртеҫҫӗ, хӑш чухне вӗсен тӗсӗ улшӑнать: кӑн-кӑвак тата аслатиллӗ ҫумӑр умӗнхи хӑмӑр тӗс пачах ҫухалать; хӑш чухне, хӗвел анас умӗн вӗсем, ыран ҫил вӑйлӑ пулассине пӗлтерсе, тӗксӗммӗн е ялкӑшса ҫунаҫҫӗ, ун пек чухне вара Шырланпуҫра пур кил картисенче те хӗрарӑмсемпе ачасем хуҫасен е хуҫа пулма хатӗрленекенсен лӑпкӑ та ӗмӗртенпех витӗмлӗ сӑмахӗсене илтеҫҫӗ:

А жизнь шла в Гремячем Логу и над ним все той же извечно величавой, неспешной поступью: все так же плыли над хутором порою белые, тронутые изморозной белизною облака, иногда их цвет и оттенки менялись, переходя от густо-синего, грозового, до бесцветия; иногда, горя тускло или ярко на закате солнца, они предвещали ветер на будущий день, и тогда всюду во дворах Гремячего Лога женщины и дети слышали от хозяев дома или тех, кто собирался ими стать, спокойные, непререкаемые в своей тоже извечной убедительности короткие фразы.

XXVIII сыпӑк // Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963.

Вырӑс флотӗнче йӑлана кӗнӗ тӗссем ҫакна пӗлтереҫҫӗ: шурӑ тӗс — чыс, кӑвакки — шанӑҫ, хӗрли — тӑванлӑх.

Традиционные в русском флоте цвета: белый означает честь, синий — верность и красный — братство.

Вӑтӑрмӗш пай // Галина Матвеева. Яновская, Жозефина Исаковна. Карап ӑсти: повесть; вырӑсларан Г. Матвеева куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2012. — 205 с.

«Зонӑна» тухса кайнӑ чух Алексей халӗ кӗрхи нумай сӑрлӑ тӗссем вырӑнне икӗ тӗс — хурапа шурӑ ҫеҫ курчӗ.

Уходя в «зону», Алексей видел теперь под собой вместо ярких осенних красок земли только два цвета: белый и черный.

9 сыпӑк // Леонид Агаков, Александр Артемьев. Борис Полевой. Чӑн-чӑн этем ҫинчен ҫырнӑ повесть. Леонид Агаковпа Александр Артемьев куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950

Хура тӗс ырӑ ӑс-хакӑла, ӑса, сӑпайлӑха тата тӳрӗлӗхе пӗлтерет.

Чёрный цвет символизирует благоразумие, мудрость, скромность, честность.

Рассказово гербӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A0%D0%B0%D ... 0%B1%D3%97

Симӗс тӗс ҫут ҫанталӑка, ҫуркуннене, сывлӑха, ҫамрӑклӑхпа шанчӑка пӗлтерет.

Зелёный цвет символизирует природу, весну, здоровье, молодость и надежду.

Рассказово гербӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A0%D0%B0%D ... 0%B1%D3%97

Хӗрлӗ тӗс — ӗҫ, хӑюлӑх, пурнӑҫа ҫирӗплетекен вӑй, илем тата уяв символӗ.

Красный цвет — символ труда, мужества, жизнеутверждающей силы, красоты и праздника.

Рассказово гербӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A0%D0%B0%D ... 0%B1%D3%97

Шӑнкӑрч аслашшӗ, чӗркуҫҫи таран шап-шурӑ пир кӗпе тӑхӑнса янӑскер, чӗлӗмӗ евӗр хӑмӑр тӗс ҫапса лартнӑ пӳртре юмахри асамҫӑ мучи пек курӑнать.

Куҫарса пулӑш

Пӗрремӗш сыпӑк // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 3–36 с.

Юлашки тапхӑрта тумӑн тӗсӗ-йӗрӗ, ӗлки-ӗренки улшӑнса пӗтнӗ: капашӗ сарӑлнӑ, хӗрлӗ тӗс мала тухнӑ.

Куҫарса пулӑш

Анатри чӑвашсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Тумтирте шурӑ тӗс паха та пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.

Куҫарса пулӑш

Анатри чӑвашсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

— килте тӗртнӗ пиртен килекен шурӑ тӗс сумлӑхӗ;

Куҫарса пулӑш

Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Чӑваш ҫыннисен кулленхи пурнӑҫӗпе ӗненӗвӗнче шурӑ тӗс пысӑк вырӑн йышӑннӑ.

Куҫарса пулӑш

Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

«Светланка» чечекӗсем сӳнмен-ха, вӗсем ҫурхи юр куҫран ҫухалсанах кӑвар тӗс илеҫҫӗ те ҫӑвӗпех ҫунаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Ҫиччӗмӗш ҫыру // Александр Клементьев. Клементьев А.К. Вунҫиччӗрисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 216 с. — 121–178 с.

Унччен эпӗ кӑвак тӗс ҫав тери хитре иккенне асӑрхаманччӗ.

Куҫарса пулӑш

III // Александр Клементьев. Клементьев А.К. Вунҫиччӗрисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 216 с. — 3–56 с.

Динозавртан юлнӑ пайсене Аргентинӑра вырӑнти палеонтологсем Хосе Фернандо Бонапарте тата Родольфо Кориа чарса кӑларнӑ, 1993 ҫулта вӗсем ӑна Argentinosaurus huinculensis ҫӗнӗ тӗс тесе палӑртнӑ; динозавтран юлнӑ тупӑннӑ юлашкисем пурӑ тапхӑрӗн вӑтам вӑхӑтӗнче (99,6—89,8 млн ҫул каялла) шутланма пултараҫҫӗ.

Ископаемые остатки обнаружены в Аргентине местными палеонтологами Хосе Фернандо Бонапарте и Родольфо Кориа и описаны как новый вид Argentinosaurus huinculensis в 1993 году; найденные остатки относятся к середине мелового периода (99,6—89,8 млн лет назад).

Аргентинозавр // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%90%D1%80%D ... 0%B2%D1%80

Колорит вӑл поэт пултарулӑхне нациллӗ тӗс парать, унӑн произведенийӗсен содержанине те, формине те ытти халӑх поэчӗсен произведенийӗсен содержанийӗпе форминчен уйӑрса илме май парать.

Куҫарса пулӑш

Поэзи пулсан… // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 92–98 с.

Ҫулсем тӑрӑх сӑртран хӑвӑрт анмалли тӗс.

Скоростной спуск по дорогам «под горку».

Роликлӑ тӑркӑч // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0% ... 3%91%D1%87

Сенкер тӗс куҫа йӑмӑхтарать.

Куҫарса пулӑш

Асамлӑ ҫул // Юрий Исаев. Исаев Ю.Н. Ҫӗнӗ касӑн шухӑ яшӗсем: калавсем, асаилӳ, тӗрленчӗксем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2023. — 149 с. — 54–62 с.

Ҫулӑм хӗррисем шупка, варринче, ҫип йӗри-тавра, хӗрлӗ тӗс куҫа йӑмӑхтарать.

Куҫарса пулӑш

Асамлӑ ҫул // Юрий Исаев. Исаев Ю.Н. Ҫӗнӗ касӑн шухӑ яшӗсем: калавсем, асаилӳ, тӗрленчӗксем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2023. — 149 с. — 54–62 с.

Вӑрҫӑ вӑрӑма кайсан, йывӑр ӗҫпе анис улма пек пит-куҫӗ тӗссӗрленсе илемсӗрленме, кашни каччӑ чуп тума ӗмӗтленекен чӑмӑр тути тӗс ҫухатма пултарать-ҫке-ха.

Куҫарса пулӑш

Аслатиллӗ ҫумӑр // Ӑсан Уҫӑпӗ. Ӑсан Уҫӑпӗ. Тӗлӗкри те пирӗнпех: повеҫсемпе калавсем. Шупашкар: «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2014. — 142 с. — 78–83 с.