Çĕннисем
Хӑвӑртлӑх сикчевлӗ улшӑнакан вӑхӑт хушшисене кӗскетнӗҫемӗн хӑвӑртлӑхсен графикӗн хуҫкаланчӑк линийӗ тӳрӗ линиллӗ АО график патне ҫывхарса пырать, тата куҫса пынин ҫулне хисеп енчен кӑтартакан прямоугольниксен лаптӑкӗсен сумми те ОАDС трапецин лаптӑкӗ патне ҫывхарса пырать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав пуҫра шухӑшлакан движенирен, темиҫе пӗртикӗс движенирен тӑраканскертен, чӑн-чӑн движени патне, пӗртикӗс улшӑнакан движени патне тата ытларах ҫывхарас тесе, хӑвӑртлӑх сикчевлӗ улшӑнакан вӑхӑт хушшисене кӗскетсе пырас пулать, апла пӗр пӗртикӗс движени тепӗринпе улшӑнать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла вара хӑвӑртлӑхсен тепӗр картлашкаллӑ графикӗ пулса тӑрать; ҫак пуҫра шухӑшлакан пӗртикӗс движенисен ҫӗнӗ ӗречӗн пӗтӗм ҫулӗ хисеп енчен ҫак прямоугольниксен лаптӑкӗсен суммипе тан пулать:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Эпир пуҫра шухӑшлакан ҫак движени чӑнни пекрех пултӑр тесе, пӗртикӗс движенисен хӑвӑртлӑхӗсем кашни ҫур секунда вӗҫӗнче а/2 чухлӗ улшӑнаҫҫӗ тесе шухӑшлар.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Паллах ӗнтӗ, ҫак шутласа кӑларнӑ ҫул улшӑнакан движенин чӑн ҫулӗнчен урӑхла пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑн пек пуҫра шухӑшлакан пӗртикӗс движенисен ӗречӗн пӗтӗм ҫулӗ вара хисеп енчен малтанхи пекех прямоугольниксен лаптӑкӗсен суммипе тан пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла вара пӗртикӗс движенисен кашнин хӑвӑртлӑх графикӗ абсциссӑсен тӗнӗлӗпе параллельӗ тӳрӗ лини пулать, пуҫра шухӑшлакан пӗтӗм движенин пӗтӗм графикӗ вара картлашкаллӑ хуҫкаланчӑк лини пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Эпир ҫак тӗпчесе вӗренекен улшӑнакан движение пуҫра урӑх тӗрлӗ движенипе, ак ҫакӑн пеккипе улӑштарар: вӑл движени темиҫе пӗртикӗс движенисенчен тӑрать, вӗсен хӑвӑртлӑхӗсем вара секунда пӗтнӗ чух а пысӑкӑш сиксе улшӑнаҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс улшӑнакан движени хӑвӑртлӑхӗн графикӗ абсциссӑсен тӗнӗлӗ ҫине чалӑшса тӑнипе, ҫак халь тупнӑ правилӑпа тӳрех усӑ курма май килмест.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс движени хӑвӑртлӑхӗн графикне пӑхса тухнӑ чухне эпир ҫакна пӗлтӗмӗр: точка пӗртикӗс куҫса пынӑ чух кайнӑ ҫул хисеп енчен хӑвӑртлӑх графикӗпе, абсциссӑсен тӗнӗлӗпе тата ординатӑсемпе, движени пуҫламӑшӗпе вӗҫне тивӗҫлӗскерсемпе, картланса тӑракан прямоугольникӑн лаптӑкӗпе тан.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
20. Пӗртикӗс улшӑнакан движени ҫулӗн уравненине тепӗр тӗрлӗ тупни.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав пуҫламӗш хӑвӑртлӑха кӑтартакан татӑк вӗҫӗнчен абсциссӑсен тӗнӗлӗпе параллельлӗ лини туртсан, ҫав лини кашни ординатӑран хӑвӑртлӑх пӗр-пӗр вӑхӑтра мӗн чухлӗ ӳснине кӑтартакан татӑк татса илет; сӑмахран, пӗрремӗш секунда хушшинче хӑвӑртлӑх мӗн чухлӗ ӳснине Е₁ Д₁ = 1 см/сек татӑк кӑтартать: ҫур секунда хушшинче ӳснине ак ҫак татӑк кӑтартать:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
График ординатӑсен тӗнӗлӗ ҫинче татса каякан татӑк пуҫламӗш хӑвӑртлӑха кӑтартать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
5-мӗшпе 6-мӗш ӳкерчӗксенчен ҫакӑ курӑнать: пӗртикӗс улшӑнакан движени хӑвӑртлӑхӗн графикӗ вӑл абсциссӑсен тӗнӗлӗ ҫине чалӑшла тӑракан тӳрӗ лини пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тата графикне тӑвар; ҫакӑн пек тӗслӗх илер:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Шутланин результачӗсене ҫакӑн пек таблица туса кӑтартма пулать:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ак ҫакӑн пек тӗслӗх валли пӗртикӗс улшӑнакан движени хӑвӑртлӑхӗн графикне тӑвар:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
19. Пӗртикӗс улшӑнакан движени хӑвӑртлӑхӗн графикӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
малтанхишӗн а хӑвӑртланни положительнӑй число пулать, иккӗмӗшшӗн — отрицательнӑй число.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак икӗ формула та пӗртикӗс хӑвӑртланакан движени валли те, пӗртикӗс вӑрахланакан движени валли те юрӑхлӑ:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.