Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

т (тĕпĕ: ) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.
Йӑван ый[т]рӗ тит карчӑкран: — Эпӗ каям унта, — тесе каларӗ тит.

Йыван сказал старушке: — Я пойду туда.

2. [Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 55-61 с.

— Уна ил[т]сенех утнаккӑ пак пулчӗ, — тесе калать тит.

— Как услышала это, вроде как сразу полегчало.

2. [Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 55-61 с.

Ку текстсем хушшинче хитре те хӑйне евӗр хайлавсемпе («Ҫӗлен ҫӗршывӗнче» т. ыт. те) пӗрлех вӑйсӑр текстсем те пур («Патша ҫинчен», «Иванпа ҫӗленсем ҫинчен», «Иван паттӑр», «Вилӗмсӗр чун ҫинчен» т. ыт. те).

Среди них, несомненно, есть оригинальные, хорошие произведения («В стране змея»). Но есть и слабые тексты («Про царя», «Об Иване и змеях», «Иван-батыр», «О бессмертной душе»),

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

И. Юркинӑн Институтӑн ӑслӑлӑх архивӗнче (I пай, 57 т., 148—269 л. ) «Илле паттӑр» юмах пур (ӑна Юркин 1881 ҫулта илтнӗ тесе палӑртса хӑварнӑ).

В научном архиве ЧГИГН (отд. I, т. 57, л. 148—269) есть сказка «Илья-батыр» (с примечанием, что она услышана И. Юркиным в 1881 г.).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ытти текстсенче ача тӗлӗнтермӗш майсемпе ҫурални тӗрлӗрен пулать: яшкалӑх ҫӑнӑхӗнчен тунӑ этем кӗлеткинчен («Яшкалӑх паттӑр»), вӑрмантан илсе килнӗ ӑвӑса пуртӑпа касса тунӑ кӗлеткерен («Антей паттӑр ҫинчен»), старике хӗненӗ хыҫҫӑн хуҫӑлса пӗтнӗ туя татӑкӗсенчен («Туй Тупала», «Туя паттӑр»), Турра хытӑ кӗлтунипе («Лазар Лазарчпа Иван Иванч патша»), виҫӗ ҫул чухӑн-мӗскӗнсене пурлӑхне парса тӑнӑ хыҫҫӑн («Мӑн Ҫӑпата юмаххи»), шывпа вӗретсе ӗҫнӗ вӑрманти курӑкран («Вархонь ҫӗленсемпе ҫапӑҫни»), ҫинӗ пӑрҫаран («Пӑрҫа паттӑр»), лаххана пӑрахнӑ чуста татӑкӗнчен («Чуста паттӑр»), старик ӗнси ҫине тухнӑ ҫӑпанран («Ҫӑпан паттӑр») т. ыт. те.

В других текстах чудесное происхождение связано с употреблением предметов, символизирующих плодородие, в частности дерева, растения. В «Сказке об Антее-батыре» в ребенка-богатыря превращается фигурка, вырезанная из осинового полена, а в текстах «Туй Тубала», «Туя-батыр» — фигурка из куска посоха, сломавшегося от ударов, нанесенных старику. Заварив лесную траву, получает чудодейственный напиток для зачатия героиня сказки «О сражении Вархоня со змеями», употребление в пищу гороха явилось способом зачатия и рождения нового батыра в другой сказке («Пырзя-батыр»). Слепленная из теста кукла вдруг обращается в богатыря («Яшкалых-батыр», «Чуста-батыр»). Встречаются сюжеты о богатырях, вымоленных у Бога («Лазар Лазарч и царь Иван Иванч») или дарованных за милосердные поступки («Сказка о Большом Лапте»).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ку юмахсем 301 А сюжетрисен йышӗнчех, шутсӑрах уйрӑлса тӑмаҫҫӗ: ҫулпа пынӑ чух паттӑр урӑх паттӑрсене (Ту паттӑр, Йывӑҫ паттӑр, хӗвел ывӑлӗ Хӗветке, упа ывӑлӗ Утаман, Ҫил паттӑр т. ыт. те) тӗл пулать те малалла вӗсемпе пӗрле каять.

Данные сказки особо не отличаются от сказок с сюжетом 301 (3-я группа): по дороге батыр встречает других батыров (Ту-батыр, Йывысьбатыр, сын солнца Хветке, сын медведя Удаман, Силь-батыр и др. ), и они вместе продолжают путь.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Чике старик хур сухал (ытти тӗрӗк халӑхӗсен юмахӗсенче: иргаил, гифрит, ифрит т. ыт. те) сӑнарӗ вырӑс юмахӗсенчи «мужичок с ноготок, борода с локоток» текен героя ҫывӑх илтӗнет.

Образ Чиге-старика (Чике старик хур сухал, букв.: «старик в локоть, а борода в два локтя»; в сказках других тюркских народов: иргаил, гифрит, ифрит и др. ) близок в русских сказках к герою «мужичок с ноготок, а борода с локоток».

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Кунашкал тӗслӗхсем темӗн чухлех илсе пама пулать («Каҫ Иванӗ, Ҫур ҫӗр Иванӗ, Ирхи Иван», «Яшкалӑх паттӑр» т. ыт. те).

Ивана змей один раз ударил, и Иван пошатнулся. Змея Иван один раз ударил — так и уничтожил. […] Иван таким образом уничтожил троих змеев и взял с собой трех девушек ([«Вечерний Иван, Полуночный Иван, Утренний Иван»]).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Кун хыҫҫӑн ҫак вунӑҫуллӑхра чӑваш халӑх юмахӗсене вырӑсла куҫарса темиҫе кӗнеке те кӑлараҫҫӗ: «Сказки и предания чуваш», «Этиккан и Селиме», «Угандей и Селендей» т. ыт. те.

1960-е гг. ознаменовались появлением ряда новых сборников сказок в переводе на русский язык — это «Сказки и предания чуваш», «Этиккан и Селиме», «Угандей и Селендей» и т. д.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Пӗтӗм ӗҫе йӗркелесе, пӗтӗҫтерсе тӑракан центр кунта Чӑваш наукӑпа тӗпчев институчӗ пулнӑ. Институт Н. Ашмаринӑн (31 т. ), Н. Никольскин (238 т. ), И. Никитинӑн (Юркки Иванӗн), И. Юркинӑн, Н. Романовӑн, Г. Комиссаровӑн, К. Эллен, И. Патмарӑн, И. Одюковӑн тата ыттисен ятарлӑ фончӗсене илнӗ», — тесе палӑртать Г.Ф. Юмарт.

«Центром организации и объединения всей работы здесь стал Чувашский институт научного исследования. Институт приобрел специальные фонды Н. Ашмарина (31 т. ), Н. Никольского (238 т. ), И. Никитина (Ивана Юркки), И. Юркина, Н. Романова, Г. Комиссарова, К. Эллена, И. Патмара, И. Одюкова и др.», — отмечает Г.Ф. Юмарт.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Вӑл ӗҫе тӗрлӗ обществӑлла организацисем («Чӑваш ене тӗпчекенсен обществи» (Общество изучения Чувашского края), «Канаш» Чӑваш писателӗсен союзӗ, Чӑваш наци музейӗ т. ыт. те), вӗрентекенсемпе вӗренекенсем хутшӑнаҫҫӗ.

В работу по собиранию образцов народного творчества активно включились общественные организации (Общество по изучению Чувашского края, Союз чувашских писателей «Канаш», Чувашский музей и др. ), учителя и учащиеся.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Г.Т. Тимофеев паттӑр юмахӗсене ятарласа пуҫтарман пулсан та, юмахсен ытти тӗсӗсене тимлесе пуҫтарнӑ, вӗсене пурне те ытти сӑмахлӑхпа пӗрле «Тӑхӑрьял» ятлӑ пысӑк ӗҫе пӗрлештернӗ.

Сказкам о богатырях он не уделял особого внимания, но сказки в целом занимают в его труде «Тӑхӑрьял» (Девятиселье) значительное место наряду с другими фольклорными текстами, помещенными в этот сборник.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Чӗмпӗр чӑваш шкулӗнчен шӑтса тухнӑ чи пултаруллӑ ятсенчен пӗри вӑл — Г.Т. Тимофеев.

Одним из талантливых воспитанников Симбирской чувашской школы, несомненно, был Г.Т. Тимофеев.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Анчах нараста юмахӗсенчи качча вилӗм витӗр тухма вӑрманта пурӑнакан карчӑк (шур сухаллӑ ватӑ, хӗрсем, лаша т. ыт. ) пулӑшать пулсассӑн, паттӑр юмахӗсенчи йӗкӗт йывӑрлӑхсене хӑй вӑйӗпе ҫӗнтерет.

Однако если в волшебных сказках герою избежать гибели и одержать верх над злом помогают другие персонажи (лесная старуха, белобородый старик, девы, лошадь и др. ) или волшебные предметы, то в богатырских сказках юноша обходится без помощников, через все испытания успешно проходит благодаря собственным усилиям и уменью.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Уйрӑм томсенче чӑваш фольклорӗн тӗрлӗ жанрӗ пулӗ: юмахсем, мифсемпе халапсем, ваттисен сӑмахӗсемпе каларӑшсем, мешехе поэзийӗ, юрӑсем, вӗрӳ-суру чӗлхи, ача-пӑча сӑмахлӑхӗ, ӗненӳсем, шӳтсем т. ыт. те.

В отдельных томах будут представлены разные жанры чувашского фольклора: сказки, мифы и предания, пословицы и поговорки, обрядовая поэзия, народные песни, магическая поэзия, детский фольклор, поверья, шутки и др.

Редколлегирен // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 4с.

Ҫирӗм минутсем ҫеҫ кӗтрӗ вӑл — «Т» саспаллиллӗ тимӗр юпа тӗлне шур «шашкӑллӑ» йӑм хура «Волга» ун умӗнче пулчӗ.

Куҫарса пулӑш

2 // Леонид Агаков. Агаков, Л. Я. Суя телей: сатирӑлла калавсем; худож. В. Агаков. - Шупашкар: КПСС Чӑваш обкомӗн издательстви, 1975. — 64 с. — 34–50 с.

Хӑвӑрӑн пурнӑҫра хӑш чух пӗр-пӗр чӑрмав пулать-и, ӑнсӑртран кансӗртерех самант килсе тухать-и (ку шута профсоюз пухӑвӗнчи критикӑпа самокритика, арӑмӗ мӗншӗн те пулин пӗр эрне хушши мӑртлатса ҫӳрени, пӗртен-пӗр юратнӑ ывӑл умлӑ-хыҫлӑ ик-виҫӗ хут вытрезвителе лекни т. ыт. те кӗрет), — ялан пире асӑнса ӳпкелешетӗр:

Куҫарса пулӑш

Михал Михалчӑн икӗ пурнӑҫӗ // Леонид Агаков. Агаков, Л. Я. Суя телей: сатирӑлла калавсем; худож. В. Агаков. - Шупашкар: КПСС Чӑваш обкомӗн издательстви, 1975. — 64 с. — 3–11 с.

Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи кӗрлесе тухсан пӗрремӗш ҫулах фронта ӑсанать Т.Ф.Федоров.

Куҫарса пулӑш

Шуррисемпе те ҫапӑҫнӑ, нимӗҫсене те парӑнтарнӑ // Пурнӑҫ ҫулӗпе. http://alikovopress.ru/shurrisempe-te-ca ... tarna.html

Колчакпа пӗрремӗш ҫапӑҫӑва Шадринск ҫывӑхӗнче кӗнӗ Т.Федоров.

Куҫарса пулӑш

Шуррисемпе те ҫапӑҫнӑ, нимӗҫсене те парӑнтарнӑ // Пурнӑҫ ҫулӗпе. http://alikovopress.ru/shurrisempe-te-ca ... tarna.html

«Т» сасса хытӑ пусса, янраттарса калать: «Эндри» илтӗнет.

Куҫарса пулӑш

IX // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 94–253 с.

Страницăсем:

Меню

 

Статистика

...тĕплӗнрех