Çĕннисем

Нумайӑшӗ пӗр-пӗр вӑрттӑнрах вырӑна (уйрӑмах ҫырма-ҫатрана) кайса хунӑ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Чылай килте йӗрӗх пуканесенчен, кӳлеписенчен, вӗсене ҫурхи шывпа юхтарса ярса, хӑтӑлаҫҫӗ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Хӗреслӗх (православи) килсе ҫитсен йӗрӗх пӗлтерӗшӗ чӑваш тӗнчекурӑмӗнче йӑшма, арканма пуҫлать.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

А.М. Симулин ӑсчах (Элпуҫ ялӗ) ҫапла каласа кӑтартнӑ: «Пирӗн килте те йӗрӗх пулнӑ, ялӗпех пурччӗ, пулмалла. Вӑл кӗлетре кӗтесре ҫакӑнса тӑратчӗ: пӗр икӗ шит ҫӳллӗш те пурччӗ пуль, кивӗ пукане, те пир татӑкӗсемпе хупланӑ ӑна. Ӑна тытма каламастчӗҫ, кукамай ҫавна питӗ тимлетчӗ. Вӑл пукане эпӗ ҫарта чухне, 1950 ҫулсем варринче, пичче кӗлетӗн улӑм ҫийне тимӗрпе улӑштарнӑ май, ҫухалнӑ пулмалла».
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

«Йӗрӗх кӳлепине (пуканине) хӗрарӑм тумӗ тӑхӑнтарнӑ, ӑна пӳрт таврашӗнче е кӗлетре упранӑ. Йӗрӗх — йӑха хӳтӗлекен чунӑш. Нумай музейсенче хӗрарӑм сӑнлӑ, хӗрлӗ ҫыхӑллӑ, татӑк-кӗсӗкрен е улӑмран тунӑ пуканесене Йӗрӗх тесе кӑтартаҫҫӗ»,— ҫырать тӗпчевҫӗ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Кӗнекере этнограф чӑваш хӗрарӑмӗсен аталану чунӑшне (туррине), йӗрӗхе тӗрлӗ енчен чылай тӗслӗхсемпе ҫирӗплетсе тишкернӗ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Чӑваш халӑх ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗн ертӳҫи Е.Е. Ерагин 2017 ҫулта «Йӗрӗх» ятлӑ кӗнеке кӑларчӗ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Ӗлӗкхи чӑвашсем ҫак пуканене пӳрт таврашӗнче пӗр ҫул тытнӑ та ҫуркунне ялтан аякра вырнаҫнӑ «Йӗрӗх ҫырмине» кайса шывпа юхтарса янӑ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Йӗрӗх (Ирих) — по традиционным верованиям чувашей, божество-хранитель домашнего очага, дух, способный насылать на людей болезни».
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Тутар республикинчи Емелькино ялӗ ҫывӑхӗнчи Эрех ҫырми ҫинчен Микулай Павловски тӗпчевҫӗ ҫапла ҫырать: «Эрех ҫырми — это измененное «Йӗрӗх ҫырми».
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Канаш районӗнче Йӗрӗх ҫырми, Муркаш тӑрӑхӗнче Йӗрӗхкасси ялӗ пуррине пӗлтерет.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

И.С. Дубанов Топонимика словарӗнче Сӗнтӗрвӑрри округне кӗрекен ирх—Сирмы, Ирх-Сирмы—Кошки, Ирх—Сирмы—Ронги ялӗсен ячӗсенчи «ирх» сӑмаха «йӗрӗх» сӑмахпа танлаштарать.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

ЙӖРӖХ ҪЫРМИСЕМ
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Ҫакӑн пек ӑнлантарӑва ытти тӗпчевҫӗсен ӗҫӗсенче те тӗл пулма тӳр килчӗ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/

Вӑл тӳрех: «Эрех ҫырми пӗлтерӗшӗ ӳсӗртекен шӗвек ячӗпе пӗртте ҫыхӑнман. Эрех ҫырмисем Пушкӑртра та пур, ҫырма ячӗ Эрех, Ирех ҫын ячӗсемпе ҫыхӑннӑ»,— терӗ.
Куҫарса пулӑш

Йӗрӗх ҫырмисенче эрех юхтарнӑ-и? // Владимир ШАКРОВ. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... uhtarna-i/