Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Хӗлле тинӗс ҫине промыслана каяс, е тавар илме, е кайӑк тытма капкӑн лартма каяс тесен, луораветлан нартӑна (ҫунана) йытӑсем кӳлет.

Чтобы съездить зимой в море на промысел, или купить товары, или поставить капкан на зверя, луораветлан запрягает в нарты (сани) собак.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗлле 45 градуслӑ сивӗсем тӑнӑ чухне те, ярангара ӑшӑ пулать.

Зимой, даже при сорока пяти градусных морозах, в яранге совсем тепло.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗлле ненецсем кӑнтӑралла, вӑрмансем ҫывӑхнерех куҫаҫҫӗ, ҫулла — поляр тинӗсӗсен хӗррисем патнерех куҫаҫҫӗ.

Зимой ненцы переселяются на юг, ближе к лесам, летом — к берегам полярных морей.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундра зони пӗтӗмпе пекех поляр ункин леш енче выртать, унта хӗлле хӗвел темиҫе кун хушши, темиҫе уйӑх хушши те пӗртте курӑнмасть.

Почти вся зона тундры лежит за полярным кругом, где зимой солнце по нескольку дней и даже месяцев совсем не показывается.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ненецсем кунӗ-кунӗпех кайӑк тытма ҫӳреҫҫӗ, пулӑ тытаҫҫӗ, вӗсене тӗтӗмлеҫҫӗ, типӗтеҫҫӗ — хӗлле валли запас хатӗрлеҫҫӗ.

Ненцы целые дни охотились за птицей, ловили рыбу, коптили, сушили — делали запасы на зиму.

Ҫулла тундра тӑрӑх сӳрени // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗлле.

Куҫарса пулӑш

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗлле ҫав вырӑнсенче темиҫе уйӑх хушши хӗвел пачах тухмасть, поляр каҫӗ тӑрать.

Зимой в этих краях солнце по нескольку месяцев совсем не появляется, стоит полярная ночь.

1. Поляр зони. // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Баренц тинӗсӗ Кола ҫурутравӗн ҫыранӗ патӗнче хӗлле те шӑнмасть.

Баренцово море у берегов Кольского полуострова не замерзает и зимой.

Тинӗс ҫинчи чикӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унӑн чылай пайне хӗлле кӑна мар, ҫулла та пӑр витсе тӑрать.

Значительная часть его покрыта льдами не только зимой, но и летом.

Тинӗс ҫинчи чикӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Эпӗ ҫеҫенхире хӗлле те курнӑ.

Видел я степь и зимой.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тыркассемпе хир шӑшийӗсем васкаса ӗҫлеҫҫӗ, — вӗсем хӑйсене валли хӗлле ҫиме апат хатӗрлеҫҫӗ.

Хлопотливо бегали полевые мыши и суслики — они собирали себе запасы пищи на зиму.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Кунта сивӗсем пулманпа пӗрех, йывӑҫсенчен нумайӑшӗ хӗлле пулсан та ҫулҫине тӑкмаҫҫӗ, ҫулталӑкӗпех ешӗл лараҫҫӗ.

Здесь почти НС бывает морозов, и многие деревья не теряют на зиму листвы, стоят круглый год зелеными.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тундрӑра хӗлле.

В тундре зимой.

Ненецсем епле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле пулнӑ.

Была зима.

Кӑнтӑр полюсӗ патне кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле пурӑнмалли ҫуртне чулпа ҫеремрен тӑваҫҫӗ, ҫиелтен пӗр сий пӑр пултӑр тесе шыв сапаҫҫӗ.

Зимнее жилище строят из камней и дерна, сверху его поливают водой, чтобы покрыть слоем льда.

Поляр ҫӗрӗсенче ҫынсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан хӗлле — пӑрлӑ пушхир.

Зимою Северный Ледовитый океан — ледяная пустыня.

Ҫурҫӗрти пӑрлӑ океан // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пӗр вырӑнта нумай пурӑнакан ҫынсем хӑйсем патӗнче кӗркуннепе хӗлле яланах мӗнле ҫанталӑк пулнине, ҫуркуннепе ҫулла мӗнле ҫанталӑк пулнине калама пултараҫҫӗ.

Люди, которые подолгу живут в одной местности, могут сказать, какая погода у них обычна для осени и зимы; какая — для весны и лета.

Климат мӗн вӑл // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӑш чухне хӗлле ҫил-тӑмансем пулаҫҫӗ, ҫил хӑйпе пӗрле темӗн те вӗҫтерсе ҫавӑрать.

Иногда зимой проносятся снежные бури — метели. Ветер несет с собой огромное количество снежинок и кружит их.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле ҫилсӗр кунсем сахал пулаҫҫӗ.

Безветреных дней зимой немного.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӗлле кунсем сивӗ пулаҫҫӗ.

Для зимы обычны морозные дни.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.