Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

юмаххи (тĕпĕ: ) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.
Атте вӗрентнӗ сӑмаххи Шур куркари шерпет мар, Анне юптарнӑ юмаххи Ытарма ҫук сӑмах мар.

Куҫарса пулӑш

Куҫҫульлӗ асаилӳ // Виталий Енӗш. Енӗш В.Г. Чи пӗчӗк патшалӑх: Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2009. — 287 с. — 80–180 с.

Лука Павловичпа Арсентьев тем юмаххи ҫапса пыраҫҫӗ, юнашар утаҫҫӗ.

Куҫарса пулӑш

59 // Владимир Кузьмин. Владимир Кузьмин. Виҫӗ юман: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 144 с.

«Тӑршшӗ пӗр чике, сухалӗ пӗр хур старик юмаххи» текстра Чике старик (кунта вӑл йӑх пуҫне калӑпласа тӑракан сӑнар) вӑтӑр ывӑлне валли вӑтӑр хӗрлӗ ҫын шырать:

В тексте «Сказка о старике в локоть, бородой в два локтя» Чигестарик (здесь он, вероятно, олицетворяет главу рода) для своих тридцати сыновей ищет человека с тридцатью дочерьми:

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

7. Ҫиччӗмӗш уйрӑм ушкӑна вун тӑватӑ текст кӗчӗ: «Тӑршшӗ пӗр чике,сухалӗ пӗр хур старик юмаххи», «Тӗнчери мӗнпур чечексенчен пуҫтарса тунӑ кӗпе», «Майра патша хӗрӗ», «Старикпа карчӑк ҫинчен», «Ухмах Иван патша хӗрне качча илни», «Лазар Лазарчпа Иван Иванч патша», «Ҫынна пулӑшакана Турӑ пулӑшать», «Улӑп», «Йӑван тата виҫӗ аслӑ хӗрӗ», «Паттӑрсем», «Кӑвак Сӑкман», «Чоста Йӑван», «Пӑрҫа паттӑр», «Тӗклемес Ҫӗрменти».

7. Следующую группу составили четырнадцать текстов: «Сказка о старике в локоть, бородой в два локтя», «Рубашка, сшитая из всех цветков мира», «Дочь царицы», «О старике и старухе», «Как Иван-дурак женился на царевне», «Лазар Лазарч и царь Иван Иванч», «Помогающему людям Бог помогает», «Улып», «Йыван и его три старшие сестры», «Батыры», «Синий Кафтан», «Чоста Йыван», «Пырзя-батыр», «Теклемес Серменди».

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ытти текстсенче ача тӗлӗнтермӗш майсемпе ҫурални тӗрлӗрен пулать: яшкалӑх ҫӑнӑхӗнчен тунӑ этем кӗлеткинчен («Яшкалӑх паттӑр»), вӑрмантан илсе килнӗ ӑвӑса пуртӑпа касса тунӑ кӗлеткерен («Антей паттӑр ҫинчен»), старике хӗненӗ хыҫҫӑн хуҫӑлса пӗтнӗ туя татӑкӗсенчен («Туй Тупала», «Туя паттӑр»), Турра хытӑ кӗлтунипе («Лазар Лазарчпа Иван Иванч патша»), виҫӗ ҫул чухӑн-мӗскӗнсене пурлӑхне парса тӑнӑ хыҫҫӑн («Мӑн Ҫӑпата юмаххи»), шывпа вӗретсе ӗҫнӗ вӑрманти курӑкран («Вархонь ҫӗленсемпе ҫапӑҫни»), ҫинӗ пӑрҫаран («Пӑрҫа паттӑр»), лаххана пӑрахнӑ чуста татӑкӗнчен («Чуста паттӑр»), старик ӗнси ҫине тухнӑ ҫӑпанран («Ҫӑпан паттӑр») т. ыт. те.

В других текстах чудесное происхождение связано с употреблением предметов, символизирующих плодородие, в частности дерева, растения. В «Сказке об Антее-батыре» в ребенка-богатыря превращается фигурка, вырезанная из осинового полена, а в текстах «Туй Тубала», «Туя-батыр» — фигурка из куска посоха, сломавшегося от ударов, нанесенных старику. Заварив лесную траву, получает чудодейственный напиток для зачатия героиня сказки «О сражении Вархоня со змеями», употребление в пищу гороха явилось способом зачатия и рождения нового батыра в другой сказке («Пырзя-батыр»). Слепленная из теста кукла вдруг обращается в богатыря («Яшкалых-батыр», «Чуста-батыр»). Встречаются сюжеты о богатырях, вымоленных у Бога («Лазар Лазарч и царь Иван Иванч») или дарованных за милосердные поступки («Сказка о Большом Лапте»).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Кунта пирӗн пухха кӗнӗ [«Ҫӗлене ҫӗнтерсе патша хӗрне илни»], «Чул юпа юмаххи», «Пуян ачисем», «Кьосре улӗ», «Виҫҫӗн пӗртӑван», «Пулӑран пулнӑ ачасем», [«Этем Иванӗ, Кушак Иванӗ, Кӗсре Иванӗ»], «Иван Ҫар», [«Тӑвӑл паттӑр»] текстсене асӑнма пулать.

[«О победе над змеем и женитьбе на царевне»], «Сказка о каменном столбе», «Дети богача», «Сын кобылы», «Три брата», «Дети, зачатые от съеденной рыбы», [«Эдем Иван, Кужак Иван, Кесре Иван»], «Иван Сяр», [«Тывыл-батыр»].

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Вӗсен шутӗнче ҫак юмахсене асӑнма пулать: [«Икӗ Йӑван»], [«Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни»], «Паттӑр», «Ванюххапа ачисем тата Алена Красавитса», «Виҫӗ ывӑл», [«Иванпа патша хӗрӗсем»], «Василий Великийпе Иван Великий», «Кокша», [«Иван патша»], «Иван Простак», «Пӗр тӑлӑх ача», «Иван», «Ваҫҫилипа Иван», «Ярослан Яросланович паттӑр», «Мӑн Ҫӑпата юмаххи», «Йӗкреш ача», «Хӑрахкуҫ Лешка пахаттир тата хӗресчен ывӑлӗ Иван Григорч», «Кехермен Кетил».

Назовем эти сказки: [«Два Йывана»], [«Как Йыван победил змеев»], «Батыр», «Ванюха с детьми и Алена Красавица», «Три сына», [«Иван и царевны»], «Василий Великий и Иван Великий», «Кокша», [«Иван-царь»], «Иван-простак», «Сирота», «Иван», «Василий и Иван», «Ярослан Яросланович-батыр», «Сказка о Большом Лапте», «Близнецы», «Одноглазый Лешка-богатырь и крестьянский сын Иван Григорч», «Кехермен Кетил».

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Нимрен ытла пуҫӗнче Чӗкеҫ ҫемҫе сӑмаххи: Хӑйне Ҫавал хӗрринче Йӑпатнийӗн юмаххи.

Куҫарса пулӑш

XI. Ӗшнере // Николай Шупуҫҫынни. Шупуҫҫынни Н.В. Еркӗн: поэма. — Мускав: СССР-ти халӑхсен тӗп издательстви, 1930. — 176 с.

Халӑх, турӑ хушнӑ пек ӗҫе чӑн тӑвӑр, ӳсӗр ҫын юмаххи хыҫҫӑн ан кайӑр.

Судите по правде, по-божьему, мир православный, а не так, что пьяный сбрешет, то и слушать.

V // Михаил Сироткин. Толстой Л.Н. Поликушка: повесть; М. Сироткин куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1935. — 98 с.

Мӗнле пек сан шутупа калмыксен юмаххи?

— Какова калмыцкая сказка?

Вунпӗрмӗш сыпӑк. Пӑлхавлӑ слобода // Михаил Сироткин, Никифор Ваҫанкка. Александр Пушкин. Капитан хӗрӗ. Вырӑсларан Н.Т. Ваҫанккапа М.Я. Сироткин куҫарнӑ. Чӑваш АССР государство издательстви, 1940

Страницăсем:
  • 1

Меню

 

Статистика

...тĕплӗнрех