Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Кӑнтӑрла вӑл ҫӳлте тӑрать, ҫӗре хыта хӗртет.

Высоко стоит оно в полдень и сильно греет землю.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӑнтӑрла тӗлӗнче вӑл аялта тӑрать.

Низко стоит оно в полдень.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ун вырӑнне ҫавӑнтах унтан йывӑртарах сивӗ сывлӑш пырса тӑрать.

На его место тотчас же приводит более тяжелый холодный воздух.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗл еннелле урӑхла: хӗвел тухать те сахал курӑнса тӑрать, шӑп кӑнтӑрла та вӑл аялта тӑрать.

К зиме — наоборот: солнце появляется на короткое время и низко стоит над землей в полдень.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑл ирхине ирех тухать, анассине час анмасть, шӑп кӑнтӑрла вӑл ҫӳлте тӑрать.

Рано появляется оно по утрам и поздно заходит; высоко стоит оно над землей в полдень.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗвел ҫӗре мӗн чухлӗ ытларах ҫутатса тӑрать, ҫӗр ҫавӑн чухлӗ ытларах ӑшӑнать.

Чем дольше светит солнце, тем больше нагревается земля.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Анчах ҫанталӑк мӗн пирки улшӑнса тӑрать?

Но почему погода меняется?

Ҫанталӑка пӗлни кама тата мӗн тума кирлӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Экватор патӗнче ҫулталӑкӗпех пӗр пек вӗри ҫанталӑк тӑрать.

Весь год у экватора стоит одинаково жаркая погода.

Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшӑ тӑрӑхӗсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Чи шӑрӑх вӑхӑтра та ирхине шӑрӑх пулмасть: ун чухне хӗвел пӗлӗт ҫинче аялта тӑрать те, унӑн пайӑркисем хытӑ хӗртмеҫҫӗ.

Даже в самое жаркое время года утром бывает не жарко — в это время солнце еще низко стоит на небе, и его лучи греют слабо.

Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшӑ тӑрӑхӗсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗвел ҫурҫӗрти ҫурчӑмӑра та, кӑнтӑрти ҫурчӑмӑра та пӗр пек ҫутатса тӑрать пулсан, вара ҫурпа кӗр пулаҫҫӗ.

Весна и осень бывают при таком положении земли, когда солнце одинаково освещает северное и южное полушария.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӑнтӑр полюсне тата ун таврашӗнчи вырӑнсене талӑкӗпе ҫутӑ ҫутатса тӑрать.

Южный полюс и пространство вокруг него все это время освещены.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Глобус ҫинче те, ӳкерчӗк ҫинче те курӑнса тӑрать: ҫӗр ҫапла тӑнӑ чухне ҫурҫӗр полюсӗ те, ун таврашӗнчи ҫӗр те пӗрмаях мӗлкере пулаҫҫӗ.

На глобусе и рисунке видно, что при таком положении земли северный полюс и пространство вокруг него находятся все время в тени.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӑнтӑрти ҫурчӑмӑрӗнче паллӑ тунӑ точка апла мар, вӑл ҫутӑра нумайтарах тӑрать.

Точка, помеченная в южном полушарии, наоборот, будет большую часть времени освещена.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Глобуса тӗнӗлӗ тавра ҫавӑрӑр, вара эсир куратӑр — Мускав халӗ талӑк хушшинче мӗлкере нумайтарах тӑрать.

Поверните глобус вокруг оси, и вы увидите, что Москва будет находиться большую часть суток в тени.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫурҫӗр полюсӗ ҫывӑхӗнче ҫав вӑхӑтра хӗвел талӑкӗпех курӑнса тӑрать.

Около северного полюса в это время солнце светит круглые сутки.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Глобус ҫинче те, ӳкерчӗк ҫинче те курӑнса тӑрать: ҫурҫӗр полюсӗпе ун таврашӗнчи ҫӗрсем глобус хӑйӗн тӗнӗлӗ тавра ҫаврӑннӑ чухне пӗрмаях ҫутӑра пулаҫҫӗ.

На глобусе и на рисунке видно, что северный полюс и пространство вокруг него при вращении глобуса вокруг себя все время освещены.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Мускав ларакан вырӑна ҫутӑ ытларах вӑхӑт хушши ҫутатса тӑрать.

Место, занимаемое Москвой, большую часть суток освещено.

Ҫӗрӗн ҫулталӑкри ҫавӑрӑнӑҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӗр чӑмӑрӗ те Хӗвел умӗнче ҫавӑн пекех ҫавӑрӑнса тӑрать те ҫӗр ҫинче, кунпа ҫӗр ылмашса тӑраҫҫӗ.

Точно так же вертится земной шар перед солнцем, и на земле день сменяется ночью.

Кунпа ҫӗр мӗншӗн пулаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗвел Ҫӗр ҫине ҫутӑпа ӑшӑ ярса тӑрать.

Солнце посылает на землю свет и тепло.

Ҫӗрпе Хӗвел // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӳлте, капитан кӗперӗ ҫинче, рулевой тӑрать.

А наверху, на капитанском мостике, стоит рулевой.

Европӑран Америкӑна // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.