Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Хамӑрӑн пулӑ тытакан кимӗсем ирте-ирте каяҫҫӗ, рабочисене пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна илсе каякан пароходсем иртсе ҫӳреҫҫӗ.

Проплывают наши советские рыболовные суда, пассажирские пароходы, перевозящие рабочих.

Архангельск порчӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫумӑр пӗлӗчӗсем пӗлӗт ҫийӗпе аялтан шуса ҫӳреҫҫӗ.

Низко ползут по небу тучи.

Архангельск порчӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ялӗсем тавра выльӑх-чӗрлӗх — енӗсем, лашасем ҫӳреҫҫӗ.

Вокруг пасется скот: коровы, лошади.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Якутсем выльӑх ӗрчетеҫҫӗ, кӑштах ҫӗр те ӗҫлеҫҫӗ тата кайӑк тытма ҫӳреҫҫӗ.

Якуты занимаются скотоводством, отчасти земледелием и охотой.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Чумсенчен инҫех мар пӑлансем ҫӳреҫҫӗ.

Неподалеку пасутся олени.

Кайӑкҫӑ эвенксем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темиҫе кун хушши вӗсем вырнаҫнӑ вырӑн тавра кайӑк тытса ҫӳреҫҫӗ.

Несколько дней подряд они охотятся вокруг стойбища.

Кайӑкҫӑ эвенксем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Эвенксем кайӑка ҫӳреҫҫӗ, пӑлан ӗрчетеҫҫӗ, пулӑ тытаҫҫӗ.

Эвенки занимаются охотой, оленеводством и рыболовством.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑрманта тӑманасем, ӳхӗсем ним сассӑр тенӗ пекех вӗҫсе ҫӳреҫҫӗ.

Почти бесшумно по лесу летают совы и филины.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗр ҫӗртен тепӗр ҫӗре унта нимрен ытла пӑлансемпе тата йытӑсемпе ҫӳреҫҫӗ.

Сообщение между различными пунктами тундры производится главным образом на оленях и собаках.

Тундрӑри ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кировск урамӗсемпе автомобильсем, автобуссем ҫӳреҫҫӗ.

По улицам Кировска ходят автомобили и автобусы.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур ҫӗрте те колхозсенчен килнӗ ненецсем нумай ҫӳреҫҫӗ.

Повсюду ходит много ненцев из колхозов.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Юханшыв тӑрӑх каялла та, малалла та пароходсем, пулӑҫӑсен моторлӑ киммисем иртсе ҫӳреҫҫӗ.

Взад и вперед по реке проходят пароходы, моторные лодки рыбаков.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑлансем, йытӑсем кӳлсе учитель тата фельдшер пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ, вӗсемпе пӗрле кино, библиотека, пӗчӗк аптека пырать.

На оленях и собаках кочуют учитель и фельдшер, а с ними — кино, радио, библиотека, аптечка.

Тундрӑри культурӑллӑ ӗҫ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Теприсем тата — «пӑланлӑ» луораветлансем — ненецсем пекех пӑлансем ӗрчетеҫҫӗ, хӑйсен пӑланӗсемпе тундра тӑрӑх куҫса ҫӳреҫҫӗ.

Другие — «оленные» луораветланы, — так же как и ненцы, занимаются оленеводством и кочуют со своими оленями по тундре.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сивӗре те, ҫил-тӑманра та, тӗтре чухне те, поляр каҫӗ тӑнӑ чух тӗттӗмре те ненецсем вӗҫӗ-хӗррисӗр тундра тӳремлӗхӗ тӑрӑх, нимӗн сас-чӗве те илтӗнмен юрлӑ хирсем тӑрӑх пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ.

В морозы, в метели, и туманы, во мраке полярной ночи кочуют ненцы по безмолвным снежным просторам, по бескрайней равнине тундры.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пурте тенӗ пекех вӗсем, хӑйсем валли тата пӑланӗсем валли апат-ҫимӗҫ шыраса, пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳреҫҫӗ.

Почти все они живут не в городах и селениях, а перекочевывают с места на место в постоянных поисках пищи для себя и для своих оленей.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла тундрӑри сывлӑшра вӑрӑмтуна нӑйлатса сӗрлени ҫеҫ илтӗнсе тӑрать, вӗсем мӗнпур чӗрчуна пӗлет пекех хупӑрласа илсе хыҫҫӑн хӑваласа ҫӳреҫҫӗ.

Летом воздух тундры наполняется гудением комаров, которые тучами преследуют все живое.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундра ҫӗршывне ҫурҫӗртен сивӗ тинӗссем хупӑрласа тӑраҫҫӗ, вӑл тинӗссенче суллахи вӑхӑтра та пӑрсем юхса ҫӳреҫҫӗ.

Берега тундры омываются холодными морями, по которым и в летнюю пору плавают льды.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем сывлӑшра пӗлӗт пекех вӗҫсе ҫӳреҫҫӗ, кашни чӗрчунах тӗтре пек хупӑрласа илеҫҫӗ.

Они тучами носились в воздухе, окружали каждое живое существо точно туманом.

Ҫулла тундра тӑрӑх сӳрени // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ненецсем кунӗ-кунӗпех кайӑк тытма ҫӳреҫҫӗ, пулӑ тытаҫҫӗ, вӗсене тӗтӗмлеҫҫӗ, типӗтеҫҫӗ — хӗлле валли запас хатӗрлеҫҫӗ.

Ненцы целые дни охотились за птицей, ловили рыбу, коптили, сушили — делали запасы на зиму.

Ҫулла тундра тӑрӑх сӳрени // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.