Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Вӗсем чиркӳ пек ҫӳллӗ йывӑҫсем терӗм.

вышиной с колокольню,

V // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Михаил Ильич тахҫантанпах юханшывсемпе айлӑмсенче, ҫӑлкуҫӗсем ҫывӑхӗнче хунавсем лартать, вӗсене тӑрӑшса пӑхать, ҫӑлкуҫсенчен витрепе шыв ӑсса шӑварать, йывӑҫсем ҫирӗпленсе ҫитичченех куллен пӑхать.

С давних пор Михаил Ильич по берегам рек и склонам, вблизи источников сажает саженцы, за которыми тщательно ухаживает, носит ведрами воду из родника и поливает, пока деревья не укрепятся и не пойдут в рост.

Алӑсене ӗҫ – чуна савӑнӑҫ // Галина ВАРИКОВА. https://sutasul.ru/articles/obshchestvo/ ... -n-3468717

Испанире нумай йывӑҫсем ҫулталӑкӗпех симӗс лараҫҫӗ.

Большинство деревьев в Испании зеленеет в течение круглого года.

Вӑтам тӑрӑхӑн ӑшӑ пайӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӗрекен тункатасемпе йӑваннӑ йывӑҫсем ҫула пӳлсе тӑраҫҫӗ.

Гниющие пни и поваленные деревья преграждают путь.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫавӑнпа вӗсене ӗмӗр симӗс йывӑҫсем теҫҫӗ.

За это их называют вечнозелеными.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тундрӑра йывӑҫсем ӳсме пултараймаҫҫӗ, унта вӗтӗ ҫулҫӑллӑ лутра хурӑнсем тата ҫырла тӗмӗсем — кӗтмел, морошка, голубика, шур ҫырли тӗмӗсем анчах ӳсеҫҫӗ.

Деревья в тундре не могут расти, а растут только низенькая карликовая березка с маленькими листочками, ягодные кустарники: брусника, морошка, голубика и клюква.

Тундра // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем ҫӑлкуҫӗсенчен юхса тӑракан шыва каналсем тӑрӑх йывӑҫсем патне, акнӑ тырӑ-пула патне яраҫҫӗ.

Они отводят воду источников по канавам к деревьям и посевам.

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шыв йывӑҫсем хушшинчен шӑнкӑртатса юхса тӑрать.

Вода ручейками струилась и журчала у подножия деревьев.

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Унӑн тавра тем пысӑкӗш пальмӑсем тата тропикри ытти йывӑҫсем ӳснӗ, вӗсене пысӑк лианӑсем ҫӗлен пек явӑнкаласа сырса илнӗ.

Огромные пальмы и другие тропические деревья, опутанные, как змеями, лианами, окружали его.

Негр ялне аркатни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Уйрӑмӑнах мӑн йывӑҫсем — баобабсем паллӑ тӑраҫҫӗ.

Особенно выделялись деревья-великаны — баобабы.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Куҫпа пӑхса илме ҫук сарӑлса выртакан курӑклӑ хирте пӗччен е ушкӑнпа йывӑҫсем ӳскелеҫҫӗ.

Среди необозримого травяного простора то группами, то в одиночку росли; деревья.

Африкӑри саванна тӑрӑх ҫӳрени // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тигртан кӑшт пӗчӗкрех, анчах ун пекех вӑйлӑ, унран йӳрӗкрех; йывӑҫсем тӑрне улӑхать те унтан тӳрех чӗр-чунсем ҫине сикет.

Несколько меньше тигра, но такой же сильный и более подвижный; взбирается на деревья и прыгает оттуда на животных.

Тропик вӑрманӗсенчи чӗрчунсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Анчах пур ҫӗрте те пӗр пек йывӑҫсем кӑна ӳсмеҫҫӗ, пӗр пек чӗрчунсем кӑна пурӑнмаҫҫӗ.

Но не везде, конечно, растут одни и те же растения и водятся одни и те же животные.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Унччен тӑп тӑракан йывӑҫсем унталла та кунталла сулланма тытӑнчӗҫ.

Деревья, стоявшие до этой минуты неподвижно, стали сильно качаться из стороны в сторону.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Слонсем кӑкласа ывӑтнӑ йывӑҫсем кӗреслетсе ӳкеҫҫӗ.

С треском падали вывернутые слонами деревья.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пур ҫӗрте те кайса ӳкнӗ йывӑҫсем купаланса выртаҫҫӗ, пурне те ҫӑран ӳсекен лианӑсем явӑнса илнӗ.

Повсюду нагромождены стволы упавших деревьев, и все спутано густыми, зарослями лиан.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫумӑрсем юхтарса ҫума тытӑнсанах саванна каллех симӗсленет, ҫӳллӗ курӑкпа витӗнет, йывӑҫсем те ҫамрӑк ҫулҫӑпа витӗнеҫҫӗ.

Но польют дожди, и саванна опять зеленеет, покрывается высокими травами, деревья одеваются молодой листвой.

Тропик тӑрӑхӗнчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Унта пӗччен е пӗчӗк ушкӑнпа ӳсекен, уяртан хӑраман йывӑҫсем ҫеҫ тӗл пулкалаҫҫӗ.

Только в одиночку и небольшими группами попадаются деревья, которые не боятся засухи.

Тропик тӑрӑхӗнчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Йывӑҫсем чечеке лараҫҫӗ.

Начинают цвести деревья.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кӗркунне шӑнтнӑ чухне тата хӗлле ҫӗр те, йывӑҫсем те чылай сивӗннӗ чухне, вӗсем ҫине сывлӑм ӳкмест, ҫинҫе йӗп пек шурӑ пӑрсем пулаҫҫӗ.

Осенью при заморозках и зимой, когда значительно охлаждаются почва и растения, на их поверхности появляется не роса, а белые ледяные иголочки.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.