Шырав
Шырав ĕçĕ:
Ҫанталӑкӗ сивӗ мар-ха, пӗртте сивӗ мар, анчах ку килте хӑйне ҫатӑр сивӗ сӑмах калама пултарасса, кӗнӗ-кӗмен: «Мерченсен килне хӗр пама эпир тилпӗрентен пашалу пӗҫерсе ҫимен, кикен вӗретсе чей ӗҫмен», — тесе касса татса каласран шикленет Левен.
Асран кайми тӑманлӑ каҫ // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.
Верхоянск хулинче сивӗсен 70° та ҫитеҫҫӗ; ку — ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи чи сивӗ вырӑн («сивӗ полюсӗ»).
Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.
Шӑрӑх сивӗпе, сивӗ шӑрӑхпа ылмашса тӑрасси уйрӑмах ҫуркуннепе кӗркунне, кӑнтӑрла хӗвел хытӑ хӗртнӗ, ҫӗрле сивӗ пулнӑ чух, питӗ палӑрать.
1. Тусем мӗншӗн ишӗлеҫҫӗ // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.
Вӑрлӑх ҫӗре ӳкет; анчах ҫӗр ҫийӗн халь ӗнтӗ сивӗ хӗвел кӑна ҫӗкленет, сивӗ ҫил чупать, сивӗ пӗлӗтсем шӑваҫҫӗ…
VII // Степан Апаш. Короленко В.Г. Суккӑр музыкант: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 194 с.
Ура айӗнчи юр тӗлӗнмелле хытӑ кӑчӑртатнӑ, ку ӗнтӗ ҫанталӑк сиввине пӗлтернӗ, — кун пек сивве вӗсем нихҫан та курман, ун пек сивӗ пулма пултарасси ҫинчен шухӑшламан та.
II // Леонид Агаков. Василевская В.Л. Асамат кӗперӗ: повесть. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1945. — 200 с.
Эпӗ йӑвӑ акнӑ, запаслӑх та пур, сивӗпе хӑракан тымарсене тӑпӑлтарса, вӗсен вырӑнне эпӗ ҫӗнӗрен акатӑп, сивӗ тивмесӗр юлаканнисем — вӗсем чи лайӑххисем, сивӗрен хӑраманнисем, ҫирӗпписем пулӗҫ!
1. «Пирӗн колхозшӑн чи кирли» // Александр Яндаш. Николаева, Галина Евгеньевна. Ӗҫҫинче: роман; вырӑсларан И.Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 524 с.
Асӑннӑ урамри 2-мӗш ҫуртӑн таса мар шыва юхтарса кӑлармалли тата электроснабжени системисене юсассипе ӗҫсене 767 пин тенкӗлӗх ытла, 3-мӗш ҫуртӑн таса мар шыва юхтарса кӑлармалли, сивӗ шыв парса тӑмалли тата электроснабжени системисене юсассипе – 1 млн та 153 пин тенкӗлӗх ытла, 7-мӗш ҫуртӑн электроснабжени тата сивӗ шыв парса тӑмалли системисене юсассипе – 837 пин тенкӗлӗх ытла пурнӑҫламалла пулать.
Нумай хваттерлӗ ҫуртсенчи капиталлӑ юсав ӗҫӗсем ҫинчен // В. ШАПОШНИКОВ. https://www.zp21rus.ru/obshchestvo/8777- ... sem-inchen
Юлашки ҫырӑвӗнче Сергей ҫапла ҫырать: «Юлашки кунсенче пурте улшӑнчӗ, пире хӗвеланӑҫнелле куҫарчӗҫ, ҫавӑнпа ҫырма пултараймарӑм тата ирӗк те памарӗҫ. Тухса кайиччен виҫӗ каҫ тӑтӑмӑр. Ирпе виҫӗ сехетре вагона кӗрсе ларсан, поезд тапранса кайнине те сисмерӗмӗр, мӗншӗн тесен питӗ ывӑннӑччӗ. Ӑсатнӑ чух пире хамӑр ӑҫта кайнине каламарӗҫ, нимӗн пӗлмесӗрех кайрӑмӑр. Ҫула май Новосибирскра мунчара шыва кӗтӗмӗр. Тухса кайсан, эпӗ хамӑр ҫулпа кайӑпӑр тесе шутланӑччӗ, анчах тепӗр ҫулпа Омск, Свердловск, Хусан, Мускав урлӑ кайрӑмӑр. Мускавра каллех мунчара ҫӑвӑнтарчӗҫ, пире кӑлармарӗҫ. Эпир финсен ҫулӗпе каятпӑр тесе шутланӑччӗ, анчах Минск урлӑ Старая Польшӑна кайни палӑрчӗ. Мичук — пирӗн ял ҫынни, финсен вӑрҫине хутшӑннӑскер, вилнӗ вырӑнсенче пурӑнатпӑр. Варшава патне ҫитиччен поезд ҫинчен анса 50 километр кайрӑмӑр, питӗ ывӑнтӑмӑр. Килнӗ хыҫҫӑн виҫӗ кун хушши ҫӳреме пултараймарӑмӑр. Ҫитнӗ ҫӗре пирӗн нимӗн те ҫукчӗ, пире граждансен килӗсене вырнаҫтарчӗҫ. Ялта апат ҫимесӗрех ҫывӑрма вырттарчӗҫ. Поляксем вырӑсла пӗлмеҫҫӗ. Сивӗ пулин те, эпир хӳшӗре пурӑнтӑмӑр, анчах ку нимех те мар, нумаях юлмарӗ, сивӗпе вилместпӗр. Чи хӑрушши - кӳршӗри патшалӑх питӗ ҫывӑхра, Германипе юнашар - эпир Милюшпа (Милюш Байгореевич Аливанов, пӗр ялтан пӗрле чӗнсе илсе, пӗрле служит тунӑ). Манӑн 200 тенкӗ пурччӗ, анчах ҫул ҫинче ҫиме тӑкакларӑм. Унтан пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче тухса, кунта ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче килсе ҫитрӗмӗр. Ку ҫырӑва 1941 ҫулхи апрелӗн 13-мӗшӗнче ҫыратӑп, паян поляксен Мӑнкун. Манран стариксемпе ҫамрӑксене салам калӑр. Ҫыру илсен ял хыпарӗсем ҫинчен пӗлтерӗр. Тата Николай адресне ярса парӑр, вӑл ман пата ҫыру ҫыртӑр, мӗншӗн тесен эпӗ унӑн адресне ҫухатрӑм. Халӗ вӑхӑт ҫук, ҫавӑнпа сахал ҫыратӑп. Вӑхӑт ҫитсен татах ҫырӑп. Вера, хӗрсем качча тухман-и-ха?
Парӑнманскер // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/nikam-ta-nim ... er-3757134
Хӑҫан та пулин ӑна та ҫапла масар ҫине йӑтса килӗҫ, сивӗ шӑтӑка чикӗҫ — ҫулла пулӗ-и вӑл, шартлама сивӗ хӗл кунӗ-и — пӗрре вӑл та ӗмӗр-ӗмӗр таврӑнмасла вилсе выртӗ, пуринчен ытла пытарма тӑванӗсем ҫукки шухӑшлаттарать Укане.
Савӑнӑҫпа хурлӑх юнашарах // Алексей Афанасьев. А. А. Афанасьев. Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ: роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 288 с.
Верхоянск хули патӗнче ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи чи сивӗ вырӑн (сивӗ полюсӗ) пур.Возле города Верхоянска находится самое холодное место земного шара (полюс холода).
Климат // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.
Азири пайӗнче климат ӑраснах пит сивӗ вара, кунта Атлантика океанӗнчен килекен ӑшӑ нӳрлӗ ҫилсем ҫитеймеҫҫӗ, ҫурҫӗр енчен кунти ҫӗршыва сивӗ поляр тинӗсӗсем хупӑрласа тӑраҫҫӗ.
Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.
Час-часах шартлама сивӗсем, ҫил-тӑмансем пулаҫҫӗ; час-часах типӗ, сивӗ ҫилсем вӗреҫҫӗ.Часто бывает жестокие морозы, снежные метели: часто дуют холодные и сухие ветры.
Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.
Сивӗ климатран вӑтам сивӗ, унтан вӑтам ӑшӑ, чи кӑнтӑрта тата ӑшӑ климат та пулса тӑрать.
II. ССР Союзӗн ҫутҫанталӑкӗпе халӑх пурӑнӑҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.
Кӑнтӑралла кайнӑҫемӗн сивӗ тӑрӑхри хӗллехи шартлама сивӗсем майӗпе ҫемҫелсе пыраҫҫӗ.Жестокие зимние морозы холодного пояса по направлению к югу постепенно ослабевают.
II. ССР Союзӗн ҫутҫанталӑкӗпе халӑх пурӑнӑҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.
Вӑтам тӑрӑхсенче шӑрӑх тӑрӑхри пек вӑйран яракан вӗри те ҫук, сивӗ тӑрӑхри пек шӑнтса хытаракан сивӗ те ҫук.
Вӑтам тӑрӑхсенчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.
Ҫурҫӗрти полюспа Кӑнтӑрти полюс тавра ҫӗр ҫинчи сивӗ тӑрӑхсем сарӑлса выртаҫҫӗ — ҫурҫӗрти тата кӑнтӑрти сивӗ тӑрӑхсем.Вокруг Северного и Южного полюсов земного шара лежат холодные пояса земли — северный и южный.
Сивӗ тӑрӑхсенчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.
Уйӑх хушшинче сивӗ кунсем те пулнӑ пулсан, вара ак ҫапла тунӑ: ӑшӑ градусӗсене кӑтартакан числосене хӑйсене уйрӑм хушаттӑмӑр, сивӗ градусӗсене кӑтартакан числосене те уйрӑм хушаттӑмӑр.
Эпир хамӑр шкулта ҫанталӑка епле сӑнаса пыни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.
Вӗсем ҫурҫӗрти сивӗ тӑрӑхпа кӑнтӑрти сивӗ тӑрӑхӑн чиккисем.
Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшӑ тӑрӑхӗсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.
Ҫавӑнпа вӑтам тӑрӑхра сивӗ тӑрӑхринчен ӑшӑрах, анчах шӑрӑх тӑрӑхринчен сивӗрех.Поэтому в умеренных поясах теплее, чем в холодных, но холоднее, чем в жарком.
Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшӑ тӑрӑхӗсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.
Полюссем патӗнче чи сивӗ вырӑнсем выртаҫҫӗ, ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи сивӗ тӑрӑхсем.Около полюсов находятся самые холодные страны, или холодные пояса, земного шара.
Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшӑ тӑрӑхӗсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.