Шырав

Шырав ĕçĕ:

вӑхӑтра (тĕпĕ: вӑхӑт) сăмах форми çинчен тĕплĕнрех пăхма пултаратăр.

Вӑрҫӑ вӑхӑтӗнче, ҫынсем ытларах кирлӗ чух, чӗннӗ ҫӗре пыма тивӗҫлӗ рейстровый козаксемсӗр пуҫне кирек хӑш вӑхӑтра та хӑйсен ирӗкӗпе пыракансене те нумай пуҫтарма май пулнӑ: кӑна тума есаулсем, мӗнпур ялсемпе местечкӑсен базарӗсемпе площадӗсем тӑрӑх ҫӳресе, урапа ҫине тӑрса хыттӑн ҫапла ҫеҫ кӑшкӑрмалла пулнӑ:
Кроме рейстровых козаков, считавших обязанностью являться во время войны, можно было во всякое время, в случае большой потребности, набрать целые толпы охочекомонных: стоило только есаулам пройти по рынкам и площадям всех сел и местечек и прокричать во весь голос, ставши на телегу:

I // Куҫма Турхан. Гоголь Н.В. Тарас Бульба: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 126 с.

Ун пек характерлӑ ҫынсем XV-мӗш ӗмӗрти йывӑр вӑхӑтра кӑна, ҫынсем вырӑнтан вырӑна куҫса ҫӳрес йӑлине пӑрахсах ҫитереймен ҫӗрте Европӑн пӗр кӗтессинче ҫеҫ пулма пултарнӑ; ун чухне малтанхи пурӑнӑҫ йӗркисемпе пурӑнакан пӗтӗм кӑнтӑр Российӑран хӑйӗн князӗсем тухса кайнӑ; ӑна вара лӑпланма пӗлмесӗр пыра-пыра тапӑнакан монгол вӑрӑ-хурахӗсем ҫаратса, ҫунтарса пӗтернӗ, ҫурт-йӗрсӗр тӑрса юлнӑ ҫынсем хӑюлланса ҫитнӗ; кӳршӗсем усал пулнӑ пирки тата яланах хӑрушлӑхра сехӗрленсе пурӑннӑ пирки, вӑл, ҫунса тӑракан ҫӗрех пурӑнма вырӑнаҫнӑ та, ҫак хӑрушлӑха тӳрех куҫран пӑхма хӑнӑхса ҫитнӗ, ҫӗр ҫинче шиклӗх пуррипе ҫуккине те манса кайнӑ; ҫавӑн чухне вара авалхи славян ҫыннин чӗри ҫапӑҫу хастарлӑхӗпе тулнӑ, тӗнчере вырӑс ҫутҫанталӑкӗн сарлака та ирӗк вӑйӗ — козачество пуҫланса кайнӑ; мӗнпур юханшыв тӑрӑхӗсене, юханшыв урлӑ каҫмалли вырӑнсене, ҫыран хӗрринчи сӗвек те майлӑ вырӑнсене козаксем йышӑнса тухнӑ, вӗсен шутне никам та пӗлмен; хӑюллӑ козаксем вӗсен шутне пӗлме тӑрӑшакан султана ҫапла ответлеме пултарнӑ: «кам пӗлсе ҫитерет вӗсене! вӗсем пирӗн ҫеҫенхир туллиех ларса тухнӑ; ӑҫта байрак, унта козак» (ӑҫта тӗмеске пур, унта козак та пурах).
Это был один из тех характеров, которые могли возникнуть только в тяжелый ХV век на полукочующем углу Европы, когда вся южная первобытная Россия, оставленная своими князьями, была опустошена, выжжена дотла неукротимыми набегами монгольских хищников; когда, лишившись дома и кровли, стал здесь отважен человек; когда на пожарищах, в виду грозных соседей и вечной опасности, селился он и привыкал глядеть им прямо в очи, разучившись знать, существует ли какая боязнь на свете; когда бранным пламенем объялся древле мирный славянский дух и завелось козачество — широкая, разгульная замашка русской природы, — и когда все поречья, перевозы, прибрежные пологие и удобные места усеялись козаками, которым и счету никто не ведал, и смелые товарищи их были вправе отвечать султану, пожелавшему знать о числе их: «Кто их знает! у нас их раскидано по всему степу: что байрак, то козак» (что маленький пригорок, там уж и козак).

«Ав тата мӗн шутласа кӑларчӗ!» терӗ ҫав вӑхӑтра кӗҫӗн ывӑлне ыталаса тӑракан амӑшӗ.
— Вот еще что выдумал! — говорила мать, обнимавшая между тем младшего.

Хӑй кӑткӑ шӑп ҫак вӑхӑтра йывӑҫ айне пырса тухнӑ.
А муравей был как раз поблизости.

Кӑткӑпа кӑвакарчӑн ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Унтан кунӗпех вӑрман тӑрӑх ҫӳрет, хӗвел анас вӑхӑтра киле персе ҫитет те амӑшне калать:
Потом прогулял в лесу: целый день, пришел домой, когда уж солнце садилось, и говорит матери:

Суеҫӗ ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Эсӗ те пулин кала хӑть мана, ӑҫтан ӳсме пултартӑр-ха ҫак вӑхӑтра кавӑн?
Ну, скажи хоть ты мне, где ж это видано, чтобы в такое время года на огороде росли дыни?

Икӗ кавӑн ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Вӗсем ҫапӑҫнӑ вӑхӑтра таҫтан кашкӑр килсе тухать те антилопа виллине ҫӗклесе каять.
А пока они дрались, откуда-то прибежал волк и утащил антилопу.

Тигрпа упа ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Икӗ тискер кайӑкӗ те пӗр вӑхӑтра антилопа патне чупса ҫитеҫҫӗ те тавлашма тытӑнаҫҫӗ.
Оба зверя в одно время подбежали к антилопе и заспорили.

Тигрпа упа ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Темиҫе ҫул иртсен, ҫак куҫсаҫӳренсен иккӗшӗн те пӗр яла кӗрсе ҫӗр выртмалла килсе тухать, шӑп ҫав вӑхӑтра ку ялти ҫынсем пӑлхава ҫӗкленсе ют ҫӗршыв тӑшманӗсене ҫапса аркатнӑ.
Случилось так, что спустя несколько лет оба переселенца остановились в какой-то деревне, а тамошние жители вдруг восстали и перебили иноземных поработителей.

Куҫсаҫӳрен икӗ ҫын ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Шӑп ҫак вӑхӑтра пӗр ватӑ шӑши ура ҫине тӑрать.
Но тут поднялась одна старая опытная мышь,

Шӑшисем кушакран хӑтӑлма шухӑшлани ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Кашкӑр вӗсене пурне те туртса ҫурса ҫисе яма хатӗрленнӗччӗ кӑна, ҫак вӑхӑтра таҫтан хӑяматран тигр килсе тухрӗ.
И волк уже собрался всех их разорвать и съесть, но тут, откуда ни возьмись, явился тигр.

Автанпа шакалсем ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Кашкӑр мӗн пирки тавлашу пынине ыйтса пӗлчӗ те: — Шакалсем каҫ пулнӑ вӑхӑтра шавлаҫҫӗ, эсӗ вара тул ҫутӑлас умӗн, шурӑмпуҫ килсен кӑшкӑратӑн. Ҫавӑнпа пурте айӑплӑ эсир — эсӗ те, вӗсем те, — терӗ.
Волк узнал, о чем спор идет, и говорит: — Шакалы шумят в начале ночи, а ты кричишь на рассвете.

Вара вӗсем автана, сӗмсӗрлӗхшӗн айӑпласа, ҫисе ямах хатӗрленнӗччӗ, анчах ҫак вӑхӑтра кашкӑр чупса ҫитет.
Тогда они обвинили петуха в наглости и совсем было собрались его съесть, как вдруг прибежал волк.

Вӑратасса эп, иртерех тӑрса турра кӗлтуччӑр тесе, вӑхӑтра ӗҫе тытӑнччӑр тесе кӑна вӑрататӑп.
А бужу я людей для того, чтобы они встали пораньше, вознесли хвалу аллаху и приступили к работе.

Анчах ҫак вӑхӑтра «виле» яшт! ҫеҫ сиксе тӑчӗ.
Но «покойник» живо вскочил на ноги.

Арӑмӗ упӑшкине юратни ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Ҫавӑнпа вӑл хӑй ларакан турат ҫинчен те ҫӗкленчӗ, анчах шӑп ҫак вӑхӑтра пӗр ҫулҫӳрен йывӑҫ ҫумӗпе иртсе пырать.
И уже снялась с ветки, но тут мимо дерева прошел путник.

Ырӑ канаша итлеменнисем ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Шӑп ҫав вӑхӑтра ҫутӑ хурт вӗҫсе пынӑ.
На ту пору пролетал мимо светлячок.

Пӗррехинче, кӗрхи сивӗсем тӑнӑ вӑхӑтра, орангутанг вӑрман тӑрӑх ҫӳренӗ чух ҫулҫӳренпе тӗл пулнӑ.
Как-то раз в холодную пору орангутанг бродил по лесу и увидел путника.

Орангутангпа ҫулҫӳрен ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Ҫак вӑхӑтра пӗр шӑна вӗҫсе килчӗ, пахчаҫӑ пичӗ ҫине ларчӗ.
Как вдруг прилетела муха и села на лицо садовнику.

Пахчаҫӑ, ҫӗлен тата упа ҫинчен // Макар Хури. Инди юмахӗсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956. — 102 с.

Пуҫларӗ вара вӑл ӑна хӑш вӑхӑтра сӑхма май килессе шырама.
И стала она искать случая погубить своего врага.

Страницăсем:

Чӑваш чӗлхи корпусӗ

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Меню

Статистика