Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫак ҫулсенче Кузнецк бассейнӗнче ҫӗркӑмрӑкӗ кӑларас е пит сарӑлса кайрӗ.

Широко развернулась в последние годы добыча кузнецкого угля.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Енисей тӗлӗпеле эпир пин километра яхӑн вӗҫсе кайрӑмӑр, йӗри-тавра пур еннелле те вӗҫӗ-хӗррисӗр тайга сарӑлса ларать.

Около тысячи километров пролетели мы над Енисеем, и вокруг все время тянулась бесконечная тайга.

Тайга ҫийӗнче тата тайгара // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур еннелле те — ҫурҫӗрелле, кӑнтӑралла, хӗвелтухӑҫнелле тата хӗвеланӑҫнелле те тайга сарӑлса ларать.

Во все стороны — на север, юг, восток и запад — уходила вдаль тайга.

Тайга ҫийӗнче тата тайгара // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хальхи вӑхӑтра тундрӑра урӑх вырӑнсенче те нумай ҫӗрте строительство сарӑлса пырать.

В настоящее время строительство развертывается и во многих других местах тундры.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Чӑнкӑ ту айккисем хушшинче, тӑрӑ кӳлӗ хӗрринче, ҫӗнӗ хула сарӑлса ларать.

Между крутыми склонами гор на берегу прозрачного озера раскинулся новый город.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Эпир опытлӑ станцин тутӑ пӑланӗсен кӗтӗвӗсемпе вӗсен темӗн чухлӗ пӑрушӗсене тата йытӑ ӗрчетмелли городока куртӑмӑр; опытлӑ станци ҫумӗнче пысӑк уй-хир сарӑлса выртать.

Мы видели стада сытых оленей опытной станции и множество их телят и городок для собаководства; возле опытной станции расстилалось большое поле.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хула таврашӗнче ӗлӗк тундрӑра пулман уй-хирсемпе пахчасем сарӑлса выртаҫҫӗ.

В окрестностях города раскинулись поля и огороды, которых раньше не было в тундре.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундрӑна пыракан купецсене вӗҫӗ-хӗррисӗр сарӑлса выртакан тундрӑра куҫса ҫӳрекен, ҫӗтсе кайнӑ пӗччен ҫынна улталама ҫӑмӑл пулнӑ.

Легко было купцам, приезжавшим в тундру, обманывать одинокого, затерянного в беспредельных пространствах тундры кочевника.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Йӗри-тавра вӗҫӗ-хӗрри курӑнми юр тӳремлӗхӗ сарӑлса выртать.

Вокруг расстилалась беспредельная снеговая равнина.

Хӗлле тундра тӑрӑх кайни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсен тавра хаяр пӑрлӑ хир темиҫе ҫӗр, пин километр сарӑлса выртнӑ.

Вокруг них на сотни и тысячи километров расстилалась суровая ледяная пустыня.

«Ҫурсӗр полюсӗ» поляр станцийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Часах «Челюскин» талккӑшпех сарӑлса выртакан пӑрсем хушшине кӗрсе кайнӑ.

Скоро «Челюскин»уже среди сплошных льдов.

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Глобус ҫине тата ҫурчӑмӑрсен картти ҫине пӑхӑр: Европӑна Азин тата Америкӑн ҫурҫӗрти ҫыран хӗррисем патӗнче, Ҫурҫӗр полюсӗ тавра, темиҫе пин километр хушши Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан сарӑлса выртать.

Посмотрите на глобусе и карте полушарий: у северных берегов Европы, Азии и Америки, вокруг Северного полюса, на многие тысячи километров раскинулся Северный Ледовитый океан.

1. Поляр зони. // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

ССР Союзӗ ҫурҫӗртен кӑнтӑралла пит анлӑн сарӑлса выртнӑ пирки унта темӗн тӗрлӗ ҫутҫанталӑк та пур.

Так как СССР имеет большое протяжение с севера на юг, то природа его очень разнообразна.

II. ССР Союзӗн ҫутҫанталӑкӗпе халӑх пурӑнӑҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

ССР Союзӗ ҫурҫӗртен кӑнтӑралла 4 1/2 пин километр хушши сарӑлса выртать.

На 4 1/2 тысячи километров протянулся СССР с севера на юг.

II. ССР Союзӗн ҫутҫанталӑкӗпе халӑх пурӑнӑҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

— Ырӑ кун… ырӑ кун… ырӑ кун… — хумӑн-хумӑн сарӑлса хуравларӗ ахрӑм.

— Добрый день… день… день… — откликнулось эхо.

XIX // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Эпӗ пӗрремӗш хут вӗҫӗ-хӗррисӗр сарӑлса выртакан пуш-хир хӑйӑрӗн «ҫемҫе тӳшекӗ» ҫинче ҫӗр каҫрӑм, ҫынсем пурӑнма юрӑхлӑ ҫӗртен пин-пин ҫухрӑм аякра.

Итак, в первый вечер я уснул на песке в пустыне, где на тысячи миль вокруг не было никакого жилья.

II // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Ҫурҫӗртен кӑнтӑралла шутласан, ССР Союзӗ 4 1/2 пин километр сарӑлса выртать.

С севера на юг СССР простирается на 4 1/2 тысячи километров.

I. ССР Союзӗн ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи вырӑнӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Касса хӑртнӑ вӑрмансен тата ӗмӗрхи ҫеҫенхирсен вырӑнӗнче пысӑк хуласем, ялсем, темиҫе пин фабрика, завод пулса тӑнӑ, уйхирсем, садсем, парксем сарӑлса выртаҫҫӗ, пур еннелле те чугун ҫулсем тӑсӑлса каяҫҫӗ.

На месте вырубленных лесов и первобытных степей выросли огромные города и селения, тысячи заводов и фабрик, раскинулись поля, сады, парки, протянулись во всех направлениях железные дороги.

Ҫурҫӗр енчи вӑтам тӑрӑхра ҫӗршыв пуянлӑхӗпе епле усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫав хушӑра пин километр ытла тӑсӑлса выртакан ҫӗрте летчиксем пур еннелле сарӑлса каякан вӑрмансене те кураҫҫӗ.

Почти все это время на протяжении более тысячи километров летчики видели уходящие во все стороны непроходимые леса.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан хӗррипе вӑрмансӑр пушӑ ҫӗрсем — тундрӑсем сарӑлса выртаҫҫӗ.

На берегах Северного Ледовитого океана раскинулись громадные безлесные пространства — тундры.

Тундра // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.