Çĕннисем
Илемлӗ произведенин (содержанийӗнче те, форминче те) хӑйне кирлӗ логикӑ пур.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Чӑнах та, ҫыннӑн ури вырӑнне алӑ, куҫӗ вырӑнне хӑлха, хӑлхи вырӑнне сӑмса лартсан, этемӗн кӗлетки пӑсӑлса каять; ун пек ҫынна урама кӑларса ярсан, ӑна курма ҫӗршер кара ҫӑвар пухӑннӑ пулӗччӗ…
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Л. Н. Толстой малалла произведение чӗрчун организмӗпе танлаштарать.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
(Л. Н. Толстой. Соч., т. 30, стр. 13).
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
«…чӑн-чан илемлӗ произведенире — сӑвӑра, драмӑра, картинӑра, юрӑра, симфонире — пӗр стиха та, пӗр сценӑна та, пӗр фигурӑна та, пӗр такта та харпӑр хӑй вырӑнӗнчен кӑларса урӑх вырӑна куҫарса лартма ҫук, мӗншӗн тесен пӗтӗм произведени пӑсӑлса кайма пултарать…»
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Л. Н. Толстой тата «Что такое искусство» ятлӑ произведенийӗнче ҫапла палӑртнӑ:
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Содержанипе формӑ пӗр-пӗринпе тачӑран та тачӑ ҫыхӑнса, пӗрлешсе, витӗр витсе тӑнине асра тытса, вырӑссен аслӑ критикӗ В. Г. Белинский ҫакӑн пек каланӑ: «Формӑ содержанине палӑртаканни пулсан, вӑл содержанипе ҫав тери тачӑ ҫыхӑнса тӑрать, содержанине формӑран уйӑрас тени содержанине пӗтернине пӗлтерет; тата ҫапла та; формӑна содержанирен уйӑрас тени формӑна пӗтернине пӗлтерет» (В. Г. Белинский. Собр. соч. в трех томах, т. 3, стр. 138).
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Произведенири сӑнарсемпе сӑнлӑхсен пуянлӑхӗ, унӑн форми пулса, произведенин содержанийӗпе ним уйрӑлми ҫыхӑнса тӑрать.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Содержанипе формӑ ыйтӑвне Хусанкайӑн «Аптраман тавраш» поэмине, Ухсайӑн «Кӗлпук мучи», «Ҫул» поэмисене тата ыт. произведенисене тӗпчесе кирлӗ пек ҫутатса пама пулать.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
«Нарспи» — прогрессивлӑ шухӑшсемпе тулнӑ произведени, унӑн прогрессивлӑ содержанийӗ юрӑхсӑр шухӑшсене хӑйӗн вӑйӗпе путарса тӑрать.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Паллах, вӗсем «Нарспире» тӗп вырӑнта тӑмаҫҫӗ.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Ҫапла вара, чаплӑ поэмӑн содержанине этем вӑй-халне мухтакан хӑватлӑ шухӑшсемпе пӗрле этем ӑс-тӑнне ҫӳпӗлекен шухӑшсем те кӗрсе кайнӑ.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Иванов чӑваш пурнӑҫне халӑх шухӑшӗн ҫутипе ҫутатса панӑ чухне «Нарспи» поэмӑра «турӑ ҫырни» мӗне пӗлтернӗ пирки шухӑшласа пӑхман, ҫав шухӑша тиркесе тӑман.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Анчах «Нарспи» авторӗн ҫак шухӑшне палӑртнӑ чухне эпир унӑн шухӑш-кӑмӑлӗ пур чухне те тап-таса ылтӑн пек пулнӑ тесе калама пултараймастпӑр: Иванов пурӑннӑ саманара халӑх ӑс-тӑнӗнче тӗксӗм шухӑшсем те нумай пулнӑ, халӑх турра та, усала та ӗненнӗ; пӗрисем киреметсене, теприсем турӑшсене пуҫ ҫапнӑ, виҫҫӗмӗшсем турӑшсене хӑйма сӗрсе, кил хушшине ҫӗтӗк ҫӑпата ҫине кӑларса лартнӑ; пӗрисем революцие мухтакан кӗнекесем тупса вуланӑ, патша йӗркине хирӗҫ пыракан кӗрешӗве хутшӑннӑ, теприсем революци паттӑрӗсене тытса жандармсен аллине панӑ…
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Ҫак прогрессивлӑ шухӑш, ун чухнехи гуманизмӑн тӗп шухӑшӗ, Иванов пултарулӑхне витӗр витнӗ.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Хӑш-пӗр реакцилле писательсем, этемӗн пурнӑҫри, обществӑри ролӗ пирки киревсӗр шухӑш сарса, пурнӑҫшӑн этем — лӑкӑр-лакӑр ҫеҫ, вӑл ним те тума пултарайман чӗрчун, тесе сӳпӗлтетнӗ пулсан, Иванов, материалистла философин хӑш-пӗр идейисене ӑнланса илнӗскер, урӑхла шухӑшланӑ: эпир пурӑнакан тӗнчере чи вӑйли этем, тенӗ.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Ҫапла вара, «Нарспи» поэмӑн содержанийӗ — вӑл чӑваш халӑхӗн, ытти халӑхсен шухӑшӗсемпе килӗшсе тӑракан ӗмӗт-шухӑшсем, халӑхӑн сывӑ ӑс-пуҫлӑ ҫыннисем ҫав вӑхӑтри пурнӑҫа, ӗҫпе кӗрешӗве, телей, юрату ыйтӑвӗсене мӗнле ӑнланнине, поэт хӑй ҫав ыйтусене мӗнле ӑнланнине сӑнлӑхсемпе кӑтартса пани пулса тӑрать.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Ку ҫеҫ те мар-ха, вӑл хӑйӗн ӗҫӗнче таҫтан-муртан килнӗ шухӑшсен витӗмӗпе мар, 1905–1907 ҫулсенчи пӗрремӗш революци витӗмӗпе хавасланса ӗҫленӗ.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Ӑна вӑл халӑхӑн малта пыракан шухӑш-кӑмӑлӗ енчен пӑхса, вырӑс литературинчи прогрессивлӑ ҫыннисен шухӑшӗсене ӑса хывса ҫутатса ҫырнӑ.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.
Иванов ҫав пурнӑҫа илнӗ те хӑй мӗнле ӑнланнӑ пек кӑтартса панӑ.
Дмитрий Исаев ҫырӑвӗсене вуласан... // Василий Долгов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 97-99 с.