Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Хӑнӑхнине юлхавлӑх теҫҫӗ, Калаҫҫӗ хӑшӗсем — тӳсни Тӳссе ирттернисем пӗлеҫҫӗ: Вӑл хытӑ пурнӑҫра ӳсни.

Куҫарса пулӑш

VI // Маркиан Удалов. «Тӑван Атӑл». — 2007. — 3№. — 95–117 с.; 4№. — 52–75 с.; 5№. — 40–72 с.

Иртнӗ ҫулсенчипе танлаштарсан вӗсен шучӗ палӑрмаллах ӳсни куҫ кӗрет.

Куҫарса пулӑш

Мухтавлӑ Ҫӗнтерӳ нихӑҫан та манӑҫмӗ // Пурнӑҫ ҫулӗпе. http://alikovopress.ru/muxtavla-centery- ... nacme.html

Укҫа-тенкӗ калӑпӑшӗ, ӳсни, чакни (-)

Куҫарса пулӑш

Чӑваш Республикин «Чӑваш Республикин пурне те тивӗҫлӗ медицина страхованийӗн территори фончӗн 2019 ҫулхи тата планпа пӑхнӑ 2020 тата 2021 ҫулсенчи тапхӑрти бюджечӗ ҫинчен» саккунне улшӑнусем кӗртесси ҫинчен // Михаил Игнатьев. Закон № 85 от 28.11.2019

Матес статйинче пуринчен ытла эхинококк пирки пӗвер ӳсни ҫинчен ҫырнӑ.

Куҫарса пулӑш

Ӑслӑлӑх туртӑмӗ вӑрансан // Петр Осипов. Осипов, П. Н. Элкей Павӑлӗ: хроникӑллӑ роман. 3-мӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1984. — 240 с. — 3–231 с.

Хырӑмлӑх-сӗткенӗнче тӑвар кислоти ӳсни кӑна палӑрчӗ.

Куҫарса пулӑш

Ӑслӑлӑх туртӑмӗ вӑрансан // Петр Осипов. Осипов, П. Н. Элкей Павӑлӗ: хроникӑллӑ роман. 3-мӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1984. — 240 с. — 3–231 с.

Пурнӑҫпа ҫут ҫанталӑк пулӑмӗсем — пур ҫӗрте, — курӑк ӳсни, ҫӑкӑр, вилӗм, чир-чӗр, инкек тата савӑнӑҫ, — вӗсем Турӑпа тата унӑн ирӗкӗпе яланах тачӑ ҫыхӑнура, ҫавӑнпа та ӑнланманлӑх тӗлӗшпе тӗшмӗшлӗх нихӑҫан та ҫухалмасть.

В среде, где все явления жизни и природы: рост трав, хлеба, смерть и болезнь, несчастье и радость, — неизменно связываются с богом и его волей — никогда не исчезает такое суеверное отношение к малопонятному.

III // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Виҫҫӗмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 320–325 с.

Халӑх пурнӑҫӗн тӑршшӗ пысӑкланни тата нумай пурӑнакан ҫынсен шучӗ палӑрмаллах ӳсни ҫак нумай енлӗ ӗҫ тухӑҫлӑхне ӗненмелле ҫирӗплететет.

Свидетельством ее эффективности является увеличение продолжительности жизни населения и числа долгожителей.

Михаил Игнатьев Пӗтӗм тӗнчери ватӑ ҫынсен кунӗ ячӗпе саламлани (2017) // Михаил Игнатьев. https://cap.ru/news/2017/10/01/news-3672443

Ҫапах та пирӗн тӗп ҫитӗнӳсем курӑмлӑрах – вӗсен шутӗнче пепкесем вилеслӗх кӑтартӑвӗн шайӗ ҫӗршывра чи пӗчӗккисенчен пӗри пулни, халӑх пурнӑҫӗн тӑршшӗ пысӑкланни, нумай пурӑнакансен шучӗ ӳсни.

Но главные достижения — это самый низкий уровень младенческой смертности в стране, увеличение продолжительности жизни населения, рост числа долгожителей.

Михаил Игнатьев Медицина ӗҫченӗн кунӗ ячӗпе саламлани (2017) // Михаил Игнатьев. https://cap.ru/news/2017/06/18/news-3596343

Бюджетӑн хӑйӗн тупӑшӗсем ӳсесси ҫине организацисен тупӑшӗнчен илекен налук укҫи-тенки шучӗ ӳсни пысӑк витӗм кӳчӗ.

Значимую роль в повышении собственных доходов сыграл рост поступлений налога на прибыль организаций.

Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне янӑ Ҫыру (2017) // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?id=238588 ... &gov_id=49

Пӗлтерӗшлӗ кӑтартусенчен пӗри нумай пурӑнакансен йышӗ ӳсни пулса тӑрать: паян Чӑваш Енре пурӑнакан 17355 ҫын 85-рен иртнӗ, 98 ҫын хӑйӗн 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ.

Одним из значимых результатов является рост числа долгожителей: сегодня 85-летний рубеж перешагнули 17355 жителей Чувашии, столетний юбилей отметили 98 человек.

Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашне янӑ Ҫыру (2017) // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?id=238588 ... &gov_id=49

Ҫӳҫе текен уйсенче, Шурка ҫырми леш енче, Санькасси — Тутарла Кӑнаш ҫулӗ (ҫеремлӗ сарлака ҫулччӗ, халӗ сухаласа тӑкнӑ) хӗррипе улӑп юмансемпе хурамасем ӳсни лайӑх ҫирӗплетет.

На полях, называемых Сюзе, за оврагом Шуркка, вдоль дороги Санькасы — Татарские Кунаши (был широкой дорога с порослями травы, теперь она вспахана) хорошо подтверждается расположением дубов и вязов.

Илтни, хам пӗлни... // Ӑсан Уҫӑпӗ. Алексеев, О. А. Савнӑ енӗм, тӑван ялӑм — Санькасси. — Кӳкеҫ: издательство ҫурчӗ, 1999. — 26 с.

Совет союзӗ тапхӑрӗнче, ялта ҫуралса ӳсни те пысӑк пӗлтерӗшлӗ тесе хаклатӑп.

Куҫарса пулӑш

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ Олег Николаев Гайдар форумне хутшӑннӑ // Влаҫ органӗсен порталӗ. https://chuv.cap.ru/news/2022/01/13/chav ... forumne-hu

Ҫӗрӗн масси метеоритсем ӳкнипе кашни ҫул ӳссе пырать пулин те, кун пек ӳсни вӑл питӗ сахал.

Масса Земли, хотя и увеличивается каждый год от падения метеоритов, но увеличение это ничтожно.

Ҫӑлтӑр ҫумӑрӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ку вырӑнтан, ҫурт ларакан сӑрт ҫинчен, йӗри-тавралла темиҫе километр хушши вӗҫӗ-хӗррисӗр вӑрман ӳсни ҫеҫ курӑннӑ.

Отсюда, с холма, на котором стоял дом, на много километров виден был бесконечный лес.

Пӗрремӗш сыпӑк // Иван Васильев. Рысс Е. Хӗрача ашшӗне шырать: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 140 с.

Нацисем хушшинчи ҫапӑҫусен тӗп организаторӗсем пулса тӑракан эксплуататӑрла классем ҫукки; пӗрне-пӗри шанманнине саракан тата националистла харсӑрлӑха чӗртсе яракан эксплуатаци ҫукки; влаҫра кирек мӗнле пусмӑрлӑха та хирӗҫ тӑракан тата интернационализм идейисене тӗрӗс тытса пыракан рабочи клас тӑни; хуҫалӑхпа обществӑллӑ пурнӑҫӑн пур — тӗлӗсенче те халӑхсене пӗрне-пӗри пулӑшас ӗҫе чӑннипех пурнӑҫа кӗртсе пыни; юлашкинчен, ССР Союзӗнчи халӑхсен нациллӗ культури, формипе нациллӗ, ӑш-чикӗпе социализмлӑ культури чечекленсе ӳсни, — ҫаксем пурте тата ытти ҫавнашкал фактӑрсем ССР Союзӗнчи халӑхсен сӑн-сӑпатне тӗпренех улшӑнтарса ячӗҫ, вӗсем хушшинче пӗрне-пӗри шанманни пӗтрӗ, вӗсем хушшинче пӗр-пӗринпе килӗшсе туслашса пурӑнасси вӑйланса карӗ, — ҫапла вара, пӗрлӗхлӗ союзлӑ патшалӑх системинче халӑхсем пӗр-пӗринпе чӑн-чӑнах тӑванла килӗштерсе ӗҫлесе пурӑнасси йӗркеленсе ҫитрӗ.

Отсутствие эксплоататорских классов, являющихся основными организаторами междунациональной драки; отсутствие эксплоатации, культивирующей взаимное недоверие и разжигающей националистические страсти; наличие у власти рабочего класса, являющегося врагом всякого порабощения и верным носителем идей интернационализма; фактическое осуществление взаимной помощи народов но всех областях хозяйственной и общественной жизни; наконец, расцвет национальной культуры народов СССР, национальной по форме, социалистической по содержанию, — все эти и подобные им факторы привели к тому, что изменился в корне облик народов СССР, исчезло в них чувство взаимного недоверия, развилось в них чувство взаимной дружбы и наладилось, таким образом, настоящее братское сотрудничество народов в системе единого союзного государства.

II // И. Кузнецов, А. Золотов, П. Иванов. Сталин, Иосиф Виссарионович. ССР Союзӗн Конституци проекчӗ ҫинчен : (Пӗтӗм Союзри Советсен Чрезвычайлӑ VIII съездӗнче 1936 ҫ. ноябрӗн 25-мӗшӗнче тунӑ доклад) / И. В. Сталин ; Г. А. Молостовкин куҫарнӑ. - Шупашкар : Чӑваш АССР государство издательстви, 1936. — 58 с.

Вӑл тӑван ашшӗсӗр ӳсни, Алексей Михайлавичӑн чунне ыраттарса унӑн юратӑвне тата ытларах тарӑнлатнӑ.

Может быть, все становилось глубже, больнее оттого, что у Ленчика умер отец.

Тӑххӑрмӗш сыпӑк // Олимпиада Таллерова. Криштоф Е.Г. Ҫу уйӑхӗ — экзамен умӗнхи вӑхӑт: повесть. Вырӑсларан О. Таллерова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1973. — 144 с.

Хреснай аппу пулни, иксӗр пӗр кӑкӑрпа ӳсни чӑрмав мар!

Что она тебе крестовая и молочная — не беда!

VII // Митта Ваҫлейӗ. Горький М. Фома Гордеев: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Аслашшӗ вара, мӑйӑхӗ айӗн ҫеҫ кулса, чечексемпе тырпулсем ҫинчен, тӗрлӗ курӑксем мӗнле шӑтса тухса ӳсни ҫинчен, инҫетри ҫӗрсемпе ӑшӑ енне вӗҫсе каякан кайӑксем ҫинчен кала-кала паратчӗ.

Дедушка только в усы улыбается и рассказывает: рассказывает о цветах и хлебах, о том, как произрастают всяческие травы, о далёких землях и птицах.

«Аслати мӗнтен пулать?» // Василий Юдин. Кошевая Е. Ывӑлӑм ҫинчен: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 208 с.

— Киева кайсан, эсӗ пирӗн колхозра мӗнле кабаксем ӳсни ҫинчен каласа кӑтарт, — тет мана мучи.

А дедушка сказал: — Вот ты в Киеве расскажи, какие у нас в колхозе кабаки растут.

Чи пысӑк кабак // М. Тимофеева. Житков Б. С. Эпӗ курса ҫӳрени: япаласем ҫинчен ҫырнӑ калавсем; М. Тимофеева куҫарнӑ; ӳнерҫӗсем Ф. Осиповпа П. Сизов. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 212 с.

Анчах ывӑлӗ йӑлтах алӑран писрӗ-ҫке — питӗ хӑрушӑ япала вӑл, ачасем ашшӗсӗр ӳсни! — никама та итлемест, Марья Афанасьевнӑна та, паллах ӗнтӗ, итлес ҫук.

Но он совсем отбился от рук — это ужасно, когда дети растут без отца! — никого не слушается и, конечно, не будет слушаться Марьи Афанасьевны.

Килтен кайни // Николай Евстафьев. Дубов Н.И. Юханшыв ҫинчи ҫутӑсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 144 с.