Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Смирнова Энгелина Сергеевна (1932 ҫ.ҫ.) — совет саманинчи тата Раҫҫей историкӗ, авалхи вырӑс ӳнер историне тӗпчекен.

Смирнова Энгелина Сергеевна (род. 1932) — советский и российский историк, специалист по истории древнерусского искусства.

Смирнова // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%BC%D ... 0%B2%D0%B0

Авалхи чылай культурӑра ҫӗлен сӑнарне сума сунӑ, ӑна ҫурт-йӗрпе храм стенисем ҫине ӳкернӗ, ҫи-пуҫ ҫине тӗрленӗ, капӑрлӑх пек усӑ курнӑ.

Во многих культурах древности образ змеи почитали, рисовали на стенах жилищ и храмов, вышивали на одежде и использовали в качестве украшения.

Пӗтӗм тӗнчери ҫӗлен кунӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9F%D3%97%D ... 0%BD%D3%97

Округри чи авалхи чиркӳ, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫапӑҫса пуҫӗсене хунӑ салтаксене асӑнса лартнӑ палӑк умӗсенчен пил ыйтса, пуҫ тайса иртрӗмӗр.

Куҫарса пулӑш

Ҫут ҫанталӑк ырлӑхӗнче // Марина ВАСТУЛОВА. http://xn--e1aaatdp0e.xn--p1ai/2024/08/0 ... %87%d0%b5/

Округри чи авалхи чиркӳ, Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫапӑҫса пуҫӗсене хунӑ салтаксене асӑнса лартнӑ палӑк умӗсенчен пил ыйтса, пуҫ тайса иртрӗмӗр.

Куҫарса пулӑш

Ҫут ҫанталӑк ырлӑхӗнче // Марина ВАСТУЛОВА. http://xn--e1aaatdp0e.xn--p1ai/2024/08/0 ... %87%d0%b5/

Кунта пурӑнакан халӑхӑн авалхи асаилӗвӗсем тӑрӑх, ҫак шыв ҫӑлкуҫӗ мӗнле пулса кайни ҫинчен калакан питӗ интереслӗ калани пур.

Куҫарса пулӑш

Хамӑр ҫӗршывран илемли те, хитри те ҫук // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/turizm-/2024 ... uk-3865741

Шӑпах музейсемпе палӑксем паянхи ӑрӑва авалхи пуян культурӑпа паллашма, хамӑрӑн несӗлсем ҫинчен ытларах пӗлме май параҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Таврапӗлӳҫӗсем канашланӑ // Каҫал ен. http://kasalen.ru/2024/07/19/%d1%82%d0%b ... %bd%d3%91/

Ҫулталӑк вӑрӑмӑшне чи малтан шутласа кӑларассине, малтанхи календаре тӑвассине тата пӗлӗтри ҫутатакан япаласене сӑнаса тӗпчессине чи малтан производительнӑй ӗҫсем чи вӑйлӑ аталаннӑ ҫӗршывсенче тунӑ; авалхи вӑхӑтра ҫакнашкал ҫӗршывсем — ҫӗрӗҫӗ ытларах аталаннӑ ҫӗрте, аслӑ юханшывсен айлӑмӗнче: Нил тӑрӑхӗнчи Египетра, Тигрпа Евфрат тӑрӑхӗнчи Месопотамире, Инд ҫинчи Индире, Желтӑй тата Голубой шывсем тӑрӑхӗнчи Китайра пулнӑ.

Самый ранний подсчет продолжительности года, составление первоначального календаря и наблюдение за небесными светилами производились в наиболее развитых странах с ранним развитием производительного труда; в древности подобные страны — там, где более развито земледелие, в долинах великих рек: в Египте вдоль Нила, в Месопотамии по Тигру и Евфрату, в Индии вдоль Инда, в Китае было в районе Желтой и Голубой реки.

V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.

Ку авалхи йӑла-йӗрке чӑннипех чӗрӗлсе тӑнине аса илтерет.

Куҫарса пулӑш

Ситекре «Питрав пуххи» чӑваш культура фольклор уявӗ иртнӗ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/y-la-y-rke/2 ... tn-3850624

Проектпа килӗшӳллӗн стереоскопсем лартнӑ, вӗсем тӗп хулари уфимецсемпе хӑнасене урамсемпе объектсен авалхи ӳкерчӗкӗсене кӑтартма май параҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

"Туризм тата тараватлӑх индустрийӗ" нацпроект шайӗнче Уфа хулин туркочӗ йӗркеленнӗ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... nn-3854383

Авалхи тӗнчери государствӑсенчех те ӗнтӗ эпир сложнӑй вӑрҫӑ хатӗрӗсем (сооруженийӗсем) тата калама ҫук пысӑк та чаплӑ ҫуртсем пулнине куратпӑр.

Куҫарса пулӑш

2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.

«Ыр ут хыҫҫӑн пин ут шыв ӗҫет» тесе авалхи ҫынсем тӗрӗсех каланӑ ҫав.

Куҫарса пулӑш

«Ыр ут хыҫҫӑн…» // Александр Савельев-Сас. Савельев-Сас, А. С. Шӑнкӑравлӑ пӗкӗ: повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1992. — 272 с. — 102–136 с.

Республика нумай ҫул хушшинче пуҫласа авалхи ыйтусене татса парать: турист инфраструктурине йӗркелет, гостиницӑсем хӑпартать.

Куҫарса пулӑш

Глемпингсене – 1 млрд тенкӗ // Инга АЛЕКСЕЕВА. https://ursassi.ru/news/novosti/2024-07- ... nk-3850169

Авалхи несӗлсен иксӗлми хӑвачӗпе тапса тӑракан сӑваплӑ ҫӗр Тутарстан, Чӑваш Ен, Пушкӑрт, Самар, Чӗмпӗр, Пенза, Азербайджан… ҫӗрӗсем ҫинчен килнӗ тӑвансене йышӑнчӗ.

Куҫарса пулӑш

Сиктӗрмере — чӑваш культурин уявӗ // Елчӗк ен. http://xn--e1aaatdp0e.xn--p1ai/2024/07/1 ... 8f%d0%b2e/

Пирӗн эрӑчченхи I ӗмӗр — Сицили Диодорӗ ҫапла ҫырать: «Сокотра — ладанпа мирра туса кӑларакан тӗнчери чи пысӑк ҫӗршыв. Утрав Аравинчи «техӗмлӗх ҫулӗн» пуҫламӑшӗнче вырнаҫнӑ: хаклӑ йышши сухӑрсене тата ытти паха таварсене кунтан тинӗспе Адена тата Канӑна ҫитереҫҫӗ» (Хусн аль-Гураб тӑвӗ патӗнче вырнаҫнӑ арави ҫыранӗнчи авалхи хадрамаут порчӗ).

I в. до н. э. — Диодор Сицилийский пишет: «Сокотра является главным в мире поставщиком ладана и мирры. Остров является начальной точкой Аравийской «дороги благовоний«: отсюда драгоценные смолы и другие ценные товары морем доставляются в Аден и Кану» (древний хадрамаутский порт на аравийском побережье у подножья горы Хусн аль-Гураб).

Сокотра // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%BE%D ... 1%80%D0%B0

Якутсен выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетекен халӑхсемшӗн характерлӑ авалхи йӑли сыхланса юлнӑ — вӗсем ҫулталӑка икӗ пая пайлаҫҫӗ, ысыах шӑп та лӑп киввипе ҫӗнни, иртнипе пуласси хушшинчи хӑйне евӗр чикӗ шутланнӑ.

У якутов сохранилась древняя традиция, характерная для скотоводческих народов — делить год на две половины, а сам ысыах являлся своеобразной границей между старым и новым, прошлым и будущим.

Ысыах // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AB%D1%81%D ... 0%B0%D1%85

Йога — Индин авалхи йӑли-йӗркин нимӗнпе те хаклама май ҫук тивлет.

Йога — бесценный дар древних традиций Индии.

Пӗтӗм тӗнчери йога кунӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9F%D3%97%D ... 0%BD%D3%97

К. Малышев – авалхи чӑваш чӗлхин управҫи пулса килнӗ паянхи ҫыравҫӑ», – палӑртрӗ Людмила Николаевна.

Куҫарса пулӑш

Константин Малышевӑн «Ачалӑхӑм» кӗнекин хӑтлавӗ иртрӗ // Ольга ИВАНОВА. https://chuvbook.ru/news/konstantin-maly ... lave-irtre

Тӗпчевҫӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, авалхи тӗрӗк чӗлхинче «сӳр» сӑмах «хӑвалас, тустарас» тенине пӗлтерет.

Куҫарса пулӑш

Чӑвашсем Сӗренре усал вӑйсенчен хӑтӑлнӑ // Игорь ПЕТРОВ. https://ursassi.ru/articles/y-la-y-rke/2 ... ln-3814456

Пушкӑрт чӑвашӗсен халӑх юррисене упрас енӗпе ҫине тӑрса ӗҫлет, Пушкӑртстан территорийӗнче пурӑнакан чӑвашсен авалхи юррисене нумай ҫул пухса ҫырса пырать, чӑваш культуринче халӑх фольклорне аталантарас ӗҫе пысӑк тӳпе хывать.

Куҫарса пулӑш

Елена Владимировна Хорькована (Шурту) "Пишпӳлек районӗн хисеплӗ гражданинӗ" ята панӑ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/kultura/2024 ... an-3798596

Авалхи чӑвашсен масарӗ пулнӑ ҫав вырӑнта, — ӑнлантарчӗ Варук аппа.

Куҫарса пулӑш

Вӗреҫӗлен // Зоя Нестерова. Нестерова З.А. Ылтӑн пӗрчисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1991. — 256 с. — 240–255 с.