Шырав
Шырав ĕçĕ:
Ҫав движени законӗсемех спутниксемшӗн те вырӑнлӑ пулса тӑнине пула, планетӑпа спутник хушшинче, пӗтӗмлетсе каласан, пӗлӗт ҫинчи икӗ япала хушшинче ҫав япаласене иккӗшне те тивсе тӑракан, вӗсен массисене тӳрӗ пропорциллӗ, вӗсен центрӗсем хушшин квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ вӑйсем пур.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, япала Ҫӗрӗн спутникӗ пултӑр тесен, варринелле туртакан вӑй япала йывӑрӑшӗпе пӗртан, урӑхла каласан, F=Р пулмалла
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Задача условийӗ тӑрӑх, япала йывӑрӑшӗ япалана варринелле хӑвӑртланни ҫеҫ парать, анчах ӑна Ҫӗр центрӗ патнелле ирӗклӗн ӳкермест.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавракӑш тӑрӑх ҫавӑрӑнакан япала хӑйӗн инерцине пула хӑйне тытса тӑракан япалана тивекен вӑя инерцин айккинелле тапакан вӑйӗ теҫҫӗ, вӑл центртан тулаш ӗннелле радиус тӑрӑх выртать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, варринелле туртакан вӑй вӑл ҫавракӑш тӑрӑх ҫавӑрӑнакан япалана тытса тӑракан япала тивнин вӑйӗ пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа та, япала обтекаемӑй формӑллӑ пулсан, ҫавра ҫил пулман пирки, япалана куҫса пыма чӑрмантаракан сопротивлени те сахалрах пулать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Опытсем туса тӗпчесе пӑхнӑ тӑрӑх ҫакна пӗлнӗ: куҫса пыракан япала хыҫҫӑн ҫавра юхӑм мӗн чухлӗ сахалрах пулать, ҫав япалана куҫнӑ чух тивекен сопротивлени те ҫавӑн чухлех пӗчӗкрех пулать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртан ҫамка лаптӑкӗллӗ тӗрлӗ япаласенчен пӗчӗкрех сопротивлениллине ытларах обтекаемӑй япала теҫҫӗ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа та хускалман сывлӑшри япалан движенине тӗпчесе вӗренес вырӑнне куҫман япала тӗлӗшпе сывлӑш движенине тӗпчесе вӗренме юрать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
8. Малтанах хатӗрленӗ пӗр-пӗр япалана илӗр те ӑна, ҫипрен ҫакса, стаканри шыва путарӑр (япала стаканӑн стенкисене перӗнмелле мар); ҫиппине е алӑпа тытса тӑрӑр, е расна штативран ҫакса ярӑр.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вара тӗксе кӑларакан вӑй япала йывӑрӑшӗпе пӗртан пуличченех япала хӑпарнӑҫемӗн хӑпарса пырать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
АСDВ савӑта тата ЕFDС трубкӑна хытӑ япала тултарас пулсан, вара трубкӑри япала йывӑрӑшӗ АВ тӗпӗ ҫине СD лаптӑк ҫине тивекен пусӑм вӑйӗнчен сахалрах вӑйпа пуснӑ пулӗччӗ; АВ лаптӑк СD лаптӑкран миҫе хут пысӑкрах, пусӑм вӑйӗ те ҫавӑн чухлӗ хутах сахалтарах пулнӑ пулӗччӗ.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
10. Япалана тайлӑк тӳремҫи тӑрӑх куҫарнӑ чухне япала йывӑрӑшӗн хушӑнаканӗ, тӳремҫи вӑрӑмӑшӗпе параллельлӗскер, ӗҫ тӑвать-и?
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Куҫакан шӑлтӑрмана ҫавӑрӑну тӗнӗлӗллӗ япала ҫине пӑхнӑ пек пӑхма юрать (ӳкерчӗк ҫинче тӗнӗл ӳкерчӗк ҫийӗпе перпендикулярлӑ тата О точка урлӑ каять); вӑл япалана икӗ вӑй тивет: сопротивлени вӑйӗ F₁ тата куҫаракан вай F₂.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Чӑннипе, эпир пӗлнӗ пек, пӗр япала тепӗр япала ҫийӗ тӑрӑх куҫса пынӑ чух кирек хӑҫан та сӗртӗнӳ пулать-пулатех.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, япалана ҫӳлелле хӑпартнӑ чухне тайлӑк тӳремҫипе усӑ курни вӑя хутшӑнтарать, мӗншӗн тесен куҫаракан вӑй яланах япала йывӑрӑшӗнчен сахалрах.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑн пек движенире япалана тивекен вӑйӑн иккӗмӗш хушӑнаканӗ P₂ ӗҫ тумасть, мӗншӗн тесен вӑл япала куҫма пултаракан енпе перпендикулярлӑ.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак сӗртӗнӳ вӑл куҫса пыракан япала ҫийӗ яках марринчен тата ҫак япала куҫакан ҫи яках марринчен килет.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сӗртӗнӳ вӑл пӗр япалана тепӗр япала ҫийӗ тӑрӑх шутарнӑ е кустарнӑ чух пулать.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр япала (ертсе пыраканни) хускални системӑри ытти япаласене пӗр-пӗр паллӑ хускалусем тутарсан, ҫакӑн пек пӗрлеш-ерсе тунӑ системӑна вара механизм теҫҫӗ.
Ансат механизмсем ҫинчи вӑйсен равновесийӗн условийӗсем тата вӑл механизмсем ҫинчи ӗҫсен законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.