Шырав
Шырав ĕçĕ:
Галилей, япаласем ӳкнине ҫавӑн пек тӗпчесе вӗренсе, унччен грексен физикин икӗ пин ҫула яхӑн тӑнӑ суя шухӑшне — пӗр пек ҫӳллӗшрен йывӑр япала ҫӑмӑллинчен хӑвӑртрах ӳкет тенине пӑрахӑҫа кӑларнӑ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вӑрӑм кӗленче трубкӑна тӗрлӗ япаласем (чул катӑкӗ, вӗҫен-кайӑк тӗкӗ, пробка) хурса, трубкӑна хупса, трубкӑри сывлӑша уҫласа кӑларсан, вара ҫав трубкӑна пӗрре пӗр вӗҫӗпе, тепре тепӗр вӗҫӗпе ҫӳлелле туса вертикальлӗ лартсан, трубкӑри пур япала та пӗрле пӗр пек хӑвӑртланса ӳкет (ку — Ньютон трубки текен трубкӑпа тумалли опыт).
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла вара, ҫак япаласем пӗр пек ҫула пӗр вӑхӑтрах, урӑхла каласан, пӗр пек хӑвӑртланса кайса тухнӑ.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япаласем ирӗклӗ ӳкнин законӗсене вӗренес ӗҫре вӗсене тупнӑ Галилей мӗнле ҫулпа пынӑ, ҫав ҫулпах пыма пулать: пӗр-пӗр шухӑш — гипотеза — каласа хурас пулать те ӑна практикӑра тӗрӗслесе пӑхас пулать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
34. Япаласем ирӗклӗ ӳкни.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Малтанхи опыта тарасан чашкисем ҫине йывӑр япаласем хумасӑр туса пӑхсан, урӑхла каласан, ҫав t вӑйпах тивсен, тараса чашки ӑна питӗ хӑвӑрт ҫапса илсен те хускалма пултарать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Механикӑлла движение движени хисепӗпе кӑтартассине Ньютон япаласем куҫса пынисене сӑнаса суйласа илнӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тепӗр енчен, пӗрремӗш опытра эпир ҫакна куртӑмӑр: тӗрлӗ япаласем пӗр вӑй тивнипех тӗрлӗ хӑвӑртланчӗҫ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япаласем пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса тӑнин хӑш-пӗр тӗслӗхӗсенче нихӑш япала та тепӗр япалан движенине улӑштармасть, вӗсен иккӗшӗн те формисем е калӑпӑшӗсем улшӑнаҫҫӗ, урӑхла каласан, деформаци пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа та кунта малашне вӑй сӑмаха япаласем куҫса пыни улшӑннин сӑлтавӗ пулса тӑракан взаимодействин пысӑкӑшпе кӗскен палӑртас шутпа анчах каланӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса тӑракан, ҫав ҫыхӑнӑва пула хӑйсем куҫса пынисене улӑштаракан япаласем анчах пур.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах та вещество инерцийӗ вӑл Ҫӗр ҫинчи япаласем куҫса пынӑ чухне те, пӗлӗт ҫинчи япаласем (светилӑсем) куҫса пынӑ чухне те палӑрать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак тӗслӗхсем ӗнтӗ пурте ҫакна кӑтартаҫҫӗ: куҫса пыракан япаласем, вӗсене куҫарса пынӑ ытти япаласен куҫарас ӗҫе чарӑнсан та, хӑйсен хӑвӑртлӑхне улӑштармасӑр тытса пыраҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Самолет ҫинчен пӑрахнӑ япаласем малтанхи вӑхӑтра самолет хыҫҫӑн вӗҫсе пыраҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Лаптак ҫийлӗ урапа ҫине хунӑ япаласем, урапана малалла карт туртсан, хыҫалалла (урапана куҫарнӑ енне хирӗҫле) ӳкеҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫутҫанталӑкри мӗнле явленисем тата (малта асӑннисемсӗр пуҫне) япала инерцине палӑртаҫҫӗ, урӑхла каласан, мӗнле явленисем япаласем хӑйсен тӑплӑхне е куҫса пынине пысӑкӑш енчен те, кайнӑ ен енчен те улӑштармасӑр тӑма пултарнине палӑртаҫҫӗ?
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япаласем куҫса пынине темӗн чухлӗ сӑнанинчен Галилей ҫакӑн пек вывод тунӑ: пур япаласен те тӗп свойстви хӑйсен хӑвӑртлӑхне улӑштармасӑр тӑрасси пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа япаласем ӳкнин законӗсене, ывӑтса янӑ япаласем сывлӑшсӑр пространствӑра тата сывлӑшра куҫса пынин законӗсене тӗпчесе вӗренесси — саманан чи кирлӗ, чи малтан тумалли задачи пулса тӑнӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
5. Пӗр тӗнӗлсем ҫинчех ҫакӑн пек икӗ япала ҫулӗсен графикӗсене тӑвӑр: ҫав япаласем пӗр вырӑнтанах v₁ = 2 см/сек тата v₂ = 3 см/сек хӑвӑртлӑхсемпе пӗртикӗс куҫса пыма тытӑнаҫҫӗ, иккӗмӗш япала пӗрремӗшӗнчен 1 сек. каярах тухать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
4. Пӗр тӗнӗлсем ҫинчех ҫакӑн пек икӗ япала ҫулӗсен графикӗсене тӑвӑр: ҫав япаласем пӗр вӑхӑтрах пӗр вырӑнтанах v₁ = 2 см/сек тата v₂= 3 см/сек хӑвӑртлӑхсемпе пӗртикӗс куҫса пыма тытӑнаҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.