Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫурҫӗрте пурӑнакан чӗрчунсем ҫӑра ӑшӑ ҫӑмлӑ тирпе витӗннӗ.

Северные животные одеты густым теплым мехом.

Ҫутҫанталӑк зонисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Старик пире хӑй пурӑнакан ҫурт патне илсе кайрӗ.

Старик повел нас к своему жилищу.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сайран пурӑнакан халӑх ҫӳллӗрех вырӑнсене вырнаҫа-вырнаҫа ларнӑ.

Редкое население ютилось на более возвышенных местах.

Колхидӑри шурлӑхсем вырӑнне хитре садсем пулаҫҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тинӗс хӗрринче кӑнтӑрта тата кӑнтӑр-хӗвелтухӑҫ енче пурӑнакан аджарецсем те абхазецсем пекех пурӑнаҫҫӗ.

Аджарцы, населяющие южную и юго-восточную части побережья, живут в общем так же, как абхазцы.

Тинӗс хӗрринчи халӑх тата вӑл мӗн ӗҫлесе пурӑнни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тинӗс хӗрринче пурӑнакан ҫынсен ҫав ешерсе ӳсекен йывӑҫ-курӑксемпе пӗрмаях кӗрешсе пурӑнмалла.

Людям на побережье приходится все время вести борьбу с этой буйной растительностью.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унпа ҫын ӗҫӗпе пурӑнакан ҫынсем ҫеҫ усӑ курса пурӑнма пултарнӑ.

Ими пользовались только те, кто жил чужим трудом.

Крымӑн кӑнтӑрти хӗрринчи иҫӗм ҫырли пахчисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Крымра пурӑнакан тӗп халӑх — тутар.

Основное население Крыма — татары.

Крымра тинӗс хӗрринче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революци пушӑ хирсен зонинче пурӑнакан халӑхсем хушшинче культура ӗҫне тума аслӑ ҫул уҫса пачӗ.

Великая Октябрьская социалистическая революция открыла народам, населяющим зону пустынь, широкую дорогу к культурному строительству.

Пушӑ хирсен зонинче хуҫалӑх епле аталанать тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗлле пурӑнакан вырӑнсенче вӗсем пурӑнмалли ҫуртсене тислӗкпе хутӑштарса ҫӑрнӑ тӑмран тунӑ.

На зимних стоянках устраивали жилища из глины с примесью навоза.

Типӗ ҫеҫенхирсенче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Типӗ ҫеҫенхирсенче пурӑнакан чӗрчунсем пурте тенӗ пекех ӗнсе кайнӑ ҫеҫенхир тӗслӗ, ҫавӑнпа вӗсем хирте кӑшт ҫеҫ палӑраҫҫӗ.

Большинство животных сухих степей окрашены под цвет выжженной степи и поэтому едва заметны в ней.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑрмансем юлнӑ вырӑнсенче тайгара пурӑнакан тискер кайӑксемпе вӗҫен кайӑксемех пурӑнаҫҫӗ.

В тех местах, где леса сохранились, в них живут те же лесные звери и птицы, что и в тайге.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Улатакка та тайгара ялан пурӑнакан кайӑк.

Дятел — также постоянный житель тайги.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Алтай крайӗнче пурӑнакан хӗрарӑм хӑйӗн ҫуралнӑ кунӗ умӗн чукун ҫулӗ ҫинче ҫывӑрса кайса тӗлӗнмелле майпа ҫӑлӑнса юлнӑ, ун ҫийӗн 29 пуйӑс вакунӗ иртсе кайнӑ.

Жительница Алтайского края накануне своего дня рождения уснула на путях и чудом спаслась, над ней проехало 29 вагонов поезда,

Алтай крайӗнче хӗрарӑм урлӑ пуйӑс иртсе кайнӑ, вӑл чӗрӗ юлнӑ // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/news/36511.html

1930 ҫулхи раштавра «Ҫурҫӗрти пӗчӗк халӑхсем пурӑнакан районсенче наци пӗрлешӗвӗсене йӗркелесси ҫинчен» постановлени йышӑннӑ.

В декабре 1930 года было принято постановление «Об организации национальных объединений в районах расселения малых народностей Севера».

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

Анадырӗн, Чукотка автономи округӗн тӗп хулин, кун-ҫулӗ халӑх пурӑнакан вырӑн пек 1889 ҫулта пуҫланса кайнӑ, хальхи вӑхӑтра 130 ҫула яхӑн тӑсӑлать.

История Анадыря - столицы Чукотского автономного округа как населённого пункта началась в 1889 году и сейчас насчитывает около 130 лет.

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

Ненецсем ҫулла пурӑнакан вырӑнтан инҫех мар фактори пырса вырнаҫнӑ.

Недалеко от стойбища ненцев расположилась фактория.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундрӑра пурӑнакан ҫынсене эрех ӗҫтере-ӗҫтере ӳсӗртнӗ те йӳне хакпа вӗсенчен пӑлан кӗтӗвӗсем тата хаклӑ йышши тирсем илнӗ, вара киле пуйса таврӑннӑ.

Они спаивали жителей тундры, за бесценок брали у них стада оленей и дорогую пушнину и уезжали разбогатевшими.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет влаҫӗ тундрӑра пурӑнакан халӑхсен пурӑнӑҫӗпе сывлӑхне лайӑхлатас тесе, тата ӗҫҫыннисем телейлӗ, культурӑллӑ тата пуян пулччӑр тӗсе, мӗн тума пултарнине пурне те тӑвать.

Советская власть ведет упорную борьбу за перестройку жизни народов тундры.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Папанинецсем пурӑнакан пӑра тинӗс юхӑмӗпе ҫил кӑнтӑралла, Гренланди ҫыранӗ патнелле, юхтарнӑ.

Льдина, на которой жили зимовщики, подгоняемая морскими течениями и ветрами, двигалась на юг к берегам Гренландии.

«Ҫурсӗр полюсӗ» поляр станцийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Новая Земля ҫинче Совет пур, вӑл Новая Земля ҫинче пурӑнакан ҫынсен пурӑнӑҫне майлаштарса пырать.

Есть на Новой Земле Совет, который налаживает жизнь ново-земельских поселенцев.

Новая Земля ҫинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.