Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Урпа тухӑҫлӑхӗ шалти рынока тивӗҫтерме кӑна мар, ытти регионсене те, чикӗ леш енне те тырӑ тӑратма та май парать, - пӗлтерет ПР Ял хуҫалӑх министерствин пресс-служби.

Полученный урожай ячменя позволит не только обеспечить внутренний рынок, но и поставлять зерно в другие регионы и за рубеж, сообщает пресс-служба Минсельхоза РБ.

Пушкӑртстанран Казахстана 340 тонна ытла урпа экспортланӑ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... an-3464403

Ытти халӑхсене пӑхӑнтарса вӗсен пуянлӑхне хӑйсен аллине ҫавӑрса илесшӗн, вӗсем юнлӑ вӑрҫӑсем кӑларса вӑрҫаҫҫӗ.

Они ведут кровопролитные войны, чтобы подчинить себе другие народы и завладеть их богатствами.

Ҫурҫӗр енчи вӑтам тӑрӑхра ҫӗршыв пуянлӑхӗпе епле усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пур ҫӗрте те путенесемпе ытти йышши ҫеҫенхир кайӑкӗсем вӗҫе-вӗҫе тухаҫҫӗ.

Вспархивали во всех направлениях перепелки и другие степные птицы.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хуласенче, ялсенче пальмӑсем курӑнкалаҫҫӗ, хӑш чухне пальма аллейӗсем, тропикри ытти йывӑҫсен аллейӗсем те тӗл пулаҫҫӗ.

В городах и селениях мелькают пальмы, иногда даже целые аллеи из пальм и других тропических растений.

Поляр ункинчен тропик патне самолетпа кайни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Открыткӑсенчен, хаҫатсенчи, журналсенчи тата ытти ҫӗрти картинӑсенчен «Тропик тӑрӑхӗнчи ҫутҫанталӑкпа унти пурӑнӑҫ» ятлӑ альбом тӑвӑр.

Из открыток, из газетных, журнальных и других иллюстраций составьте альбом на тему «Природа и жизнь в тропическом поясе».

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Унӑн тавра тем пысӑкӗш пальмӑсем тата тропикри ытти йывӑҫсем ӳснӗ, вӗсене пысӑк лианӑсем ҫӗлен пек явӑнкаласа сырса илнӗ.

Огромные пальмы и другие тропические деревья, опутанные, как змеями, лианами, окружали его.

Негр ялне аркатни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Англи, Бельги тата ытти государствӑсен капиталисчӗсем чи ырӑ ҫӗрсене туртса илнӗ, тупӑшшӑн выҫӑхса пит паха кайӑксене, ӳсентӑрансене нумай пӗтернӗ.

Капиталисты Англии, Бельгии и других государств захватили лучшие земли, хищнически истребили много ценных зверей и растений.

Тропик тӑрӑхӗнчи халӑхсен пурӑнӑҫӗ епле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ытти халӑхсем кайӑка ҫӳресе, пулӑ тытса, ҫимӗҫсем, вӑрӑсем пуҫтарса пурӑнаҫҫӗ.

Другие народы кормятся только охотой, рыбной ловлей, сбором плодов и семян.

Тропик тӑрӑхӗнче мӗнле халӑхсем пурӑнаҫҫӗ, вӗсем мӗн ӗҫлеҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Бамбук — 40–50 метр ҫӳллӗш ҫитӗнекен ӳсентӑран; пӑхма вӑл тростник пек, анчах туни унӑн ытти чылай йывӑҫран та хулӑнрах.

Бамбук — растение, достигающее 40–50 метров высоты; по виду напоминает тростник, но стебель его толще стволов очень многих деревьев.

Тропик вӑрманӗсенчи ӳсентӑрансем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тропик вӑрманӗсем Африкӑра кӑна мар, ытти ҫӗрсенче те ӳсеҫҫӗ.

Кроме Африки, тропические леса растут и в других частях света.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Эпир пӗлсе тӑратпӑр: вӑрманта ним хӗрхенӳсӗр ҫапӑҫу пырать, вӑрманти ҫӑткӑн кайӑксем вӗҫен кайӑксене тата ытти чӗрчунсене ҫӗршерӗн-ҫӗршерӗн пӗтереҫҫӗ.

Мы знали, что жестокая расправа идет ночью в лесу, что сотни птиц и других животных гибнут сейчас от лесных хищников.

Тропик вӑрманӗнче // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ытти вырӑнсенче темиҫешер уйӑх уяр ҫанталӑк тӑрать, унтан вара темиҫешер уйӑх кунӗн-ҫӗрӗн ҫумӑр ҫӑвать.

В других местах несколько месяцев подряд стоит засуха, а затем в течение нескольких месяцев почти ежедневно льют дожди.

Тропик тӑрӑхӗнчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

ССР Союзӗнчи хӑш-хӑш вырӑнсенче климат Мускав климачӗ евӗрлӗ, ытти вырӑнсенче чылай уйрӑм.

Некоторые местности в СССР имеют климат, сходный с московским, в других местностях климат значительно отличается.

Климат мӗн вӑл // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тырӑсем те, ялхуҫалӑхӗн ытти ӳсен-тӑрансем те пулса ҫитеҫҫӗ.

Созревают хлеба и другие сельскохозяйственные растения.

Ҫулталӑк вӑхӑчӗсенче ҫанталӑк епле улшӑнса пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Шӑп кӑнтӑрла хӗвел чи ҫӳлте пулать: унӑн пайӑркисем ҫӗр ҫине тӳререх ӳкеҫҫӗ, ҫавӑнпа ҫӗр ытти чухнехинчен ытларах ӑшӑнать.

В полдень солнце выше всего: его лучи более отвесно падают на землю, и земля получает наибольшее количество тепла.

Ҫанталӑк ҫинчен мӗн пӗлмелле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Эсир куратӑр, кашни точка чӑмӑрпа пӗрле ҫавӑрӑнса ункӑ тӑвать; пӗр точки пысӑкрах тӑвать, ытти точкисем пӗчӗкрех ункӑ тӑваҫҫӗ, икӗ точки ҫӳлтипе аялти — унка тумаҫҫӗ.

Вы видите, что каждая точка при вращении шарика делает круг; одна точка — больший круг, другие — меньший; лишь две точки шарика — верхняя и нижняя — не делают круга.

Полюссемпе экватор // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Темиҫе хутлӑ пароход ӑшӗнче каютӑсем, апатланмалли пӳлӗмсем, кухньӑсем тата ытти кирлӗ пӳлӗмсем; вӗсенчен аялта машина пӳлӗмӗ, унта ҫӗркӑмрӑк нумай пӗтерекен кӑмакасем уҫӑ мар сасӑпа кӗрлеҫҫӗ, пӑспа ӗҫлекен хӑватлӑ машина ӗҫлет.

Внутри парохода в несколько этажей расположены пассажирские каюты, столовые, кухни, всякие служебные помещения. Под ними, внизу, машинное отделение. Там глухо шумят исполинские топки, пожирающие каменный уголь. Там работает мощная паровая машина.

Европӑран Америкӑна // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ытти карапсем Кӑнтӑр Америка хӗррипе пӗрмай малалла кайнӑ.

А остальные шли дальше и дальше вдоль берегов Южной Америки.

Ҫӗр тавра малтан ҫӳресе ҫаврӑнни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ытти ҫӗршывсен купцисем Испания купцисене кунта ҫав ҫулпа яман, ҫавӑнпа вара Магеллан Испания корольне урӑх ҫул тупма пулнӑ.

Испанских купцов этим путем не пускали купцы других стран, и Магеллан предложил испанскому королю найти другой путь.

Ҫӗр тавра малтан ҫӳресе ҫаврӑнни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Анчах ун вырӑнне ку карта ҫине Ярославль, Калуга, Тула тата ытти хуласене те ӳкернӗ.

Но зато на этой карте поместились города: Ярославль, Калуга, Тула и другие.

Планпа географи карттине танлаштарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.