Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫуркунне юр кайнӑ чух, тата ҫулла та тусем ҫинче пит вӑйлӑ ҫумӑрсем пулнӑ хыҫҫӑн, юханшывсем хытӑ кӗрлесе юхма тапратаҫҫӗ, ҫыранӗсенчен туха-туха каяҫҫӗ.

Весной при таянии снегов, а летом после ливней в горах реки становятся бурными и выходят из берегов.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тусем ҫинче ҫулла та сулхӑн тӑрать.

Даже и летом в горах прохладно.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫумӑрсем ҫулла сахал пулаҫҫӗ, ҫавӑнпа час-часах шыв ҫитмест.

Дождей здесь летом так мало, что не хватает обычно воды.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти пекех, типӗ ҫеҫен-хирсенче те ӳсентӑрансем ҫуркунне, ҫулла тата кӗркунне пулнӑ майӗпе улшӑнса пыраҫҫӗ.

Растительность сухих степей, так же как черноземных, в течение весны, лета и осени меняется.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла юханшывсем пит ӑшӑхланса каяҫҫӗ.

Летом реки сильно мелеют.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Атлантика океанӗнчен вӗрекен нӳрӗ, ӑшӑ ҫилсем кунта сайра-хутра ҫеҫ килсе ҫитеҫҫӗ, кунта ҫулла ҫумӑрсем пӗртте ҫуманпа пӗрех.

Сюда редко доносятся теплые и влажные ветры с Атлантического океана, и дождей летом почти не бывает.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫеҫенхирте сайра тӗл пулакан юханшывсем ҫулла типсе лараҫҫӗ.

Редкие степные реки летом пересыхают.

Уяр ҫанталӑкпа кӗрешесси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сывлӑш ҫулла типӗ пулать.

Воздух летом сухой.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла унта пырса кӗме ҫук.

Туда летом не пройти.

Хутӑш вӑрманта // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла нумай ӗҫлеме тивет.

Много приходится работать летом.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑл ҫулла курӑк ҫиет, хӗлле йывӑҫ тӗмӗсене, йывӑҫ турачӗсене кышласа тӑранса пурӑнать.

Он питается летом травой, зимой обгладывает кусты и ветви деревьев.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла кунта хӗвел тундрӑринчен ҫӳлерех хӑпарать, ҫӗре те хытӑрах ӑшӑтать.

Летом здесь солнце выше поднимается и сильнее прогревает землю.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ненецсем ҫулла пурӑнакан вырӑнтан инҫех мар фактори пырса вырнаҫнӑ.

Недалеко от стойбища ненцев расположилась фактория.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗлле ненецсем кӑнтӑралла, вӑрмансем ҫывӑхнерех куҫаҫҫӗ, ҫулла — поляр тинӗсӗсен хӗррисем патнерех куҫаҫҫӗ.

Зимой ненцы переселяются на юг, ближе к лесам, летом — к берегам полярных морей.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла тинӗсри тискер кайӑксене, пулӑ тата вӗҫен кайӑксене тытаҫҫӗ, кайӑк ҫӑмартисене пуҫтараҫҫӗ.

Летом занимаются охотой на морского зверя, рыбной ловлей, охотой на птиц и сбором яиц.

Ненецсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла тундрӑри сывлӑшра вӑрӑмтуна нӑйлатса сӗрлени ҫеҫ илтӗнсе тӑрать, вӗсем мӗнпур чӗрчуна пӗлет пекех хупӑрласа илсе хыҫҫӑн хӑваласа ҫӳреҫҫӗ.

Летом воздух тундры наполняется гудением комаров, которые тучами преследуют все живое.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тундрӑра поляр тилли — песец тата поляр тӑмани нумай, вӗсем пеструшкӑсене, ҫулла вӗҫсе килекен кайӑксене тытса пурӑнаҫҫӗ.

В тундре много полярных лисиц — песцов и полярных сов, которые охотятся за пеструшками и перелетной птицей.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темӗн чухлӗ кӳлӗ хӗррисенче пур ҫӗрте те ҫулла вӗҫсе килекен кайӑксем-кайӑк кӑвакалсем, кайӑк хурсем, акӑшсем пурӑнаҫҫӗ.

Берега многочисленных озер населены летом перелетными птицами — утками, гусями, лебедями.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

1937 ҫулта ҫулла Совет Союзӗн Геройӗсем Мускав — Ҫурҫӗр полюсӗ — Америка маршрутпа икӗ хут пит те чаплӑ вӗҫнӗ чухне папанинецсем хӑйсен тӗпчевӗсемпе летчиксене питӗ пысӑк пулӑшу панӑ.

Своими наблюдениями зимовщики оказали большую помощь при двух изумительных перелетах, совершенных Героями Советского Союза летом 1937 г. по маршруту Москва — Северный полюс — Америка.

«Ҫурсӗр полюсӗ» поляр станцийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла.

Куҫарса пулӑш

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.