Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Ҫавӑнпа та ӗлӗкренпех ун пек вырӑнсене ҫынсем хавас вырнаҫса пынӑ.

Охотно поэтому селились там с давних пор люди.

Пушӑ хирсен зонинче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пулӑшма мар, вӑл ҫав ҫеҫенхирсенчи халӑха ҫаратса, пӗтерсе пынӑ: ҫеҫенхирсенче куҫса ҫӳрекенсенчен кӗтӳ кӗтмелли вырӑнсене турта-турта илнӗ, вӑл ҫӗрсене унта куҫса пыракан вырӑссене панӑ.

Наоборот, оно разоряло население сухих степей: оно отнимало у степных кочевников пастбища и землю отдавало русским переселенцам.

Типӗ ҫеҫенхирти халӑх Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революциччен мӗнле пурӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫакӑнта асӑннӑ тимӗр руди кӑларакан вырӑнсене карта ҫинче шыраса тупӑр.

Найдите на карте указанные здесь места добычи железной руды.

Ҫӗр айӗнчен кӑларакан усӑллӑ япаласемпе промышленность // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Карта ҫинче хӑш-хӑш вырӑнсене, тӗслӗхрен, хӗвеланӑҫри чикӗ патӗнче, хӗвелтухӑҫӗнче Атӑл шывӗ патӗнче тата Урал тӑвӗсем ҫумӗнче сарӑрах тӗслӗ ӳкернӗ.

В некоторых местах, например у западной границы, на востоке у реки Волги и возле Уральских гор, зеленый цвет переходит в желтоватый.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи промышленноҫлӑ центрсенче тӑвакан темиҫе миллион тонна тӗрлӗ таварсем чугун ҫулсем тӑрӑх Совет Союзӗнчи тӗрлӗ вырӑнсене кайса саланаҫҫӗ.

Миллионы тонн различных товаров, произведенных в промышленных центрах зоны смешанных лесов, растекаются по этим путям в различные уголки Советского Союза.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Белоруссире иртсе ҫӳремелле мар шурлӑхлӑ вырӑнсене пӗтерес ӗҫе пит хытӑ астуса пӑхаҫҫӗ.

Большое внимание обращено в Белоруссии на борьбу с непроходимыми болотами — этим главным бичом сельского хозяйства.

Хутӑш вӑрмансен зонинче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗркӑмрӑк, нефть кӑларакан вырӑнсене патша генералӗсем хӑйсен аллине ярса илнӗ.

Генералы захватили места, где добывались уголь и нефть.

Ленин Шатури // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шурлӑхлӑ вырӑнсене темиҫе пин гектар типӗтнӗ.

Осушены тысячи гектаров болот.

Хутӑш вӑрмансен зони мӗнле улшӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Канал тӑрӑх ҫурҫӗртен пирӗн Совет Союзӗнчи тӗрлӗ вырӑнсене ак ҫак япаласем каяҫҫӗ: вӑрман, пулӑ, ҫӗре ҫӗнетмелли удобренисем, строительство материалӗсем, ҫурҫӗрелле — тырӑ, нефть, тӑвар, пурӑнӑҫра тыткалама кирлӗ тӗрлӗ таварсем каяҫҫӗ.

По каналу идут с севера в различные места нашего Союза: лес, рыба, удобрительные вещества, строительные материалы, а на север: хлеб, нефть, соль, различные товары широкого потребления.

Сталин ячӗпе тӑракан Шурӑ тинӗс — Балтика каналӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑл чӗртавара кассан, аплипех ытти вырӑнсене турттарса тӑкак куриччен, ӑна вырӑнта ӗҫлени усӑллӑрах.

Выгоднее перерабатывать это сырье на месте, чем перевозить его в различные места в непереработанном виде и тратить на это средства.

Вӑрман хуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем вӑрман каснӑ вырӑнсене тата ҫӗр айӗнчен тӗрлӗрен усӑллӑ япаласем чавса кӑларакан вырӑнсене ларнӑ.

Они проникают в местах разработок леса и различных полезных ископаемых.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

1973 ҫулта Анадырь районӗнче нефть упранакан вырӑнсене тупса палӑртнӑ.

В 1973 году в Анадырском районе были обнаружены признаки залежей нефти.

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

Вӗсене ягель ӳсекен вырӑнсене тӗрӗс уйӑра-уйӑра панӑ.

Справедливо распределены между ними ягельные пастбища.

Тундрӑра пӑлан ӗрчетесси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ахальтен мар ӗнтӗ ҫавӑн пек вырӑнсене кайӑк базарӗсем тесе ят панӑ.

Недаром такие места называются птичьими базарами.

Поляр утравӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Патшалӑх политики тата Раҫҫей Ҫут ҫанталӑк министерствине кӗрекен сыхланакан вырӑнсене аталантарассипе ӗҫлекен департамент директорӗ Ирина Маканова сӑмахӗсем тӑрӑх, икӗ ҫӗршыв тухӑҫлӑ ҫыхӑнса ӗҫлени Раҫҫейри пӗртен-пӗр Беловежск зубрӗсене Пушкӑртстанра ӗрчетнипе ҫыхӑннӑ.

По словам директора департамента государственной политики и регулирования в сфере развития особо охраняемых природных территорий минприроды России Ирины Макановой, главным примером успешного взаимодействия стран в 2023 году стало восстановление единственной в России чистокровной беловежской популяции зубра в Башкирии.

Зубрсене ӗрчетес опыта тивӗҫлӗ хак панӑ // Инга Алексеева. https://ursassi.ru/news/novosti/2023-10- ... an-3491033

Предпринимательлӗх тата туризм министрӗ Рустем Афзалов ҫамрӑк туристсемшӗн ҫутҫанталӑкпа промышленноҫ объекчӗсене, регионти паллӑ вырӑнсене, мастер-классемпе спорт мероприятийӗсене ҫӳретекен интереслӗ те пӗлӳ маршручӗсем туса хатӗрленине палӑртнӑ.

Министр предпринимательства и туризма Рустем Афзалов подчеркнул, что для юных туристов разработаны интересные и познавательные маршруты, включающие посещение природных и промышленных объектов, достопримечательностей региона, мастер-классы и спортивные мероприятия.

Пушкӑрт шкулӗн 30 пине яхӑн ачи кӑҫал республикӑра ҫул ҫӳренӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... en-3477546

Юханшывсем, ҫырмасем уҫӑлчӗҫ, лапам вырӑнсене шыв илнӗ, тайгари пысӑк шурлӑхсем те ирӗлчӗҫ.

Вскрылись реки и ручьи, затопили низины, оттаяли огромные таежные болота.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑл хӑйӗн хаяр тӑшманӗ — рысь пытанса тӑракан вырӑнсене пурне те пӗлет.

Он знает все опасные места, где может притаиться страшный враг его — рысь.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Пушӑ хирте шыв тӗл пулнӑ вырӑнсене, йывӑҫ-курӑк ӳсекен вырӑнсене ҫапла калаҫҫӗ.

Так называются в пустынях места, в которых есть вода, а значит, и растительность.

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫав вырӑнсене саваннӑсем теҫҫӗ.

Эти места называются саваннами.

Тропик тӑрӑхӗнчи ҫутҫанталӑк // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.