Шырав
Шырав ĕçĕ:
Ҫуркунне, упасем хӑйсен йӑвинчен тухнӑ вӑхӑтра, старик ҫав упа мӑйне ҫутӑ тӑхалӑ мӑй ҫыххи ҫакса янӑ та имӗш, мӗнпур сунарҫӑсене: ҫав тӑхалӑ упана никам та ан перӗр, тесе хушнӑ, мӗншӗн тесен вӑл упа — манӑн тусӑм, тенӗ старик.
Тӑхаллӑ упа // Гаврил Молостовкин. Пришвин М.М. Ылтӑн ҫаран: калавсем. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1951. — 200 с. — 43 с.
Эсӗ вара Упана ҫапла кала: «Апла та капла, пирӗн ханӑн арӑмӗ пачах ухмаха тухса кайрӗ, нимӗн те ҫиесшӗн мар, упа чӗрине кӑна ыйтать. Акӑ хан сӑнӑ илнӗ те ҫеҫенхир тӑрӑх упа шыраса тусан кӑларса чупать, те».
Тилӗпе упа тата кӗтӳҫӗ // Михаил Андреев. Казах юмахӗсем: юмахсем. — Шупашкар: Чӑвашсен государство издательстви, 1938. — 60 с. — 51–55 с.
Тематика кунӗ шайӗнче ачасем шурӑ упасем ҫинчен презентаци пӑхнӑ тата ҫурҫӗрти пӑрсем ирӗлесси тата нефть вырӑнӗсене туса хатӗрлесси тавралӑха варалас тӗлӗшпе шурӑ упа ҫухалса каяс хӑрушлӑх пирки Хӗрлӗ кӗнекене лекнине, вӗсене хӑратса тӑнине пӗлнӗ.
Пишпӳлекри "Умка" ача сачӗн аслӑ ушкӑнӗн воспитанникӗсем ҫурҫӗр упин пӗтӗм тӗнчери кунне паллӑ тунӑ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/ekologi/2024 ... un-3662114
Икӗ пысӑк упа, виҫӗ пӗчӗк упа — пӗтӗм ҫемьипе тюленьсем патне йӑпшӑнса пыраҫҫӗ.Целое семейство — два больших белых медведя и три медвежонка — подкрадывается к тюленям.
Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океанра пурӑнакан чӗрчунсем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.
Унсӑр пуҫне 301 А, 301 *В сюжетсемпе пӗрлешекен юмахсенче аслӑ пиччӗшсем (е ҫул ҫинче тӗл пулса пӗрле пынӑ паттӑрсем) ҫӗр тӗпне Чике старик (пӑхӑр упа, шур упа) хыҫҫӑн анса кайнӑ паттӑра вӗрен татса ярса шӑтӑкран каялла хӑпартманни ҫинчен калакан мотив тӑтӑш тӗл пулать.
Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.
Вӑл шутра ҫак текстсене асӑнма пулать: «Патша арӗм ҫухални», [«Каҫ Иванӗ, Ҫур ҫӗр Иванӗ, Ирхи Иван»,] «Антей паттӑр ҫинчен», «Яшкалӑх паттӑр», «Пӑхӑр упа», «Пултран», [«Ачапа шор упа»], [«Кӗҫӗн ывӑл»], «Йӑван ҫичӗ хутлӑ ҫӗршывран таврӑнни», «Йӑван амӑшӗпе акӑшӗсене ҫӑлни», «Чуста паттӑр», «Арӑслан паттӑр».
Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.
— Упа ачам, чӑн-чӑн упа пек ҫирӗп, вӑйлӑ, маттур пул!
Ҫӗнӗ кайӑк // Юхма Мишши. Юхма М. Кӑвал ҫӗмрен: историлле роман. — Шупашкар: «Вучах» библиотеки, 1998. — 352 с.
Тӑкӑрлӑкри сад пахчи Ҫӑтмах пекех илемре, Анчах шалта хуралҫи — Хура упа ӳплере: Упа Урхан хуралҫи Пит шанчӑклӑ сыхлавра, Халӗ Чӗкеҫ ун хуҫи Ирӗк илнӗ пахчара.
XIII. Туй // Николай Шупуҫҫынни. Шупуҫҫынни Н.В. Еркӗн: поэма. — Мускав: СССР-ти халӑхсен тӗп издательстви, 1930. — 176 с.
Тинкеререх пӑхрӑм та, ура айӗнче упа тирӗ выртнине ӑнланса илсен, те кӗвӗҫнине пула: «Эсӗ упа та тытнӑ-ҫке!» — тесе кӑшкӑрсах ятӑм.
Пӑшалсӑр эпӗ пӗр кунта виҫӗ упа тытрӑм // Георгий Орлов. «Тӑван Атӑл». — 1969, 2(136)№ — 76-80 с.
Нухрат каҫ пулас умӗн амӑшне шӳт туса асӑрхаттарсах хунӑччӗ: эпир паян упа тытрӑмӑр, манӑн Ахтупайсем патне упа какайӗ ҫиме каймалла тенӗччӗ.
9. Юлашки ҫуна ҫулӗ // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.
Пӗр уявра урама упа тирӗ тӑхӑнса тухса хӗрарӑмсен сехрине хӑпартнӑран ӑна пурте упа ҫури тесе йӗкӗлтетчӗҫ.
4. Упа // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.
Гималай упи, пӗчӗкскер, сасартӑк хӑйне такам вилесле кӳрентернӗн туйса илчӗ те ярӑнчӑкӗ ҫине хӑпарчӗ; унӑн хӑми ҫине капӑр сӑмахсем ҫырса хунӑ: «Миша ярӑнать»; упа ҫара пӳрнисемпе ҫекӗллесе явса тытрӗ, малалла-каялла йӑррӑн ярӑнма пикенчӗ, нӑйласа, нӑйкӑшса кӑшкӑрашать.
III. Ҫӗнӗ «таркӑн» // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Иккӗмӗш том. — Шупашкар, 2011. — 416 с. — 66–73 с.
Йывӑҫ айӗнче шалчасем ҫапса тухнӑ пулнӑ, вара вӗсем пӗтӗмпех упа тирне шӑтарса пӗтернӗ, — ҫапла упа хӑйӗн ӑссӑр ҫиллишӗн хӑй пуҫне хӑех ҫинӗ.Под деревом-то были колышки натыканы — и поплатился медведь за безумный гнев своей тёплой шкурой.
Упапа пӗрене // Василий Хударсем. Ушинский К. Д. Тӑватӑ ӗмӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 28 с. — 24–25 с.
Синопа хӑй упа йӗрӗпе мар пынине пӗлнӗ, мӗншӗн тесен упан хӳри кӗске пулнӑ.Синопа понял, что идет не по следу медведя, так как у медведя хвост короткий.
Ту арӑсланӗн йӗррипе // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Джеймс Ш. Пӗчӗк индеец Синопа: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 109 с.
Автоматчиксем ӑна алла вӗреннӗ упа мар, вӑрманта пурӑнакан тискер упа пулӗ тесе шутланӑ та, — персе ӳкернӗ.
14. Тӑшман ҫӗрӗ ҫинче // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Кожедуб, И. Н. Тӑван ҫӗршывшӑн: летчик каласа пани. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 192 с.
Джек упа ҫине сиксе ӳкет, ӑна хӑлхинчен ашкӑнса ҫыртса илет, упа ҫури ӑна малти урипе сулса ярать, вара ҫапӑҫу пуҫланать.Джек подскочит, шаловливо куснёт за ухо медвежонка, тот замахнётся лапой, и начинается борьба.
9. «Киле» // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Кожедуб, И. Н. Тӑван ҫӗршывшӑн: летчик каласа пани. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 192 с.
Гассан хӑй сӑрт ҫинче ҫирӗпрех тӑнипе упана вилӗм шӑтӑкне тӗртсе янӑпа пӗрехчӗ, анчах упа ӑна самантрах ура хучӗ те, вӗсем иккӗшӗ те ҫӳлтен кӑшт ҫеҫ йӑтӑнса анмарӗҫ.
Гассанпа упа // Николай Иванов. Тихонов Н.С. Паттӑр партизан: калавсем; вырӑсларан Н. Иванов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 47 с.
Упа ун аллине чавса илчӗ, Гассан хӑйне упа тӗпсӗр ҫырмана ывӑтасран хӑраса ӳкрӗ.Медведь цапнул его за руку, и Гассан испугался, что медведь сбросит его в пропасть.
Гассанпа упа // Николай Иванов. Тихонов Н.С. Паттӑр партизан: калавсем; вырӑсларан Н. Иванов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 47 с.
Упа ҫак муклашкана ҫӑтса ярать те ҫу ирӗлет, кит мӑйӑхӗ ярт тӑсӑлса тӑрать, упа халсӑрланать, вӑл пӗтӗмпех халран кайсан, эсир ун патнех пыратӑр та сӑнӑпа чиксе вӗлеретӗр.
Киш ҫинчен ҫӳрекен юмах // М. Волков. Лондон, Джек. Пурнӑҫа юратни: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 72 с. — 35–47 с.
— Унтан вара Киш упа тирне сӳме тытӑнчӗ, эпир вӑл упа тытни ҫинчен калама хӑвӑртрах кунта чупса килтӗмӗр.
Киш ҫинчен ҫӳрекен юмах // М. Волков. Лондон, Джек. Пурнӑҫа юратни: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 72 с. — 35–47 с.