Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Кӗтӳ янӑ хыҫҫӑнах кӗлт-калт каҫхи апат ҫырткаларӗҫ те калаҫса татӑлнӑ пекех пӗр вӑхӑт тӗлнех укӑлча умӗнче тӗл пулчӗҫ.

Куҫарса пулӑш

Тӗпсӗр кӳлӗ // Михаил Сунтал. Сунтал Михаил. Ҫӑтмах. Фантастикӑллӑ повесть. Шупашкар, 2009. — 120 с.

Вара «джут» пуҫланать; джут тесе апат ҫук пирки выльӑх кӗтӗвӗ-кӗтӗвӗпе вилсе пӗтнине калаҫҫӗ.

Тогда начинался «джут» — массовый падеж скота от бескормицы.

Типӗ ҫеҫенхирти халӑх Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революциччен мӗнле пурӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем хӗллехи апат ҫук вӑхӑтра выльӑхсене пама хатӗрлесе хунӑ пысӑк утӑ капанӗсем патӗнчен ирте-ирте каяҫҫӗ.

Они едут мимо огромных стогов сена, припасенных для скота на случай зимней бескормицы.

Калмыксен ҫеҫенхирӗсенче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шывпа апат шыраса вӗсен пит инҫете чупса ҫӳреме тивет.

В поисках воды и пищи им приходится пробегать большие расстояния.

Типӗ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем килес ҫул ӳсмешкӗн хӑйсен сухан евӗрлӗ тымарӗсенче кирлӗ апат запасӗ хатӗрлесе хума ӗлкӗрнӗ.

Они уже успели отложить питательные запасы на будущий год в своих луковицам.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем валли апат хӑйсен таврашӗнчех темӗн чухлӗ, вӑл — ҫеҫенхирти курӑксем.

Она находится вокруг них в изобилии — это степные растения.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсен кунта апат шырамалли ҫук.

Им не приходится искать себе пищу.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем иртнӗ ҫулах хӑйсен сухан евӗрлӗ тымарӗсенче хӑйсене кирлӗ апат запасӗ хатӗрлесе хунӑ.

Они накопили в прошлом году запас питательных веществ в луковицах.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Халӗ якут хресчене те ҫӑкӑр ҫителӗклех ҫиет, пахча-ҫимӗҫсем кулленхи апат пулса тӑчӗҫ.

Теперь и якутский крестьянин ест хлеб в достаточном количестве, а овощи стали обычным кушаньем.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсен яланах пӗр йышши апат: пулӑ, пӑлан какайӗ тата тинӗсри тискер кайӑксен какайӗ пулнӑ.

Пища их была однообразна — рыба, оленина и мясо морских зверей.

Тундрӑри ялхуҫалӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗр ҫиелтен пӑрланса ларнипе, юр ытла нумай хӗвсе лартнипе тата апат ҫуккипе, кашкӑрсем тытнипе пӑлан сахалланса пынӑ, пӑвансемпе кукӑркутсем, вӑрӑмтунасем ҫыртнипе асапланнӑ, ерекен чирсем лекнипе нумай пӗтнӗ.

Стада их редели от гололедицы, сильнейших снежных заносов и бескормицы, от нападения волков, страдали от жалящих насекомых — оводов, слепней, комаров, гибли от повальных заразных болезней.

Тундрӑра пӑлан ӗрчетесси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Таврара пӑлансем валли лайӑх апат пулсан, кайӑк лайӑх тытӑнсан — тундрӑри ҫын та аван пурӑнать вара.

Был вокруг хороший корм для оленя, удачно шла охота — и благополучно жил обитатель тундры.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем кунта хӑйсем валли апат нумай тупаҫҫӗ — шывра ӳсекен курӑксене, вӗтӗ пулӑсене тата шыври ытти чӗр-чунсене ҫиеҫҫӗ.

Они находят здесь богатый корм — водяные растения, мелкую рыбешку и других водяных животных.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем ҫинче кӑвайт чӗртмесӗрех ирхи апат хатӗрлеме меллӗ.

На них очень удобно по утрам разогревать завтрак.

IX // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

— Шӑп та лӑп ирхи апат вӑхӑчӗ ҫитнӗ пек туйӑнать мана, кун пирки сире каштах чӑрмантарса пӑхсан мӗнле-ши?..

А она вскоре заметила: — Кажется, пора завтракать. Будьте так добры, позаботьтесь обо мне…

VIII // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Унсӑр пӗр апат та пулмасть.

Без него не обходится ни один приём пищи.

Октябрӗн 16-мӗшӗ - Ҫӑкӑр кунӗ // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/yal-khu-al-k ... un-3481789

Тыркассемпе хир шӑшийӗсем васкаса ӗҫлеҫҫӗ, — вӗсем хӑйсене валли хӗлле ҫиме апат хатӗрлеҫҫӗ.

Хлопотливо бегали полевые мыши и суслики — они собирали себе запасы пищи на зиму.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Акӑ сас-чӗве илтӗнми чӑтлӑх витӗр пӑши ҫемьи апат шыраса каять.

А вот в глухой чаще на кормежку пробирается семья лосей.

Тайгара // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тата апат ҫимелли чашка.

Еще обедать есть чашка.

Ненецсем епле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тарӑн турилкке пек лампӑсем ҫинче эскимоссем хӑйсене валли апат пӗҫереҫҫӗ.

На лампах, имеющих вид глубоких тарелок, эскимосы варят себе пищу.

Поляр ҫӗрӗсенче ҫынсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.