Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ял ҫывӑхӗнче Куеда ландшафт заказникӗ (1993 ҫулхи нарӑсӑн 18-мӗшӗнче йӗркеленӗ) пур, ытларах енӗпе унта хурӑнпа ӑвӑс ӳсеҫҫӗ, ҫавӑн пекех вӗсем хушшинче ҫӑка, кӑштӑркка хурама, шӗвӗр ҫулҫӑллӑ вӗрене тата ытти ҫулҫӑллӑ йывӑҫсем тӗл пулаҫҫӗ, ҫавӑн пекех лӑсӑллӑ хыр тата чӑрӑш вӑрманӗсем пур.

Близ села находится Куединский ландшафтный заказник (образован 18 февраля 1993 года), представленный преимущественно берёзово-осиновыми породами с участием липы, вяза шершавого, клёна остролистого и других широколиственных культур, а также хвойными сосновыми и еловыми лесами.

Ошья // Семен Говоров. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1% ... 1%8C%D1%8F

1 500 метр ҫӳллӗшӗнче ҫулҫӑллӑ вӑрмансем пуҫланаҫҫӗ.

На высотах от 1 500 метров начинаются широколиственные леса.

Сикким // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D ... 0%B8%D0%BC

Пӗррехинче, ҫулла, Мишшана ҫамрӑк пӑрусем валли ҫемҫе те сӗткен ҫулҫӑллӑ ешӗл ҫӑка тураттисене касса вӑрмантан лавпа илсе килме хушаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

Партизан // Юрий Исаев. Исаев Ю.Н. Ҫӗнӗ касӑн шухӑ яшӗсем: калавсем, асаилӳ, тӗрленчӗксем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2023. — 149 с. — 18–24 с.

Арсентьев хӑйпе килӗшменнине директор аван туйрӗ, вара ӑна ку ыйтупа тек пӑлхантарас мар тесе, тӑрантасӗ ҫине хӑпарса ларчӗ те ҫулҫӑллӑ ҫулпа йывӑҫсем хушшине кӗрсе ҫухалчӗ.

Куҫарса пулӑш

27 // Владимир Кузьмин. Владимир Кузьмин. Виҫӗ юман: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 144 с.

Темле пӗлӗтелле кармашнӑ туна тата хӗвел еннелле ыткӑннӑ ҫулҫӑллӑ туратсем кӑна.

Куҫарса пулӑш

Тӗпсӗр кӳлӗ // Михаил Сунтал. Сунтал Михаил. Ҫӑтмах. Фантастикӑллӑ повесть. Шупашкар, 2009. — 120 с.

Пӗтӗм лаптӑк ҫирӗп йӗркене пӑхӑнать: паркӑн аялти шайӗнче лутра самшит йывӑҫҫисене лартнӑ, вӗсен хыҫӗнче (керментен пӑхсан) пысӑк ҫулҫӑллӑ йывӑҫсем хӳме пек тухса тӑраҫҫӗ.

Всё пространство подчиняется строгой иерархии: нижний уровень парка усажен низкими самшитовыми деревьями, за которыми (если смотреть из дворца) встаёт стена больших лиственных деревьев.

Тюильри (сад) // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1% ... %B0%D0%B4)

Ҫӳлерехре, ҫумӑр нумайрах ҫунӑ ҫӗрте, ҫулҫӑллӑ йывӑҫсем курӑнаҫҫӗ: юман, каврӑҫ, бук тата тӗрлӗрен йывӑҫ тӗмӗсем нумай.

Выше, где выпадает больше влаги, появляются лиственные деревья: дуб, ясень, бук, много кустарников.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ытти тропикҫум облаҫӗсенчен илсе килнӗ ӗмӗр симӗс йывӑҫсенчен кунта хыт тирлӗ тата ырӑ шӑршӑллӑ ҫулҫӑллӑ лавра, оливка йывӑҫӗ тата пирамида евӗрлӗ ӳсекен лӑсӑллӑ йывӑҫсем — кипариссем аван ӳсеҫҫӗ.

Особенно хорошо развиваются здесь некоторые вечнозеленые деревья, вывезенные из других подтропических областей:

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ӗмӗр симӗс ларакан ӳсентӑрансем ҫулталӑкӗпех ҫулҫӑллӑ лараҫҫӗ.

Вечнозеленые растения круглый год сохраняют листву.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав паркра эпир пӳлӗмре ӳстерсе усракан ӳсентӑрансем тулта ирӗкрех ӳсеҫҫӗ: тутлӑ шӑршӑллӑ лаврӑсем, шупка-кӗрен чечеклӗ олеандрсем; тата пит пысӑк шур чечеклӗ, тӗксӗм симӗс ҫулҫӑллӑ магнолисем те ӳсеҫҫӗ.

В нем на открытом воздухе растут наши комнатные растения: душистые лавры, олеандры, усыпанные розовыми цветами; растут также темнозеленые магнолии с огромными белыми цветами.

Крымӑн кӑнтӑрти ҫыранӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тата вӗтӗ ҫулҫӑллӑ та шӗвӗр йӗплӗ тӗве курӑкӗпе тӗрлӗрен хыт-хурасем ӳссе каяҫҫӗ.

Разрастаются также верблюжья колючка—трава с мелкими листьями и острыми шипами — и разные бурьяны.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем вӑрӑм ансӑр ҫулҫӑллӑ ҫӳллӗ курӑксем.

высокие травы с длинными и узкими, как щетинки, листьями.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Климат ҫемҫерех пулнӑ пирки кунта тӗрлӗрен ҫулҫӑллӑ йывӑҫсем ӳсеҫҫӗ: хурӑн, юман, вӗрене, каврӑҫ, ҫӑка.

Благодаря мягкости климата здесь растут различные лиственные породы деревьев: береза, дуб, клен, ясень, липа.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑл вӑрмансенче ҫулҫӑллӑ йывӑҫсем ытларах.

В них больше лиственных пород.

Самолет ҫинчен епле курӑнать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем талккӑшпех ҫулҫӑллӑ вӑрмансем.

Они сплошь лиственные.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тундрӑра йывӑҫсем ӳсме пултараймаҫҫӗ, унта вӗтӗ ҫулҫӑллӑ лутра хурӑнсем тата ҫырла тӗмӗсем — кӗтмел, морошка, голубика, шур ҫырли тӗмӗсем анчах ӳсеҫҫӗ.

Деревья в тундре не могут расти, а растут только низенькая карликовая березка с маленькими листочками, ягодные кустарники: брусника, морошка, голубика и клюква.

Тундра // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тӗмескесем ҫинче вӗт ҫулҫӑллӑ хурӑнсем, лутрашка хӑвасем.

На кочках — кустики березки с мелкими листьями, низкорослая ива.

Шурлӑх // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Молотово ялӗн хӑш енче ҫулҫӑллӑ вӑрман, хӑш енче хутӑш вӑрман тата лӑсӑллӑ вӑрман хӑш енче?

6. В каком направлении от села Высокого расположен лиственный лес, в каком — смешанный, в каком — хвойный?

Ҫӗр ҫийӗпе тӗрлӗрен усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Умри йывӑҫ тӗмисем айӗнче шур чечеклӗ кӗпҫесем, типсе саралнӑ, хур шӑлӗ пек шӑллӑ-шӑллӑ ҫулҫӑллӑ сухӑр вӗлтренсем сулланса лараҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

4 // Юрий Скворцов. Скворцов, Ю. И. Ҫул юлташӗ: калавсемпе кӗске повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1975. — 184 с. — 83–127 с.

Колоннисем тавра вӗтӗ-вӗтӗ туратлӑ, вӗтӗ-вӗтӗ ҫулҫӑллӑ курӑк явӑннӑ; вӗсен айӗнче, пӳрт кӗтесӗсенче, — улӑх-ҫаран чечекӗсен ҫыххи; вӗсен хушшинче — тӑватӑ чӳречен пӗчӗк ҫеҫ йӗппе, вӗтӗ ҫеҫ ҫиппе ҫыхнӑ чӗнтӗр пек курӑнакан хашакисем.

Куҫарса пулӑш

II // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 5–93 с.