Ҫыхӑнусем: йӗркеллӗ - тытма
— «Пиҫӗ пулни», господин преподаватель, «ҫын хӑйне хӑй йӗркеллӗ тытма пӗлни», «ӑнлантарма пултарни» — ҫапла калаттӑрччӗ вӗт-ха эсир?— «Гибкость», господин преподаватель, «такт», «вкус» — так, кажется, вы говорили?
Саккӑрмӗш сыпӑк // Аркадий Малов. Шляху С. Ваня юлташ: повесть. — Шупашкар, Чӑваш АССР Государство кӗнеке издательстви, 1958. — 210 с.
Судра хӑйне йӗркеллӗ тытма, чӗлхине чарма пӗлменшӗн тата вунӑ тенкӗ хушрӗҫ.
Хӑрушӑ тавӑру // Леонид Агаков. Агаков, Л. Я. Суя телей: сатирӑлла калавсем; худож. В. Агаков. - Шупашкар: КПСС Чӑваш обкомӗн издательстви, 1975. — 64 с. — 12–21 с.
Эпӗ, хӑйне йӗркеллӗ тытма вӗрентнӗ хӗр, тӗрлӗ сӑлтавсемпе килтен пӗччен тухса, — кам патне-ха тата! — ҫамрӑк ҫын хваттерне кайма пултарасси ҫинчен кама та пулин каланӑ пулсан, мӗнле тарӑхнӑ пулӑттӑмччӗ!
XXVIII // Михаил Рубцов. Тургенев И.С. Умӗн: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 160 с.
— Тупата, эсир стройра та ӗҫре ҫеҫ хӑвӑра йӗркеллӗ тытма пӗлетӗр, ирӗкре вара чӗвӗл-чӗвӗл ҫерҫисем.
1 // Валентина Элпи. Эльби В. А. Тӑрӑр вӑйӑ картине: калавпа повеҫ. — Шупашкар: Чӑвашиздат, 1964. — 60 с. — 16–60 с.
Хӑвӑра йӗркеллӗ тытма тӑрӑшӑр – ҫакна пурте хаклӗҫ.Старайтесь быть дисциплинированными – это качество будет в цене.
11-мӗш эрнери гороскоп // Софья Савнеш. Чӑваш халӑх сайчӗ
— Ах, ҫак лашана йӗркеллӗ тытма пӗлмен ҫынпа, — мӑкӑртатрӗ Мустай, вара Васса патне пычӗ:
XXI сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.
Ҫак ҫӗршывра иккӗленсе тата шанмасӑр тӑма пӗлмеҫҫӗ, ҫавӑнпа та гуигнгнмсем ҫакнашкал вӑхӑтсенче хӑйсене йӗркеллӗ тытма та пултараймаҫҫӗ.
Тӑваттӑмӗш сыпӑк // Урхи Наумӗ, Куҫма Чулкаҫ. Свифт, Даниэль. Лемюэль Гулливер ҫулҫӳренисем; вырӑсларан Н. Урхипе К. Чулкаҫ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 368 с.
Кам патне, мӗн тума ятӑн эс ӑна? — ыйтрӑм эпӗ, хама йӗркеллӗ тытма тӑрӑшса.К кому и зачем ты его отправил? — стараясь быть сдержанным, спросил я.
Вунтӑххӑрмӗш сыпӑк // Тани Юн, Иоаким Максимов-Кошкинский. Козлов, Иван Андреевич. Крымра вӑрттӑн ӗҫлени / [Тани Юн, И. Максимов-Кошкинский куҫ.]. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1954. — 352 с.
Землянкӑра хампа пӗрле пурӑнакан ҫӗнӗ юлташсенчен мана уйрӑмӑнах Кирилл Евстигнеев сержант питӗ килӗшет: вӑл савӑнӑҫлӑ та уҫӑ кӑмӑллӑскер, хӑйне ҫав тери йӗркеллӗ тытма пӗлет.
3. Ведущипе ведомӑй // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Кожедуб, И. Н. Тӑван ҫӗршывшӑн: летчик каласа пани. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 192 с.
Эсир мана хӑвӑршӑн ҫулпуҫ тесе шутлатӑр пулсан, эпӗ сире мана пӑхӑнса тӑма хушатӑп, хӑвӑра йӗркеллӗ тытма хушатӑп, мӗншӗн тесен ҫарӑн вӑйӗ — йӗркелӗхре, пӑхӑнса тӑнинче, хӑвӑра хӑвар тыткалама пӗлнинче.
XII сыпӑк // Григорий Алентей. Джованьоли, Р. Спартак: роман / вырӑсларан Г.Алендей куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 332 с. — 11–314 с.
Килӗштерсе пурӑнас тесен, хӑвна ху йӗркеллӗ тытма, вӑхӑтра чарӑнма пӗлмелле.Чтобы жить в согласии, надо сдерживаться и уметь владеть собой.
Килте хӑвна мӗнле тытмалла // Роза Митрушкина. Аасамаа И. Т. Хӑвна мӗнле тытмалла. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1976. — 192 с.
Эпӗ тӑлӑх арӑм патне таврӑнса хама йӗркеллӗ тытма пуҫласан, мана та ҫав ушкӑна илетӗп терӗ.Примет и меня тоже, если я вернусь к вдове и буду вести себя хорошо.
Пӗрремӗш сыпӑк // Асклида Соколова. Твен М. Гекльберри Финн темтепӗр курса ҫӳрени. Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1985. — 328 с.
Эп сире суккӑр тума пултарнине хӑвӑр аса илтертӗр, хуть ҫакӑн пек майпа хӑвӑра йӗркеллӗ тытма вӗрентес сире!Вы мне напомнили, что я могу сделать вас слепым и хоть таким способом заставить вести себя разумно!
Вунулттӑмӗш сыпӑк // Роза Митрушкина. Жюль Верн. Вунпилӗк ҫулхи капитан. Роман. Куҫараканӗ Митрушкина Р. М. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1984 ҫул, 304 с.
Ҫирахви аслашшӗпе пӗрле Костя ашшӗ килнӗ пулсан, ывӑлӗ ӗҫре ӳрӗк-сӳрӗк ӗҫлени, хӑйне йӗркеллӗ тытма пӗлменни ҫинчен пӗлсен, мӗн калӗ-ши?
Каҫхи шкулта // Владимир Ухли. В. В. Ухли. Хӗрсем пурҫӑн тӗртеҫҫӗ: роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 320 с.
Вӑрманта харпӑр хӑйне йӗркеллӗ тытма кирли ҫинчен ваттисем ахаль каламан-мӗн.
Тундрӑра // Александр Галкин. Арсеньев В.К. Тайгари тӗлпулусем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 178 с. — 165–178 с.
Ӑна сӑпайлӑхӗшӗн, ӗҫченлӗхӗшӗн, хӑйне йӗркеллӗ тытма пӗлнишӗн халӗ те мухтаҫҫӗ.Его до сих пор хвалят за скромность, трудолюбие, умение вести себя правильно.
«Шкулта вӗреннӗ чухнех унӑн лидер паллисем пурччӗ» // Лариса Петрова. Хыпар, 2020.02.07, 13–14№№
Вӑл арӑмӗ умӗнче хӑйне йӗркеллӗ тытма тӑрӑшрӗ, йӑпатрӗ ӑна.
XIII сыпӑк // Василий Алентей. Алендей, Василий. Курӑксене тайса ҫил вӗрет: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1969. — 254 с.
Тепӗр кун эпӗ ӑна каллех паллайми пултӑм, унӑн сасартӑках Доротея пек, килтерӗшне йӗркеллӗ тытма пӗлекен пуҫтаруллӑ ҫын пулас килсе кайнӑ иккен.
VI // Асклида Соколова. Тургенев И.С. Пиравйхи юрату: повеҫсем, калавсем, прозӑллӑ сӑвӑсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 176 с. — 84–131 с.
Ытла та вӑйлӑ выляса кайрӗҫ ӗнтӗ унӑн туйӑмӗсем: халь вӑл пытарса тӑма, ҫак ача умӗнче, Джеммӑн шӑллӗ умӗнче те пулин хӑйне хӑй йӗркеллӗ тытма пултараймарӗ.
XXV // Николай Сандров. Тургенев И.С. Ҫурхи шывсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1952. — 142 с.
Ҫулпа аслӑрах е ӗҫлекен вырӑнпа хӑвӑнтан пысӑкрах ҫынсемпе калаҫнӑ чухне хӑвна йӗркеллӗ тытма пӗлменни (ытла мӑнкӑмӑллӑ пулни е юлташла хӑтланни) те культура ҫитменнине кӑтартса парать.Фамильярность и высокомерие — полярные проявления все той же бестактности.
Лайӑх енӗсем // Роза Митрушкина. Аасамаа И. Т. Хӑвна мӗнле тытмалла. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1976. — 192 с.
- 1