Çĕннисем
Сложнӑй движение пӑхса тухнӑ чухне ҫав движени хӑвӑртлӑхӗ мӗнле хушӑнакан движенисен хӑвӑртлӑхӗсенчен пулнине тупма кирлӗ пулма пултарать; сӑмахран, шыв тӑрӑх пыракан моторлӑ лодкӑн хӑвӑртлӑхӗпе шыв юхӑмӗн хӑвӑртлӑхӗ тӑрӑх мотор лодкӑна (юхман шыв ҫинче) мӗнле хӑвӑртлӑх панине пӗлме кирлӗ пулма пултарать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
43. Хӑвӑртлӑха икӗ хушӑнаканни ҫине уйӑрасси.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ытти чухне v₁ — v₂ < v < v₁ + v₂, мӗншӗн тесен треугольникӑн кашни енӗ ытти икӗ енӗсен разноҫӗнчен пысӑкрах, вӗсен сумминчен пӗчӗкрех.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хушӑнакан хӑвӑртлӑхсем иккӗшӗ те пӗр еннелле тӑраҫҫӗ пулсан, v = v₁ + v₂ пулать; кашни хирӗҫле еннелле тӑраҫҫӗ пулсан, v = v₁ + v₂ пулать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, хӑвӑртлӑхсене векторсене хушмалли правилӑсем тӑрӑх хушаҫҫӗ.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак вывод, тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан икӗ пӗртикӗс движенин хӑвӑртлӑхӗсене хушас пирки каланӑскер, пур тӗрлӗ движенисемшӗн те тӗрӗс пулать, мӗншӗн тесессӗн хӑвӑртлӑха кирек хӑҫан та тӳрӗ лини татӑкӗпе кӑтартаҫҫӗ; движенисем пӗртикӗс движенисем пулмасан, вӗсен кашни самантри хӑвартлӑхӗсене улшӑнми хӑвӑртлӑхсем тесе шутлама пулать, вара, маларах кӑтартнӑ пек, хушма юрать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
ОВ₁С₁А₁ параллелограмран ҫакӑ курӑнать: сложнӑй движенин хӑвӑртлӑхне пысӑкӑшӗ енчен те, ен тӗлӗшӗнчен те хушӑнакан хӑвӑртлӑхсем ҫинче тунӑ параллелограмӑн диагоналӗ кӑтартать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑн пекех, ОВ₁ татӑк пассажирӑн палуба тӗлӗшӗнчен илнӗ хӑвӑртлӑхне ав масштабпах графикпа кӑтартса пани пулма пултарать; ОС₁ татӑк вара сложнӑй движенин хӑвӑртлӑхне графикпа кӑтартса пани пулать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
ОА₁ татӑк пароход 1 сек. хушшинче кайнӑ ҫула кӑтартать, ҫапла вара вӑл пароходӑн хӑвӑртлӑхне графикпа кӑтартса пани пулать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
21-мӗш ӳкерчӗк сложнӑй движенин хӑвӑртлӑхне хушӑнакан движенисен хӑвӑртлӑхӗсем тӑрӑх тупма май парать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
42. Хӑвӑртлӑхсене хушасси.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Поезд хӑвӑртлӑхӗ сасартӑк чаксан, ҫӳлӗксем ҫинчи япаласем ӳкеҫҫӗ; автомобиль хӑвӑрт айккинелле пӑрӑнсан, автомобильре ларса пыракансем тул еннелли стенка ҫумне сулӑнаҫҫӗ т. ыт. те.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах улшӑнакан движени пулсан, вӑл движение сисме пулать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпах та Ҫӗр ҫинче пурӑнакан ҫынсем Ҫӗр хӑй тавра талӑкра ҫавӑрӑнса илнине те, Хӗвел тавра ҫавӑрӑннине те, пространствӑра Хӗвелпе пӗрле ҫӳренине те сисмеҫҫӗ (ҫӑлтӑрсене сӑнаса анчах пӗлме пултараҫҫӗ).
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс куҫса пыракан пароходӑн хупӑ каютинче ларакан пассажирсем машина шавланине илтмесен хӑйсем куҫнипе куҫманнине пӗлмен пулӗччӗҫ (пристань патне пынӑ чухне машина ӗҫлеме чарӑнсан вара час-часах йӑнӑшаҫҫӗ).
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӳрӗ лини тӑрӑх пӗртикӗс куҫса пыракан япалапа ҫыхӑнса тӑракан ҫын ҫав япала куҫса пынипе пыманнине пӗлме пултараймасть.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑн пекех, пӗр-пӗр ҫӑлтӑр ҫинчи ҫын Хӗвел ҫинчи ҫын урнинчен урӑхларах картина курнӑ пулӗччӗ, мӗншӗн тесессӗн уншӑн пассажир куҫса пыни тата Хӗвел хӑй те куҫса пынипе сложнӑйланса кайнӑ пулӗччӗ.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӗвел ҫинчи ҫынна пассажир куҫса пыни Ҫӗр ҫинчи ҫынна курӑннинчен урӑхла курӑннӑ пулӗччӗ, мӗншӗн тесессӗн пароход ҫинчи пассажир пароход тӑрӑх пынинчен пуҫне тата Ҫӗрпе пӗрле унӑн тӗнӗлӗ тавра тата Хӗвел тавра ҫавӑрӑнать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пассажир пароход палуби тӑрӑх куҫса пынине сӑнаса пӑхса, эпир ҫакна куратпӑр: пассажирӑн траекторийӗпе хӑвӑртлӑхӗ задачӑра мӗнле япалана хускалми япала тесе шутланинчен килет; ҫӗр ҫинчи ҫын пӗр траектори, пӗр хӑвӑртлӑх курать, палуба ҫинчи ҫын урӑх тӗрлӗ траектори, урӑх тӗрлӗ хӑвӑртлӑх курать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗрлӗ еннелле пулакан движенисен ҫулӗсене хушнине пӑхса тухса, эпир механикӑлла движени чанах та «относительнӑй» пулнине (ун ҫинчен 2-мӗш параграфра каланӑччӗ) куратпӑр.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.