Çĕннисем
Ҫак потенциллӗ энерги вара, сӗртӗнӳ вӑйне ҫӗнтерме тата сехет механизмне кинетикӑлла энерги парас ӗҫе каяканскер, сехетне мӗнле тунине кура, талӑк е эрне хушши расходланать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сехете заводить тӑвакан ҫын сехет пружинине потенциллӗ энерги парас ӗҫе кӗске вӑхӑтрах тӑвать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сехете заводить тунӑ чухне энерги ҫакна хирӗҫле йӗркепе тухать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Юлашки шутпа вара свая ҫапасси вӑл рабочисен вӑйӗпех пулать, анчах та кунта ҫакӑн пек уйрӑмлӑх пур: свай ҫапмаллине майӗпен хӑпартса тунӑ ӗҫ свай ҫапмаллипе ҫапнӑ чухне пӗр самантрах расходланать, ҫавӑнпа сопротивление ҫӗнтерме пултаракан вӑй пулса тӑрать, рабочисем хансен мускул вӑйӗпе тӳрех свая пусса тӑрсан, ун пек вӑй парайман пулӗччӗҫ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Рабочисем свай ҫапмаллине майӗпен ҫӳле хӑпартаҫҫӗ, вӗсем хӑйсен энергине ҫӳле хӑпартнӑ свай ҫапмаллин потенциллӗ энергине куҫараҫҫӗ; унтан ҫак потенциллӗ энерги кинетикӑлла энергие куҫать, ҫак кайранхи энерги вара, ҫӗрӗн сопротивленине ҫӗнтерсе, свая ҫӗре ҫапса лартас ӗҫе каять.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Энергин пӗр форми тепӗрне куҫнипе техникӑра ялан усӑ кураҫҫӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Механикӑлла явленисенче энерги ҫӗнӗрен пулмасть те, пӗтмест те, вӑл пӗр формӑран тепӗр формӑна анчах е пӗр япаларан тепӗр япалана анчах тан виҫеллӗ куҫать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫутҫанталӑкри механикӑлла явленисене вӗренсе, энерги урӑхланни тата унӑн хисепӗ улшӑнманни ҫинчен калакан пӗтӗмӗшле закона тупнӑ:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
АР ҫул ҫинче (эллипсӑн аялти пайӗ) потенциллӗ энерги чакать, вӑл кинетикӑлла энергие куҫса пырать, Р точкӑра вара чи нумай кинетикӑлла энерги те чи сахал потенциллӗ энерги пулать; А точкӑра — йӑлтах урӑхла: энерги тепӗр формӑна куҫас тӗлӗшрен планетӑсен движенийӗ маятник сулланни пек пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Р точка урлӑ каҫнӑ вӑхӑта пухӑнса ҫитнӗ кинетикӑлла энерги РА ҫул ҫинче (эллипсӑн ҫӳлти пайӗ) чакса пырать ун вырӑнне унӑн Хӗвелтен аякран аякка кайнипе потенциллӗ энергийӗ ӳссе пырать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӗвелтен чи аякри точкӑсенче — чи пӗчӗк хӑвӑртлӑхпа.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Планетӑсем, вӗсене сӑнанисем тӑрӑх, Хӗвел тавра эллипссем тӑрӑх ҫавӑрӑнаҫҫӗ, Хӗвеле чи ҫывӑх точкӑсенче вӗсем чи пысӑк хӑвӑртлӑхпа куҫса пыраҫҫӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
ОА вертикаль ҫине, сӑмахран 1-мӗш е 2-мӗш точка тӗлне, пӑта ҫапса хурсан, В точкӑран сулланса каякан маятник АС₁ тӑрӑх е АС₃ тӑрӑх каять, кашни хутӗнче равновеси шайӗнчен пӗр пек е ҫӳллӗшех хӑпарать; А точка урлӑ каҫнӑ вӑхӑта пухӑнса ҫитнӗ кинетикӑлла энерги ҫавӑн чухлӗ потенциллӗ энергие анчах куҫма пултарать, ҫапла вара, вӑл маятнике пӗр пек ҫӳллӗше анчах хӑпартма пултарать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Чӑннипе, энерги тӗрлӗ сопротивленисене ҫӗнтерес ӗҫе кайнипе, маятник ҫывӑхран ҫывӑха сулланать, унтан чарӑнать, ҫакӑн пек сулланнине сӳнекен сулланни теҫҫӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ун пек чухне вара сулланнине сӳнмен сулланни теме пулӗччӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Энерги сывлӑшӑн сиенлӗ сопротивленине тата опора точкинчи сӗртӗнӳне ҫӗнтерсе пырас ӗҫе кайман пулсан, маятник вӗҫӗмсӗр сулланса тӑнӑ пулӗччӗ.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑн хыҫҫӑн вара явлени малтанхи йӗркепех ҫӗнӗрен пулса пырать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сулланнин иккӗмӗш ҫурринче кинетикӑлла энерги потенцилле энергие ӳстерес ӗҫе каять, вӑл маятнике сулахай енчен ҫав k ҫӳллӗшех, малтан сылтӑм енчен тӗртсе хӑпартнӑ ҫӳллӗшех, хӑпартать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
А точка тӗлӗнче пӗтӗм потенциллӗ энерги запасӗ (малтан туяннӑскер) нуль пулса тӑрать, ун вырӑнне кинетикӑлла энерги ҫав mgh пысӑкӑшех ҫитет (хӑвӑртлӑх).
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Маятник BA тӑрӑх сулланса кайма тытӑнсан, унӑн хӑвӑртлӑхӗ ӳссе пырать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.