Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫав тери ҫутӑ; чи инҫетри вырӑнта та ҫынсем питӗ уҫӑмлӑн курӑнаҫҫӗ — кашни йӗр таранчченех; ҫутта пула куҫра шӑрӑх теме юрать-тӗр.

Свет был так силен, что в самом отдаленном месте я различал с точностью черты людей; можно сказать, что от света было жарко глазам.

XVII // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Тӑваттӑмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 7–163 с.

Чӑвашсене ҫутта кӑларнӑ Иван Яковлева Ильминский нумай пулӑшса пынӑ.

Ильминский много помогал просветителю чувашского народа Ивану Яковлеву.

Николай Ильминский ҫуралнӑранпа 200 ҫул ҫитнӗ // Таисия Ташней. https://chuvash.org/news/31763.html

Йывӑҫ вуллисен мӑкӑрӑлчӑкӗсен хушшинче вӑрман ӗнтрӗкӗ вӗлкӗшет-ҫиҫкӗнет; шурлӑхри капаш упа саррисем ҫырансен йӗрӗ-ӗренкисене хуплаҫҫӗ; юхан шыв варри ҫӑра ҫутӑпа йӑлтӑртатать, — ҫак ҫутта капмар йывӑҫсен витӗр курӑнми ҫулҫӑ капламӗнчи шыв ҫине ӳкнӗ мӗлке чикӗлесе-чарса лартнӑ.

Меж выпуклостей стволов реял лесной сумрак; пышные болотные папоротники скрывали очертание берегов; середина воды блестела густым светом, ограниченным тенью, падавшей на реку от непроницаемой листвы огромных деревьев.

IV. Хейлӗн юлашки пӑнчи // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Виҫҫӗмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 383–426 с.

Мӗн пур фонтана пӗрӗхтерес, мӗн пур ҫутта ҫутас, мӗн пур алӑка уҫас.

Открыть все фонтаны, весь свет, все двери.

II // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Виҫҫӗмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 371–378 с.

Хушӑран хушӑ чарӑна-чарӑна тӑнлать, ҫутта сӳнтерет те алӑ сӗмӗпе куҫать.

Временами, прислушиваясь, он гасил свет и двигался ощупью.

I // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Виҫҫӗмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 314–319 с.

Вӗсем пӗр-пӗринчен хул пуҫҫисемпе перӗнсе алӑк умӗнче минута яхӑн тӑчӗҫ — сывласа ячӗҫ, питӗрмен алӑк хушӑкӗнчи янкӑр ҫутта куҫӗсемпе тирӗнчӗҫ, унтан Линза Брелока чавсипе чышса пӑрчӗ те татӑклӑнах алӑка уҫса ячӗ; мародерсем художник ҫинелле ыткӑнчӗҫ.

Они задержались у двери, плечо к плечу, не более как на минуту, отдышались, угрюмо впиваясь глазами в яркую щель незапертой двери, а затем Линза, толкнув локтем Брелока, решительно рванул дверь, и мародеры бросились на художника.

V // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Виҫҫӗмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 305–313 с.

— Ахӑртнех, шӑпах ҫакӑ сире пуриншӗн те хаклӑ япалана — ҫутта — тавӑрса пачӗ.

— Пожалуй, только оно и могло вернуть вам то, что дорого для всех, — свет.

III // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Виҫҫӗмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 282–286 с.

Иван Яковлев аслӑ ҫутта кӑлараканӑмӑр пире ӗненӗве шанчӑклӑн упрама, Турӑ халалӗсене ҫирӗп пӑхӑнса пурӑнма пилленӗ.

Беречь веру, почитать заповеди Божии завещал нам великий чувашский просветитель Иван Яковлев.

Михаил Игнатьев Мӑнкун ячӗпе саламлани (2017) // Михаил Игнатьев. https://cap.ru/news/2017/04/16/news-3543652

И.Я. Яковлев аслӑ ҫутта кӑлараканӑмӑр халалӗсене пурнӑҫласа эпир хамӑрӑн чӗлхене сыхласа упрас, пуянлатас тата унӑн халӑх хушшинчи чыс-сумне ӳстерес тӗллевпе комплекслӑн ӗҫлетпӗр, нумай ӗмӗре тӑсӑлакан тӑван культура йӑли-йӗркине малалла аталантаратпӑр.

Мы проводим комплексную работу по сохранению, обогащению и популяризации родной речи, развиваем многовековые культурные традиции, следуя заветам великого чувашского просветителя И.Я. Яковлева.

Михаил Игнатьев Чӑваш чӗлхи кунӗпе саламлани (2017) // Михаил Игнатьев. https://cap.ru/news/2017/04/25/news-3552202

«Килӗшсе ӗҫленӗ ӗҫ пысӑк усӑллӑ – ҫакна пӗлсе тӑрӑр, ун пек ӗҫе юратӑр», – тенӗ аслӑ ҫутта кӑлараканӑмӑр Иван Яковлев.

«Работа в согласии имеет большую пользу — знайте это, любите такую работу», — сказал великий просветитель Иван Яковлев.

Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне янӑ Ҫыру (2017) // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?id=238588 ... &gov_id=49

«Тӑван чӗлхе халӑхӑн чӗрӗлӗхне ҫирӗплетсе пани кӑна мар, вӑл шӑпах хӑй халӑх пурнӑҫӗ пулса тӑрать», - тенӗ чӑваш ҫырулӑхне никӗсленӗ аслӑ ҫутта кӑлараканӑмӑр тата вӗрентекенӗмӗр Иван Яковлевич Яковлев.

«Родной язык является не только свидетельством жизненности народа, но есть именно сама жизнь народа», - говорил автор чувашской письменности великий просветитель и педагог Иван Яковлевич Яковлев.

Олег Николаев Чӑваш чӗлхи кунӗпе саламлани (2022) // Олег Николаев. https://cap.ru/news/2022/04/24/glava-chu ... aet-s-dnem

Палӑртса хӑварар, чӑваш халӑхне ҫутта кӑлараканӑн ҫуралнӑ кунӗнче, ака уйӑхӗн 25-мӗшӗнче, Чӑваш чӗлхи кунне паллӑ тӑваҫҫӗ.

Отметим, что в день рождения просветителя чувашского народа, 25 апреля, отмечается День чувашского языка.

Турханти ял вулавӑшӗнче «Ун мӑнаҫлӑхӗ — яланлӑхах!» кӗнеке куравӗ уҫӑлнӑ // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/news/31615.html

Шупашкар хулин тӗп клуб тытӑмне кӗрекен «Тантӑш» культура ҫурчӗ Чӑваш чӗлхи кунӗ ячӗпе тата ҫутта кӑлараканӑн ҫуралнӑ кунӗ ячӗпе И.Я. Яковлев хайлавӗсем тӑрӑх ӳкерчӗксен ӑмӑртӑвне ирттерет.

В честь Дня чувашского языка и дня рождения просветителя Дом культуры «Ровесник» Централизованной клубной системы г. Чебоксары проводит конкурс рисунков по произведениям И.Я. Яковлева.

Иван Яковлев хайлавӗсем тӑрӑх ӳкерчӗк ӑмӑртӑвне ирттерӗҫ // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/news/31566.html

Ҫак ҫутта, Ритль, эпӗ мӗнле сӑнламаллине те пӗлместӗп…

Я не могу подобрать название этому свету, Ритль.

II // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Иккӗмӗш том. — Шупашкар, 2011. — 416 с. — 360–374 с.

— Эй-эй, аттеҫӗм… — тӗлӗннӗ хӗр ача чӗтремен аллипе ҫутта хӑйӗн вырӑнне тавӑрчӗ, — эсӗ тӗттӗме юратса пӑрахман пулӗ те?

— Но, папа, — сказала удивленная девочка, возвращая своей бестрепетной рукой яркое освещение, — неужели ты такой любитель потемок?

IV // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Иккӗмӗш том. — Шупашкар, 2011. — 416 с. — 74–80 с.

Ваттисем чунӗ уҫӑлнӑ самантсенче тахҫанхине аса илкелеме кӑмӑллаҫҫӗ-ха, анчах хӑйсем, каларӑмӑр ӗнтӗ, ҫутта шухӑшӗнче те кӑларса тӑратма мехел ҫитерейменрен ачисен, мӑнукӗсемпе вӗсен ачисен ыйтӑвӗсене мӑшлата-мӑшлата яланах пӗрешкел хуравлаҫҫӗ:

Старики, в минуты душевной слабости, любили вспоминать обо всем этом, но сами, как сказано, будучи бессильными мысленно представить свет, на все вопросы детей, внуков и правнуков могли лишь упорно шамкать:

Йӑр-йӑр // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Иккӗмӗш том. — Шупашкар, 2011. — 416 с. — 10–14 с.

— Ҫапла, ӑнсӑртлӑх, — Энниок ҫутта сӳнтерчӗ.

— Да, случайность, — Энниок погасил электричество.

I // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Пӗрремӗш том. — Шупашкар, 2010. — 416 с. — 301–345 с.

Хӑрӑмланнӑ мӑкӑрӑлчӑк кӗленчен хӗрлӗ йӑрӑмӗ чӗтрене-чӗтрене, чӳхене-чӳхене шыва, кӗсменсене тата уҫлӑхӑн пӗр пайне ҫутатать, анчах ҫутта пула таврара тӗттӗмлӗх хуралсах ларчӗ, — шыв айӗнчи суккӑр грот пек.

Рыжий свет выпуклых закопченных стекол, колеблясь, озарил воду, весла и часть пространства, но от огня мрак вокруг стал совсем черным, как слепой грот подземной реки.

IV // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Пӗрремӗш том. — Шупашкар, 2010. — 416 с. — 125–169 с.

Пӗр шутласан, ӗмӗрӗпе халӑха ҫутта кӑларас енӗпе ӗҫленӗ, интеллигент юнӗ витӗр ҫапнӑ ҫын ҫакнашкал калаҫни тӗлӗнмелле те пек.

Куҫарса пулӑш

2 // Николай Максимов. Максимов Н.Н. Синкер. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 349 с.

Халӑха ҫутта кӑларсан, тӗрӗсмарлӑх хӑех пӗтет тесе чӑнласах шутлаттӑм, чӑваш халӑхӗ валли культура автономийӗ туса хумашкӑн ӗмӗтленеттӗм.

Куҫарса пулӑш

1 // Николай Максимов. Максимов Н.Н. Синкер. Роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 349 с.