Шырав

Шырав ĕçĕ:

пӑлан сăмах пирĕн базăра пур.

пӑлан (тĕпĕ: ) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Вырӑс ҫулҫӳревҫисем, Азин ҫурҫӗр-хӗвелтухӑҫ пайне ҫитсен, Чукотка халӑхӗсем хуҫалӑхпа йӑла йӗрки тӗлӗшпе икӗ ушкӑна пайланнине асӑрханӑ: куҫса ҫӳресе пӑлан ӗрчетекенсем (эвенсем, коряксем, чукчасем, юкагирсем) тата тинӗсри тискер кайӑксем тытаса пӗр вырӑнта пурӑнакансем (керексем, эскимоссем, чукчасем).
Русские землепроходцы, прибыв в северо-восточную чать Азии обнаружили разделение народов Чукотки на две группы по хозяйственно-бытовому укладу: кочевые оленеводы (эвены, коряки, чукчи, юкагиры) и оседлые морские зверобои (кереки, эскимосы, чукчи).

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

Вӗсен яланах пӗр йышши апат: пулӑ, пӑлан какайӗ тата тинӗсри тискер кайӑксен какайӗ пулнӑ.
Пища их была однообразна — рыба, оленина и мясо морских зверей.

Тундрӑри ялхуҫалӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑлан ӗрчетекенсенчен нумайӑшӗ пӗрлешсе колхозсем тунӑ.
Многие оленеводы объединены в колхозы.

Тундрӑра пӑлан ӗрчетесси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑлан ӗрчетекен совхозсем тӑваҫҫӗ.
Созданы оленеводческие совхозы.

Ҫӗр ҫиелтен пӑрланса ларнипе, юр ытла нумай хӗвсе лартнипе тата апат ҫуккипе, кашкӑрсем тытнипе пӑлан сахалланса пынӑ, пӑвансемпе кукӑркутсем, вӑрӑмтунасем ҫыртнипе асапланнӑ, ерекен чирсем лекнипе нумай пӗтнӗ.
Стада их редели от гололедицы, сильнейших снежных заносов и бескормицы, от нападения волков, страдали от жалящих насекомых — оводов, слепней, комаров, гибли от повальных заразных болезней.

Тундрӑра куҫса ҫӳрекен ҫынна пӑлан нумай усӑ парать.
Олень не только обслуживает самого кочевника.

Пӑлан ӗрчетес ӗҫ — тундра хуҫалӑхӗн тӗп отраслӗ.
Оленеводство — основная отрасль хозяйства тундры.

Урамсем тӑрӑх ярмарка площачӗ еннелле пӑлан кӳлнӗ нартӑсем ирте-ирте каяҫҫӗ.
По улицам проносятся запряженные оленям нарты в сторону ярмарочной площади.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хулара ярмарка тата пӑлан ӗрчетекен колхозниксен съезчӗ пухӑннӑ.
В городе собрались на ярмарку и на съезд колхозников-оленеводов.

Тундрӑра пурӑнакан ҫынсене эрех ӗҫтере-ӗҫтере ӳсӗртнӗ те йӳне хакпа вӗсенчен пӑлан кӗтӗвӗсем тата хаклӑ йышши тирсем илнӗ, вара киле пуйса таврӑннӑ.
Они спаивали жителей тундры, за бесценок брали у них стада оленей и дорогую пушнину и уезжали разбогатевшими.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Йытӑ унта пӑлан вырӑнне пулать.
Она заменяет им оленя.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ненецсем пӑлан тирӗсемпе витсе тунӑ чумсенче пурӑнаҫҫӗ.
Ненцы живут в чумах, покрытых оленьими шкурами.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑлан вӗсемшӗн чи кирлӗ выльӑх.
Олень очень важное для них животное.

Ненецсем пӑлан ӗрчетсе пурӑнаҫҫӗ.
Ненцы — оленеводы.

Шӑнтса пӑрлантарса лартсанах — пӑлан начарланма пуҫлать, вилсе те каять.
Но наступала гололедица — олень тощал и падал.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундра халӑхӗсем пуринчен ытла пӑлан ӗрчетеҫҫӗ, кайӑк, пулӑ тытаҫҫӗ.
Эти народы занимаются оленеводством, охотой, рыбной ловлей.

Пӑлан кӗтӗвӗсем, антрава ернӗ пек уҫӑ вырӑнсенелле чупаҫҫӗ: унта ҫил вӗрнипе вӑрӑмтуна сахалрах.
Стада оленей, как безумные, бежали на открытые места, где комаров было меньше, так как их относило ветром.

Ҫулла тундра тӑрӑх сӳрени // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑлан тирӗнченех ҫӗлӗксем, алсасем, хутаҫсем ҫӗлеҫҫӗ — тем тума та юраллӑ ку тир.
Шапки, рукавицы, сумки — на все идет олений мех.

Ненецсем епле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пӑлан тирӗсемпе вӑл хӑйӗн чумне те витет.
Шкурами оленя он покрывает свой чум.

Пӑлан тирӗ ӑна хӗлӗн-ҫӑвӗн ӑшӑтса тӑрать.
Мех оленя греет его зимой и летом.

Страницăсем:

Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Меню

Статистика