Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Праҫник вӗҫленсе пынӑ вӑхӑтра та, финалта, йыш пӗчӗк пулман — 7 пин ҫын ытла.

Куҫарса пулӑш

Икӗ юпа хушшинчи аташу // Николай КОНОВАЛОВ. http://www.hypar.ru/cv/news/ike-yupa-hus ... chi-atashu

Кашни вӑйӑ тӗсӗнче очкосем пухса пынӑ.

Куҫарса пулӑш

Сывлӑх кунӗ ачасене савӑнӑҫ кӳнӗ // Вячеслав КАСЬЯНОВ. http://kanashen.ru/2023/07/28/%d1%81%d1% ... ay%d0%bde/

Ӑмӑртусене спортпа педагогика ӗҫӗн ветеранӗ Вячеслав Касьянов йӗркелесе пынӑ.

Куҫарса пулӑш

Сывлӑх кунӗ ачасене савӑнӑҫ кӳнӗ // Вячеслав КАСЬЯНОВ. http://kanashen.ru/2023/07/28/%d1%81%d1% ... ay%d0%bde/

Вероника Долматова баянпа (вӑл кӳршӗ хӗрӗ пулнӑ, унӑн асламӑшӗ Пелагия Николаевна та Мӑкӑр ялӗнчен Чулкӑмакана качча пынӑ), Вероника Иванова хут купӑспа («Туслӑх ушкӑн ертӳҫи), Валентина Федорова чӑваш юрри-кӗввине кил хуҫин мӑшӑр куҫӗсенче ҫутӑ ҫӑлтӑр шевли выличчен шӑрантарчӗҫ. Мария Ефимовӑпа хӑнасем хаваслӑ та савӑнӑҫлӑ кӑмӑл-туйӑмӑн иксӗлми хумӗсем ҫинче «ярӑнчӗҫ».

Куҫарса пулӑш

Тӑванлӑха яланах упрасчӗ // Вероника ИВАНОВА. http://kanashen.ru/2023/07/28/%d1%82a%d0 ... 81%d1%87e/

Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи пуҫланиччен тӑван хуҫалӑхра вӑй хунӑ, кайран шкулта секретарь тивӗҫӗсене пурнӑҫласа пынӑ.

Куҫарса пулӑш

100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ // Артемий Мясников. http://kanashen.ru/2023/08/04/100-c%d1%8 ... 83%d0%bda/

Унӑн площадкисенче лаша спорт ӑмӑртӑвӗсем (утлӑ ӑмӑрту ҫӗнтерекенӗ тӗп приз - автомобиль илӗ!), тӗрлӗ наци спорчӗпе ӑмӑртни, ухӑпа ҫуран тата утпа пынӑ чух пересси, тӗрлӗ ӑратлӑ лашасен выставки, кӑмӑс фестивалӗпе паллӑ артистсемпе коллективсем хутшӑннипе каҫхи концертсем иртӗҫ.

На его площадках пройдут конноспортивные состязания (победитель конных скачек получит главный приз - автомобиль!), состязания по различным национальным видам спорта, любители стрельбы из лука смогут испытать себя в меткости верхом на коне и спешившись. Здесь же можно будет воочию увидеть лошадей различных пород, побывать на фестивале кумыса и на праздничном вечернем концерте, на котором выступят популярные артисты, певцы и коллективы республики.

Баймак районӗнче Тӗнчери "Башкорт аты" II фестиваль иртӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/news/kultura/2023-08- ... rt-3380754

Хӗр палламан ҫын каланине пурнӑҫласа пынӑ та 25 пин тенкине ҫухатнӑ.

Девушка выполнила указанные незнакомцем действия и лишилась 25 тысяч рублей.

Банк ӗҫченӗ ултавҫа ӗненнӗ // Софья Савнеш. https://chuvash.org/news/35661.html

Ҫавӑн чухне унта пур пупсем те пухӑннӑ, унта вӗсем ҫав ҫӗнӗрен пынӑ ҫинна юмах яма хушнӑ.

В это время там все попы собрались, они попросили нового человека рассказать что-нибудь.

2. [Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 55-61 с.

Йӑван пурнсан-пурнсан пӗрре ашшӗсем патне пынӑ.

Долго ли, коротко ли, однажды Йыван пошел в родительский дом.

2. [Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 55-61 с.

Ҫав хӗре каталла кайса тӑратнӑ тит те, ҫав Йӑван ҫав патша хӗрӗ патне пынӑ та уна: — Мана шӑрка пӑхма хух[ӑ]н, — [тенӗ].

Она стояла вдалеке, а Йыван подошел к царской дочке и говорит ей: — Голову мою посмотри.

2. [Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 55-61 с.

Пӗрре Йӑван вӗреннӗ ҫӗртен таврӑнсан амӑшӗ ӑна чей лартса панӑ тит те, Йӑван [чей ӗҫеччен] лаши патне пынӑ та, лаши ӑна каланӑ:

Обычно, когда Йыван возвращался с учебы, мать ставила перед ним чай, но Йыван [перед тем, как попить чаю] вышел к лошади, и лошадь ему сказала:

2. [Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 55-61 с.

Вӑл ӑна иртнӗ ӗмӗрӗн 80-мӗш ҫулӗсенче 3 ҫул ертсе пынӑ.

Куҫарса пулӑш

Виктор Бритвин ӳнерҫӗ пурнӑҫран уйрӑлнӑ // Софья Савнеш. https://chuvash.org/news/35548.html

«Чӑваш юмаххалапӗсем» (1959) кӗнекере вара: Сукмакпа пынӑ чухне вӑл сӗлӗсем хушшинче пӗр пӑрҫа хӑмӑлӗ ӳссе ларнине курать.

В сборнике «Чӑваш юмах-халапӗсем» (1959) эта фраза уточнена: «пӗр пӑрҫа хӑмӑлӗ ӳссе ларнине курать» («видит, как вырос стебелек гороха»).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Пӑрҫа паттӑр» юмах оригиналӗнче: Хӗр сукмакпа пынӑ чухне сӗлӗсем хушшинчен пӗр пӑрҫа хӑмӑлӗ курать.

В оригинале сказки «Пырзя-батыр» читаем: девушка идет по тропинке и вдруг среди овса «видит стебелек гороха»(«пӗр пӑрҫа хӑмӑлӗ курать»).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Унсӑр пуҫне 301 А, 301 *В сюжетсемпе пӗрлешекен юмахсенче аслӑ пиччӗшсем (е ҫул ҫинче тӗл пулса пӗрле пынӑ паттӑрсем) ҫӗр тӗпне Чике старик (пӑхӑр упа, шур упа) хыҫҫӑн анса кайнӑ паттӑра вӗрен татса ярса шӑтӑкран каялла хӑпартманни ҫинчен калакан мотив тӑтӑш тӗл пулать.

Кроме того, в сказках, сгруппированных сюжетами 301 А, 301 *В, часто встречается мотив предательства старших братьев (или спутниковбогатырей): именно они обрывают веревку, с помощью которой батыр должен выбраться наверх.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ку юмахсем 301 А сюжетрисен йышӗнчех, шутсӑрах уйрӑлса тӑмаҫҫӗ: ҫулпа пынӑ чух паттӑр урӑх паттӑрсене (Ту паттӑр, Йывӑҫ паттӑр, хӗвел ывӑлӗ Хӗветке, упа ывӑлӗ Утаман, Ҫил паттӑр т. ыт. те) тӗл пулать те малалла вӗсемпе пӗрле каять.

Данные сказки особо не отличаются от сказок с сюжетом 301 (3-я группа): по дороге батыр встречает других батыров (Ту-батыр, Йывысьбатыр, сын солнца Хветке, сын медведя Удаман, Силь-батыр и др. ), и они вместе продолжают путь.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Каярах, ҫӗр ӗҫӗ лайӑхрах аталанса пынӑҫемӗн, ҫынсем Шыв хуҫин вӑйне малтанхи пекех вӑйлӑ ӗненме пӑрахса пынӑ, пурӑна киле кунашкал тӗнчекурӑм хавшаса та хавшаса пынӑ, манӑҫа туха пуҫланӑ.

когда с развитием земледелия мировоззрение изменилось, вера в могущественность хозяина воды постепенно ослабла, сошла на нет.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ку ӗҫе И.Я. Яковлев хӑй пуҫарса йӗркелесе пынӑ, хӗллехи е ҫуллахи каникулсене саланас умӗн И. Яковлев вӗренекенсене фольклор пухма ятарласах уйрӑм тетрадьсем парса янӑ.

Эту работу возглавил и направлял сам И.Я Яковлев, в частности поручая ученикам во время зимних и летних каникул записывать в специальные тетради тексты местного фольклора.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Вӑл асӑннӑ хуҫалӑха 22 ҫул тӳрӗ кӑмӑлпа ертсе пынӑ.

Куҫарса пулӑш

Хуҫалӑха чылай ҫул тӳрӗ кӑмӑлпа ертсе пынӑ // Валерий ДОЛГОВ. http://kanashen.ru/2023/07/21/%d1%85%d1% ... 8b%d0%bda/

Ярмӑрккӑна палӑртнӑ кун 15 ҫамрӑк пынӑ, 9-ӗшпе ятарлӑ килӗшӳ тунӑ.

Куҫарса пулӑш

Ҫула ҫитменнисене ӗҫе вырнаҫтараҫҫӗ // Канаш Ен. http://kanashen.ru/2023/07/21/c%d1%83%d0 ... %d0%b0cce/